1
,Bedrijf en recht
Hoofdstuk 2: Onderneming, eenmanszaak en
personenvennootschappen
Er bestaan twee soorten rechtsvormen: organisatievormen zonder rechtspersoonlijkheid en met
rechtspersoonlijkheid. Dit hoofdstuk gaat over rechtsvormen zonder rechtspersoonlijkheid:
eenmanszaak, de maatschap, de vennootschap onder firma en de commanditaire vennootschap.
2.1 Onderneming
Een onderneming is een organisatie die een of meer bedrijven uitoefent. De organisatie moet
juridisch als een eenheid naar buiten treden. De organisatie probeert met arbeid en kapitaal winst te
maken.
Een onderneming (economische eenheid) kan één, maar eventueel ook meerdere bedrijven
omvatten. Beroepen zijn maatschappelijke activiteiten, waarbij het persoonlijke element een rol
speelt. Een bedrijf (technische eenheid) is een organisatorische eenheid gericht op het maken van
winst.
Verschil tussen beroep en bedrijf: de diensten van de personen van een beroep worden gezocht
vanwege hun persoonlijke kwaliteiten. Bij vrije beroepen staat geestelijke arbeid centraal.
Beoefenaren van vrije beroepen hebben wel een onderneming, maar geen bedrijf.
2.2 Eenmanszaak
Een eenmanszaak is een ondernemingsvorm, waarbij het recht geen onderscheid maakt tussen het
privévermogen en het ondernemingsvermogen van de enige eigenaar. De eigenaar is dus geheel
aansprakelijk voor alle schulden.
Vereisten om eenmanszaak te beginnen:
- Inschrijven handelsregister Kamer van Koophandel.
- Vergunningen (ondernemersdiploma’s en vestigingseisen).
De eenmanszaak is geen zelfstandige juridische organisatie. Er is echter wel sprake van een
onderneming. Bij een eenmanszaak is de ondernemer met zijn gehele vermogen aansprakelijk voor
verplichtingen die ontstaan uit de transacties die hij als ondernemer sluit.
Een freelancer en ZZP’er (Zelfstandige Zonder Personeel) is een zelfstandige ondernemer en
verrichten zelfstandige arbeid, werkt voor eigen rekening en risico en voor meerdere opdrachtgevers.
Om onderscheidt te maken tussen iemand in loondienst en een freelancer of zzp’er helder te krijgen
is de Verklaring Arbeids Relatie (VAR) door de Belastingdienst ingevoerd.
2.3 Personenvennootschappen
De personenvennootschappen hebben geen rechtspersoonlijkheid. Personenvennootschappen zijn
vennootschappen die zich kenmerken door persoonlijke aansprakelijkheid van de eigenaars van de
onderneming.
2.4 De maatschap
De maatschap is de aangewezen rechtsvorm voor beoefenaren van een vrij beroep. Als twee of meer
ondernemers gaan samenwerken om gezamenlijk te ondernemen, is er sprake van een maatschap.
De maatschap is een vorm van samenwerken tussen twee of meer personen met het doel
2
,gezamenlijk voordeel te behalen (art. 7A:1655). De deelnemer in de maatschap worden maten
genoemd.
Voor iedere maat afzonderlijk is er geen scheiding tussen zijn privévermogen en het vermogen dat hij
in de onderneming heeft gestoken. Het ondernemingsvermogen is gemeenschappelijk eigendom van
alle maten tezamen. Een maat is niet vrij om zijn aandeel te vervreemden (verkopen).
2.4.1 Oprichting
De maatschap wordt opgericht door het sluiten van een overeenkomst, waarbij de partijen afspreken
‘iets’ in te brengen en door samenwerking gemeenschappelijk voordeel te halen. De overeenkomst
hoeft niet schriftelijk (art. 7A:1661 BW).
De vier vereisten voor een maatschap zijn (art. 7A:1655 BW):
a. Wederkerige overeenkomst
b. Waarbij twee of meer personen
c. Iets in de gemeenschap brengen (geld, goederen, genot van zaken en arbeid of een
combinatie daarvan)
d. Om de winst met elkaar te delen.
2.4.2 Inbreng
Men kan twee vermogens onderscheiden die via inbreng bijeengebracht kunnen zijn:
- Het vermogen dat door de maten ten dienste van de maatschap is gesteld, de maatschap
heeft het genotsrecht.
