Iedereen kan leren schrijven
Hoofdstuk 1
Een stevige basis voor hedendaags schrijfonderwijs
1.1
Leren lezen en schrijven hoort bij de basisvaardigheden
Je moet de kans krijgen om teksten te begrijpen die je wilt begrijpen en gedachten op schrift
zetten zoals je wilt overbrengen daarvoor is tijd nodig
Schrijven sommige twijfelen aan het belang van schrijfvaardigheid anderen vinden dat
jongeren nog nooit zoveel geschreven hebben door digitale sociale media
WhatsApp-berichten hebben en geheel eigen afkortingentaal, e-mails zijn vaak informele taal
opgesteld en teksten op het internet wemelen van de hyperlinks, filmpje en plaatjes. Er
wordt dus wel veel geschreven, maar niet op de schoolse manier
In het digitale tijdperk schrijven mensen meer, maar is de kloof tussen schools/formeel en
dagelijks/informeel schrijven groter geworden
In de discussie over slechte schrijfvaardigheid gaat het om het schoolse/formele schrijven
Schrijven helpt je bij kennisverwerving.
Goede schrijfvaardigheid en leesvaardigheid is een voorspellen van schoolsucces
ondersteuning van leraren voor nodig
In het onderwijs leer je al schrijven over een onderwerp, schrijven kan je helpen om meer te
leren over jezelf.
Door nauwkeurige formuleren dat bij schrijven hoort, ga je nadenken over wat je meemaakt
en wat dat voor je betekent.
Wat je op schrift stelt kun je overdenken, bespreken en onderzoeken.
Goed schrijfonderwijs is nu belangrijker dan ooit gericht op flexibiliteit kinderen leren om
te schrijven voor allerlei doeleinden met verschillende eisen.
1.2
Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat didactieken die zich richten op begeleiding van
het schrijfproces het meeste effect hebben.
Nog steeds kijken leraren meer naar het product van schrijfonderwijs (teksten) dan naar wat
kinderen doen als ze schrijven en manieren om ze daarbij te ondersteunen.
Schrijfonderwijs op de Nederlandse basisschool heeft zich de laatste jaren langzaam
ontwikkeld moderne taalmethodes richten zich wel iets meer op begeleiding van het
schrijfproces door tijdgebrek vallen die lessen vaak af
Ook lijken de didactische handreikingen in de taalmethodes leerkrachten niet genoeg
houvast te geven
Tijdgebrek = grootste obstakel door vele toetsen lijkt schrijven minder prioriteit te hebben
dan meer technische taaldomen (lezen, spelling, grammatica, woordenschat)
Als we schrijven minder zouden zien als een mysterieuze literaire vaardigheid waarvoor
slechts enkelen talent hebben en meer als algemene taalvaardigheid waarmee mensen zich
in allerlei situaties passend kunnen uitdrukken en die hen helpt bij het verwerven van kennis
zou het een centrale plek in het curriculum kunnen krijgen
Om schrijven een centrale plek te geven moet het gekoppeld worden aan andere onderdelen
van het schoolcurriculum:
- Koppeling lezen doe je kennis op wat je bij schrijven kunt gebruiken
- Kennis spelling en grammatica wordt pas echt toegepast bij schrijven van teksten
, - Schrijftaken leiden tot woordenschatontwikkeling woorden zoeken leidt naar
nieuwe woorden
- Interactief rondom teksten praten over het onderwerp, mondelinge taal
- Werken aan beginnende geletterdheid in de groepen 1-3
Tweede koppeling tussen schrijven en de zaakvakken (natuur, techniek, ak en kunst) je
leert iets pas echt als je het zelf onder woorden moet brengen (vooral schriftelijk)
Zaakvakkennis wordt sterk door er actief over te spreken en schrijven
Omkeren je leert taal pas bewust gebruiken als je iets aan een ander moet uitleggen,
mondeling of schriftelijk
1.3
Kernfunctie taal communicatie van inhoud gesprekken en teksten zouden in het centrum
van taalonderwijs moeten staan
Zulke gesprekken en teksten moeten over interessante onderwerpen gaan
taalmethodemakers doen er alles aan om aan te sluiten bij de belevingswereld van kinderen
meestal is er meer nodig om kinderen betrokken te krijgen
De inhoud motiveert kinderen tot leren losse oefeningen zijn voor kinderen vervelen,
omdat ze nergens over gaan
Bij geringe motivatie presteren met name de zwakke leerlingen laag en blijven dit ook doen
Voor kinderen interessante en belangrijke inhoud is te vinden in 3 bronnen:
- Ervaringswereld van kinderen zelf
- Zaakvakken
- De (kinder)literatuur en de kunsten
Ze leveren stof voor gesprekken, aanknopingspunten voor woordenschatuitbereiding,
redenen om begrijpend en belevend te lezen, voorbeelden van tekstgenres, aanleiding en
inspiratie om zelf teksten te schrijven, inhoudelijke kennis van allerlei onderwerpen en
materiaal voor onderwijs in spelling en grammatica
1.4
3 kenmerken van de werkwijze van taalvorming:
Voor jonge schrijvers is een onderwerp waarvan ze genoeg weten van cruciaal belang.
