Hoofdstuk 11: Gezondheidsgedragingen &
levensstijlen
1. Introductie
Gezondheidsgedrag: activiteiten door een individu met als doel GH te
onderhouden & verbeteren (bv. chronische aandoeningen onder controle te
houden), Gezondheidsproblemen te voorkomen of een positief lichaamsbeeld te
halen. De definitie blijft niet bij enkel gezonde mensen.
Gaat over 1 specifieke activiteit.
Gezondheidslevensstijlen: collectieve patronen over gezondheid gerelateerde
gedragingen gebaseerd op keuzes uit opties die beschikbaar zijn voor mensen
obv hun levenskansen.
Gaat over Cluster van gezondheidsgedragingen
Schneider et al. zowel pos gedragingen als neg gedragingen komen samen
voor. Ze vormen een cluster en op die manier geven ze vorm aan iemand
levensstijl (het stellen van gezond of ongezond gedrag).
4 dimensies van gezondheidsgedragingen (Alonzo)/ types:
Individueel niveau
- Preventie: gedragingen/ acties die erop gericht zijn om
gezondheidsrisico’s te minimaliseren (primaire preventie).
o Prescriptief: gedragingen die zeggen wat we moeten doen (vb:
autogordel dragen)
o Proscriptief: gedragingen die zeggen wat we dienen te vermijden
(vb: vermijd roken).
- Detectie: acties gericht om ziektes in vroege fase op te sporen en te
voorkomen dat ze erger worden (secundaire preventie).
Supra-individueel niveau
- Promotie: interventies die het individu zelf aanmoedigen om gedrag bij te
stellen.
- Protectie: interventies die trachten de contextuele condities aan te
passen, gerelateerd aan gezondheidsgedrag. Investeren in buurt stelt het
gedrag bij.
1
, Investeren in het uitbouwen van een fietsnetwerk kan aanzetten om
meer fysieke activiteit.
Waarom gezondheidsgedrag & levensstijl?
1. Enerzijds recente maatschappelijke transformaties (historische
veranderingen) de dag veel meer publieke aandacht is voor gezonde
levensstijl.
2. Anderzijds mortaliteit
Maatschappelijke transformaties:
- 2de epidemiologische transmissie: op een bepaald moment in geschiedenis,
grote verandering in meest voorkomende ziektepatronen.
Wanneer we overgingen van agrarische samenleving naar industriële.
Prevalentie infectieziekten afgenomen en vervangen door degeneratieve
chronische ziektes.
Mensen zijn zelf verantwoordelijk, meer individueel zorg dragen voor
lichaam.
Voorbeeld: traditionele risicofactoren (slechte hygiëne, ondervoeding) die
aanleiding hebben tot infectieziekten worden vervangen door moderne
risicofactoren (roken, alcohol) en die geven aanleiding tot degeneratieve ziekten.
- Gezondheid wordt gezien als een prestatie, iets waar we zelf
verantwoordelijk voor zijn door gezonde levensstijl. Verschuiving van de
betekenis van gezondheid.
Gezondheidscampagnes: nadruk op individuele verantwoordelijkheid (zelf
gedrag bijstellen).
Probleem: voorbijgaan aan sociale context. Ze leggen de nadruk op individuele
verantwoordelijkheid, maar ze vergeten dat mensen in een samenleving zitten
(mensen in een lage sociale klassen hebben de mogelijkheid niet om hun gedrag
bij te stellen).
2
, - Modernisering: vandaag de dag (andere wereld dan 50 jaar geleden). In de
medische wereld: modernisering verminderd, we hebben vertrouwen in de
medische experten.
Patiënten willen meer inspraak over hun beslissingsproces tijdens hun
ziekenhuisverblijf.
Patiënten hebben meer zelfcontrole over eigen gezondheid zelfcontrole
door gezonde levensstijl.
Gezondheid is een resultaat van gemeenschappelijke besluitsvorming.
Voorbeeld: het individu is zelf verantwoordelijk voor zijn gedrag bij te stellen,
maar er worden alternatieve tips gegevens zodat iedereen zijn gedrag kan bij
stellen (Bradby, H.)
- Veranderingen sociale identiteit: vroegere obv job, nu consumptiepatronen
als belangrijkste bron om vorm te geven aan onze sociale identiteit. Manier
om ons te onderscheiden van anderen.
Voorbeeld: Fitbit (= resultaat van gemeenschappelijke beslissingen). Levensstijl
zelf in handen nemen, los van medische wereld. Mensen zien gezondheid als een
gemeenschappelijke beslissing.
Voorbeeld: Social marker: strava, laat mensen toe om aan de rest van de
wereld te tonen hoe gezond je levensstijl is.
Statussymbool: manier om uitdrukking te geven aan de identiteit.
Mortaliteit
Voorbeeld 1:
De link tussen gezondheidsgedragingen en levensstijl. Relatie tussen fysieke
inactiviteit en levensverwachting op wereldschaal.
Belangrijkste conclusie: wanneer fysieke inactiviteit elimineren zou de
levensverwachting toenemen met 0.87 jaar.