- Mede-eigendom; dit brengt met zich mee dat een maat zijn aandeel in de mede-eigendom
niet alleen kan vervreemden (verkopen) of bezwaren; hij is niet beschikkingsbevoegd.
2.4.3 Maatschap voor (on)bepaalde tijd
Maatschap voor bepaalde tijd kan door opzegging van de maatschap niet tussentijds worden
beëindigd. In zo’n geval kan ontbinding door een rechterlijk vonnis gevraagd worden (art. 7A;1684
BW).
Bij een maatschap voor onbepaalde tijd kan een van de maten de overeenkomst eenzijdig opzeggen.
Door de opzegging wordt de maatschap ontbonden, mits de opzegging tijdig, redelijk en billijk gedaan
is.
2.4.4 Bevoegdheid van de maten
Beheersdaden zijn handelingen die tot de normale gang van zaken van de maatschap worden
gerekend, zoals de uitvoering van het dagelijkse werk. Beschikkingshandelingen zijn handelingen die
vallen buiten de normale activiteiten van de maatschap (kan alleen gezamenlijk door de maten
worden verricht).
2.4.5 Vertegenwoordiging
Een maat bindt, wanneer hij een overeenkomst sluit, in beginsel alleen zichzelf. Indien een maat
bevoegd in naam van de maatschap optreedt, zijn daardoor alle maten gebonden, en wel voor gelijke
delen.
2.4.6 Aansprakelijkheid
Een maat die handelt is alleen aansprakelijk voor zijn eigen handelen, tenzij een van de volgende
gevallen zich voordoet:
- Indien een maat volmacht heeft namens de maatschap op te treden. Een maatschap heeft
bevoegdheid om namens de maatschap op te treden indien het beheersdaden betreft.
- Indien de maatschap achteraf zijn handelingen bekrachtigt. Hierdoor wordt de
onbevoegdheid van de handelende maat achteraf opgeheven.
- Indien de maten gezamenlijk handelen.
3
, - Indien er sprake is van baattrekking (het handelen is uiteindelijk voor de maatschap voordelig
geweest).
2.4.7 Verdeling van de winst
De maten van de maatschap kunnen in het maatschapscontract regelen tot welk gedeelte van de
winst ieder is gerechtig. Zonder contract is elke maat gerechtigd tot een aandeel in de winst, in
verhouding tot het bedrag van zijn inbreng.
2.4.8 Einde of voorzetting van de maatschap
De maatschap eindigt in de volgende gevallen:
- Door verloop van de overeengekomen tijd.
- Het doel is bereikt.
- Door opzegging.
- Door ontbinding door de rechter.
- Door beëindiging met onderling goedvinden.
- Door dood, curatele, faillissement of surséance van een maat.
Een voortzettingsbeding is een afspraak (beding) in een maatschapscontract die voorkomt dat de
maatschap eindigt indien de deelneming van een of meer maten komt te vervallen.
2.5 Vennootschap onder firma
De vennootschap onder firma (vof) is een maatschap die een bedrijf uitoefent onder
gemeenschappelijke naam. Bij de vof heeft men te maken met de bepalingen van het Burgerlijk
Wetboek ten aanzien van de maatschap en met de specifieke bepalingen uit het Wetboek van
Koophandel.
Er is sprake van een vof als aan alle navolgende vereisten is voldaan:
a. Wederkerige overeenkomst
b. Waarbij twee of meer personen Burgerlijk wetboek
c. Om iets in de gemeenschap in te brengen
d. Om de winst met elkaar te delen
+
e. Bedrijf uitoefenen Wetboek van Koophandel
f. Onder gemeenschappelijke naam handelen.
2.5.1 Wettelijke regeling firma
De partners in een firma heten firmanten of vennoten. De firma heeft een afgescheiden vermogen,
dit betekent dat het vermogen van de firma wordt gevormd door bestandsdelen die niet behoren tot
het vermogen van de firmanten privé. De vof is geen rechtspersoon.
2.5.2 Oprichting
De firma wordt opgericht door het sluiten van een samenwerkingsovereenkomst door de aanstaande
vennoten. Schriftelijke vastlegging is niet noodzakelijk. Voor het bewijs van het bestaan van een firma
door de vennoten zelf tegenover derden of onderling heeft de wetgever een schriftelijke akte als
enige toegestaan bewijsmiddel voorgeschreven.