Net zo belangrijk = niet geblokkeerd raken door twijfels over de vorm van de tekst.
En belangrijk = betrokkenheid bij het onderwerp.
Taalvorming begint altijd bij de eigen ervaringen van kinderen van je eigen ervaringen weet
je het meeste af
Taalvorming stelt weinig vormeisen vooraf, maar bespreekt teksten vanuit de inhoud
achteraf vanuit de spreektaal begin je direct te schrijven, geeft kind een gevoel van
competentie, na schrijven van de eerste versie wordt de aandacht gericht op vormaspecten
van de tekst, maakt kinderen bewust van de algemene kenmerken van schrijftaal
Het vertellen en schrijven over ervaringen bij taalvorming zorgt voor betrokkenheid van alle
soorten kinderen ingezoomd op details van persoonlijke waarnemingen en belevenissen
maakt taalrondes en tekstbesprekingen tot levendige, taalrijke lessen waarin spreek-en
schrijftaal met elkaar verbonden worden alle kinderen kunnen op een positieve manieren
deelnemen
Op deze manier legt taalvorming in alle groepen een basis voor schrijfgemak en –plezier en
vormt ze een brug van spreektaal naar schrijftaal, van dagelijks taalgebruik naar schools
(academisch) taalgebruik.
Hoofdstuk 1
Een stevige basis voor hedendaags schrijfonderwijs
1.1
Leren lezen en schrijven hoort bij de basisvaardigheden
Je moet de kans krijgen om teksten te begrijpen die je wilt begrijpen en gedachten op schrift
zetten zoals je wilt overbrengen daarvoor is tijd nodig
Schrijven sommige twijfelen aan het belang van schrijfvaardigheid anderen vinden dat
jongeren nog nooit zoveel geschreven hebben door digitale sociale media
WhatsApp-berichten hebben en geheel eigen afkortingentaal, e-mails zijn vaak informele taal
opgesteld en teksten op het internet wemelen van de hyperlinks, filmpje en plaatjes. Er
wordt dus wel veel geschreven, maar niet op de schoolse manier
In het digitale tijdperk schrijven mensen meer, maar is de kloof tussen schools/formeel en
dagelijks/informeel schrijven groter geworden
In de discussie over slechte schrijfvaardigheid gaat het om het schoolse/formele schrijven
Schrijven helpt je bij kennisverwerving.
Goede schrijfvaardigheid en leesvaardigheid is een voorspellen van schoolsucces
ondersteuning van leraren voor nodig
In het onderwijs leer je al schrijven over een onderwerp, schrijven kan je helpen om meer te
leren over jezelf.
Door nauwkeurige formuleren dat bij schrijven hoort, ga je nadenken over wat je meemaakt
en wat dat voor je betekent.
Wat je op schrift stelt kun je overdenken, bespreken en onderzoeken.
Goed schrijfonderwijs is nu belangrijker dan ooit gericht op flexibiliteit kinderen leren om
te schrijven voor allerlei doeleinden met verschillende eisen.
1.2
Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat didactieken die zich richten op begeleiding van
het schrijfproces het meeste effect hebben.
Nog steeds kijken leraren meer naar het product van schrijfonderwijs (teksten) dan naar wat
kinderen doen als ze schrijven en manieren om ze daarbij te ondersteunen.