Fysieke inactiviteit elimineren, prevalentie van gezondheidsproblemen &
mortaliteit neemt op jonge leeftijd af
3
levensstijlen
1. Introductie
Gezondheidsgedrag: activiteiten door een individu met als doel GH te
onderhouden & verbeteren (bv. chronische aandoeningen onder controle te
houden), Gezondheidsproblemen te voorkomen of een positief lichaamsbeeld te
halen. De definitie blijft niet bij enkel gezonde mensen.
Gaat over 1 specifieke activiteit.
Gezondheidslevensstijlen: collectieve patronen over gezondheid gerelateerde
gedragingen gebaseerd op keuzes uit opties die beschikbaar zijn voor mensen
obv hun levenskansen.
Gaat over Cluster van gezondheidsgedragingen
Schneider et al. zowel pos gedragingen als neg gedragingen komen samen
voor. Ze vormen een cluster en op die manier geven ze vorm aan iemand
levensstijl (het stellen van gezond of ongezond gedrag).
4 dimensies van gezondheidsgedragingen (Alonzo)/ types:
Individueel niveau
- Preventie: gedragingen/ acties die erop gericht zijn om
gezondheidsrisico’s te minimaliseren (primaire preventie).
o Prescriptief: gedragingen die zeggen wat we moeten doen (vb:
autogordel dragen)
o Proscriptief: gedragingen die zeggen wat we dienen te vermijden
(vb: vermijd roken).
- Detectie: acties gericht om ziektes in vroege fase op te sporen en te
voorkomen dat ze erger worden (secundaire preventie).
Supra-individueel niveau
- Promotie: interventies die het individu zelf aanmoedigen om gedrag bij te
stellen.
- Protectie: interventies die trachten de contextuele condities aan te
passen, gerelateerd aan gezondheidsgedrag. Investeren in buurt stelt het
gedrag bij.
1
, Investeren in het uitbouwen van een fietsnetwerk kan aanzetten om
meer fysieke activiteit.
Waarom gezondheidsgedrag & levensstijl?
1. Enerzijds recente maatschappelijke transformaties (historische
veranderingen) de dag veel meer publieke aandacht is voor gezonde
levensstijl.
2. Anderzijds mortaliteit
Maatschappelijke transformaties:
- 2de epidemiologische transmissie: op een bepaald moment in geschiedenis,
grote verandering in meest voorkomende ziektepatronen.
Wanneer we overgingen van agrarische samenleving naar industriële.
Prevalentie infectieziekten afgenomen en vervangen door degeneratieve
chronische ziektes.
Mensen zijn zelf verantwoordelijk, meer individueel zorg dragen voor
lichaam.
Voorbeeld: traditionele risicofactoren (slechte hygiëne, ondervoeding) die
aanleiding hebben tot infectieziekten worden vervangen door moderne
risicofactoren (roken, alcohol) en die geven aanleiding tot degeneratieve ziekten.
- Gezondheid wordt gezien als een prestatie, iets waar we zelf
verantwoordelijk voor zijn door gezonde levensstijl. Verschuiving van de
betekenis van gezondheid.
Gezondheidscampagnes: nadruk op individuele verantwoordelijkheid (zelf
gedrag bijstellen).
Probleem: voorbijgaan aan sociale context. Ze leggen de nadruk op individuele
verantwoordelijkheid, maar ze vergeten dat mensen in een samenleving zitten
(mensen in een lage sociale klassen hebben de mogelijkheid niet om hun gedrag
bij te stellen).
2
, - Modernisering: vandaag de dag (andere wereld dan 50 jaar geleden). In de
medische wereld: modernisering verminderd, we hebben vertrouwen in de
medische experten.
Patiënten willen meer inspraak over hun beslissingsproces tijdens hun
ziekenhuisverblijf.
Patiënten hebben meer zelfcontrole over eigen gezondheid zelfcontrole
door gezonde levensstijl.
Gezondheid is een resultaat van gemeenschappelijke besluitsvorming.
Voorbeeld: het individu is zelf verantwoordelijk voor zijn gedrag bij te stellen,
maar er worden alternatieve tips gegevens zodat iedereen zijn gedrag kan bij
stellen (Bradby, H.)
- Veranderingen sociale identiteit: vroegere obv job, nu consumptiepatronen
als belangrijkste bron om vorm te geven aan onze sociale identiteit. Manier
om ons te onderscheiden van anderen.
Voorbeeld: Fitbit (= resultaat van gemeenschappelijke beslissingen). Levensstijl
zelf in handen nemen, los van medische wereld. Mensen zien gezondheid als een
gemeenschappelijke beslissing.
Voorbeeld: Social marker: strava, laat mensen toe om aan de rest van de
wereld te tonen hoe gezond je levensstijl is.
Statussymbool: manier om uitdrukking te geven aan de identiteit.
Mortaliteit
Voorbeeld 1:
De link tussen gezondheidsgedragingen en levensstijl. Relatie tussen fysieke
inactiviteit en levensverwachting op wereldschaal.
Belangrijkste conclusie: wanneer fysieke inactiviteit elimineren zou de
levensverwachting toenemen met 0.87 jaar.
Fysieke inactiviteit elimineren, prevalentie van gezondheidsproblemen &
mortaliteit neemt op jonge leeftijd af
3
