Webcast 1
Vorming Nederlandse staat, drie periodes:
1. Landsheerlijke periode (10e – 16e eeuw)
- Afzonderlijk land bestaat nog niet -> Nederlanden deel Romeinse Rijk
- Leenstaten bestuurd door graven en hertogen
Bevoegdheden in “leen”, konden in principe overgedragen worden maar in praktijk erfelijk
- Einde 14e eeuw: vorming Nederlandse staat
o Bourgondische heerschappij (1384 – 1482)
o Habsburgse heerschappij (1482 – 1581)
Karel V (1515 – 1555)
Centralisatiestreven: wens centraal bestuur
Staten Generaal (1464)
Raad van State (1531)
2. Opstand, 80-jarige oorlog (1568 – 1648)
- Verzet tegen centralisatie / inquisitie
- Unie van Utrecht 1575
o Nederlandse gewesten: verdrag van gezamenlijke defensie
- Plakkaat van Verlatinghe 1581
o Habsburgse heerschappij verworpen (Noordelijke gewesten)
3. Republiek der Verenigde Nederlanden (1508 – 1795)
- 1588 geboortejaar: staten aanvaarden soevereiniteit
- 7 gewesten: confederatie
Macht gedecentraliseerd, uitwendige gelegenheden Staten Generaal in overleg
- Ambten:
o Staten Generaal: uitwendige gelegenheden, met instemming gewesten
o Raad van State: zorg voor leger te land
- “Versteend” stelsel (veel uit landsheerlijke periode)
Webcast 2:
Vestiging van de eenheidsstaat (1795 – 1840)
Franse tijd 1795 – 1813
3 fases:
1. Bataafse Republiek 1795 – 1806
- Eenheidsstaat in plaats van eerdere confederatie
o Departementen onzelfstandig, bestuur ondergeschikt
- Grondwet, staatsregeling 1798
o Grondrechten
o Overheidsambten (bevoegdheden – verhoudingen)
o Machtenscheiding centraal
2. Koninkrijk Holland 1806 – 1810
- Constitutie 1806
- Onder Lodewijk Napoleon
3. Inlijving bij Frankrijk 1810 – 1813
- Franse constitutie 1804 gaat gelden
- Codificatie privaat- en strafrecht (blijven nog langer gelden)
,Regeerperiode Willem I 1813 – 1840
- 1813 – 1815: slechts soeverein vorst Verenigde Nederlanden
- GK van Hogendorp
o Grondwet 1814:
Soevereine vorst
Staten Generaal
- 1815: Willem I, koning Koninkrijk der Nederlanden
o Grondwet 1815 -> GK van Hogendorp
Koning en SG + bevoegdheden
Tweekamerstelsel
Meer grondrechten
- Verlicht despoot
- 1830: afscheidingen België
- Aankondiging ministeriële verantwoordelijkheid
- 1840: Willem I treedt af => eenheidsstaat voltooid
Webcast 3
Vestiging parlementaire democratie
- Controlerende rol parlement
- Algemeen kiesrecht
1. Grondwetsherziening 1840
Gevolg afscheiding België
- Invoering strafrechtelijke ministeriële verantwoordelijkheid
o Contraseign minister
2. Grondwetsherziening 1848
- Thorbecke
- Politieke ministeriële verantwoordelijkheid: ministers verantwoordelijk voor het beleid
- Ontbindingsrecht parlement door regering (art. 64)
3.
- Kwestie Meijer 1866
o Reikwijdte ministeriële verantwoordelijkheid: al het handelen
- Luxemburgse kwestie 1668
o Vertrouwensnorm wordt ingevoerd (ongeschreven)
Vestiging parlementair stelsel
o Politieke ministeriële verantwoordelijkheid
o Ontbindingsrecht
o Vertrouwensregel
Algemeen kiesrecht
4. Ontstaan politieke partijen (vanaf 1878)
5. Grondwetsherziening 1917
- Gelijke subsidiëring openbaar en speciaal onderwijs
- Nieuw kiesstelsel (evenredige vertegenwoordiging)
- Invoering algemeen mannenkiesrecht
- Recht voor vrouwen om gekozen te worden
o 1919: ook algemeen kiesrecht voor vrouwen (in 1922 in Gw)
, Hoorcollege 1: staatsrecht
Staatsrecht: organisatie- en bevoegdhedenrecht
- Overheidsambten
o Verhouding, samenstelling, bevoegdheden
- Verhouding overheid – burger (element grondrechten)
Bronnen:
- Grondwet
- Gewoonterechtelijke regels (weinig, belangrijkst: vertrouwensregel)
o Gebruik in de praktijk
o Rechtsovertuiging
- Aantal ongeschreven regelingen:
o Organieke wetten (vastgesteld n.a.v. Opdracht Gw, bijv. Art 75 Gw -> wet RvS)
o Verdragen (belangrijk: EVRM)
o Reglementen van orde
Democratische rechtsstaat:
-Democratie:
=> Bevoegdheden die volk en parlement hebben
1. Regelmatig verkiezingen
2. Bereidheid tot machtswisseling
3. Centrale rol voor parlement
-Rechtsstaat
=> Bevoegdheden overheid inperken
Grondrechten: creëren staatsvrije sfeer
Legaliteitsbeginsel: bevoegdheid overheid dient te berusten op wet of Gw
Machtenscheiding: mogen niet zelf hun bevoegdheden uitbreiden
Onafhankelijke en onpartijdige rechter
Regering en parlement:
Samenstelling:
Regering: art. 42 lid 1 Gw
Koning en ministers
- Art. 42 lid 2: ministeriële verantwoordelijkheid, koning onschendbaar (regeringsbeleid)
- Art. 47, gevolg art. 42 lid 2: minister tekent
Kabinet: ministers + staatssecretarissen
- Ministers: art. 43 (benoeming), art 44 (positie ministerie) art 48 (MP tekent)
- Staatssecretarissen (art. 46) ondergeschikt aan minister
Gewoonte: staatssecretaris vertrekt ook wanneer minister vertrekt
Ministers tezamen: ministerraad (art. 45 Gw) RvOMR
- Speciale positie MP (art 9)
- Homogeniteitsregel (art. 12 lid 2 RvOMR)
Parlement: 50-72 Gw, RvOTK, RvOEK
Officiële benaming: Staten Generaal
- Tweekamerstelsel (art. 51 Gw)
- Totstandkoming: 52-56 Gw + kieswet
- Stelsel van evenredige vertegenwoordiging
Verhoudingen SG en regering:
- Art. 57 lid 2 Gw: lid SG en lid regering kan niet
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller victormaas. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.26. You're not tied to anything after your purchase.