Schrijfonderwijs op de Nederlandse basisschool heeft zich de laatste jaren langzaam
ontwikkeld moderne taalmethodes richten zich wel iets meer op begeleiding van het
schrijfproces door tijdgebrek vallen die lessen vaak af
Ook lijken de didactische handreikingen in de taalmethodes leerkrachten niet genoeg
houvast te geven
Tijdgebrek = grootste obstakel door vele toetsen lijkt schrijven minder prioriteit te hebben
dan meer technische taaldomen (lezen, spelling, grammatica, woordenschat)
Als we schrijven minder zouden zien als een mysterieuze literaire vaardigheid waarvoor
slechts enkelen talent hebben en meer als algemene taalvaardigheid waarmee mensen zich
in allerlei situaties passend kunnen uitdrukken en die hen helpt bij het verwerven van kennis
zou het een centrale plek in het curriculum kunnen krijgen
Om schrijven een centrale plek te geven moet het gekoppeld worden aan andere onderdelen
van het schoolcurriculum:
- Koppeling lezen doe je kennis op wat je bij schrijven kunt gebruiken
- Kennis spelling en grammatica wordt pas echt toegepast bij schrijven van teksten
, - Schrijftaken leiden tot woordenschatontwikkeling woorden zoeken leidt naar
nieuwe woorden
- Interactief rondom teksten praten over het onderwerp, mondelinge taal
- Werken aan beginnende geletterdheid in de groepen 1-3
Tweede koppeling tussen schrijven en de zaakvakken (natuur, techniek, ak en kunst) je
leert iets pas echt als je het zelf onder woorden moet brengen (vooral schriftelijk)
Zaakvakkennis wordt sterk door er actief over te spreken en schrijven
Omkeren je leert taal pas bewust gebruiken als je iets aan een ander moet uitleggen,
mondeling of schriftelijk
1.3
Kernfunctie taal communicatie van inhoud gesprekken en teksten zouden in het centrum
van taalonderwijs moeten staan
Zulke gesprekken en teksten moeten over interessante onderwerpen gaan
taalmethodemakers doen er alles aan om aan te sluiten bij de belevingswereld van kinderen
meestal is er meer nodig om kinderen betrokken te krijgen
De inhoud motiveert kinderen tot leren losse oefeningen zijn voor kinderen vervelen,
omdat ze nergens over gaan
Bij geringe motivatie presteren met name de zwakke leerlingen laag en blijven dit ook doen
Voor kinderen interessante en belangrijke inhoud is te vinden in 3 bronnen:
- Ervaringswereld van kinderen zelf
- Zaakvakken
- De (kinder)literatuur en de kunsten
Ze leveren stof voor gesprekken, aanknopingspunten voor woordenschatuitbereiding,
redenen om begrijpend en belevend te lezen, voorbeelden van tekstgenres, aanleiding en
inspiratie om zelf teksten te schrijven, inhoudelijke kennis van allerlei onderwerpen en
materiaal voor onderwijs in spelling en grammatica
1.4
3 kenmerken van de werkwijze van taalvorming:
Voor jonge schrijvers is een onderwerp waarvan ze genoeg weten van cruciaal belang.
Net zo belangrijk = niet geblokkeerd raken door twijfels over de vorm van de tekst.
En belangrijk = betrokkenheid bij het onderwerp.
Taalvorming begint altijd bij de eigen ervaringen van kinderen van je eigen ervaringen weet
je het meeste af
Taalvorming stelt weinig vormeisen vooraf, maar bespreekt teksten vanuit de inhoud
achteraf vanuit de spreektaal begin je direct te schrijven, geeft kind een gevoel van
competentie, na schrijven van de eerste versie wordt de aandacht gericht op vormaspecten
van de tekst, maakt kinderen bewust van de algemene kenmerken van schrijftaal
Het vertellen en schrijven over ervaringen bij taalvorming zorgt voor betrokkenheid van alle
soorten kinderen ingezoomd op details van persoonlijke waarnemingen en belevenissen
maakt taalrondes en tekstbesprekingen tot levendige, taalrijke lessen waarin spreek-en
schrijftaal met elkaar verbonden worden alle kinderen kunnen op een positieve manieren
deelnemen
Op deze manier legt taalvorming in alle groepen een basis voor schrijfgemak en –plezier en
vormt ze een brug van spreektaal naar schrijftaal, van dagelijks taalgebruik naar schools
(academisch) taalgebruik.