2.5.3 Vertegenwoordiging
4
,Bedrijf en recht
Hoofdstuk 2: Onderneming, eenmanszaak en
personenvennootschappen
Er bestaan twee soorten rechtsvormen: organisatievormen zonder rechtspersoonlijkheid en met
rechtspersoonlijkheid. Dit hoofdstuk gaat over rechtsvormen zonder rechtspersoonlijkheid:
eenmanszaak, de maatschap, de vennootschap onder firma en de commanditaire vennootschap.
2.1 Onderneming
Een onderneming is een organisatie die een of meer bedrijven uitoefent. De organisatie moet
juridisch als een eenheid naar buiten treden. De organisatie probeert met arbeid en kapitaal winst te
maken.
Een onderneming (economische eenheid) kan één, maar eventueel ook meerdere bedrijven
omvatten. Beroepen zijn maatschappelijke activiteiten, waarbij het persoonlijke element een rol
speelt. Een bedrijf (technische eenheid) is een organisatorische eenheid gericht op het maken van
winst.
Verschil tussen beroep en bedrijf: de diensten van de personen van een beroep worden gezocht
vanwege hun persoonlijke kwaliteiten. Bij vrije beroepen staat geestelijke arbeid centraal.
Beoefenaren van vrije beroepen hebben wel een onderneming, maar geen bedrijf.
2.2 Eenmanszaak
Een eenmanszaak is een ondernemingsvorm, waarbij het recht geen onderscheid maakt tussen het
privévermogen en het ondernemingsvermogen van de enige eigenaar. De eigenaar is dus geheel
aansprakelijk voor alle schulden.
Vereisten om eenmanszaak te beginnen:
- Inschrijven handelsregister Kamer van Koophandel.
- Vergunningen (ondernemersdiploma’s en vestigingseisen).
De eenmanszaak is geen zelfstandige juridische organisatie. Er is echter wel sprake van een
onderneming. Bij een eenmanszaak is de ondernemer met zijn gehele vermogen aansprakelijk voor
verplichtingen die ontstaan uit de transacties die hij als ondernemer sluit.
Een freelancer en ZZP’er (Zelfstandige Zonder Personeel) is een zelfstandige ondernemer en
verrichten zelfstandige arbeid, werkt voor eigen rekening en risico en voor meerdere opdrachtgevers.
Om onderscheidt te maken tussen iemand in loondienst en een freelancer of zzp’er helder te krijgen
is de Verklaring Arbeids Relatie (VAR) door de Belastingdienst ingevoerd.
2.3 Personenvennootschappen
De personenvennootschappen hebben geen rechtspersoonlijkheid. Personenvennootschappen zijn
vennootschappen die zich kenmerken door persoonlijke aansprakelijkheid van de eigenaars van de
onderneming.
2.4 De maatschap
De maatschap is de aangewezen rechtsvorm voor beoefenaren van een vrij beroep. Als twee of meer
ondernemers gaan samenwerken om gezamenlijk te ondernemen, is er sprake van een maatschap.
De maatschap is een vorm van samenwerken tussen twee of meer personen met het doel
2
,gezamenlijk voordeel te behalen (art. 7A:1655). De deelnemer in de maatschap worden maten
genoemd.
Voor iedere maat afzonderlijk is er geen scheiding tussen zijn privévermogen en het vermogen dat hij
in de onderneming heeft gestoken. Het ondernemingsvermogen is gemeenschappelijk eigendom van
alle maten tezamen. Een maat is niet vrij om zijn aandeel te vervreemden (verkopen).
2.4.1 Oprichting
De maatschap wordt opgericht door het sluiten van een overeenkomst, waarbij de partijen afspreken
‘iets’ in te brengen en door samenwerking gemeenschappelijk voordeel te halen. De overeenkomst
hoeft niet schriftelijk (art. 7A:1661 BW).
De vier vereisten voor een maatschap zijn (art. 7A:1655 BW):
a. Wederkerige overeenkomst
b. Waarbij twee of meer personen
c. Iets in de gemeenschap brengen (geld, goederen, genot van zaken en arbeid of een
combinatie daarvan)
d. Om de winst met elkaar te delen.
2.4.2 Inbreng
Men kan twee vermogens onderscheiden die via inbreng bijeengebracht kunnen zijn:
- Het vermogen dat door de maten ten dienste van de maatschap is gesteld, de maatschap
heeft het genotsrecht.
- Mede-eigendom; dit brengt met zich mee dat een maat zijn aandeel in de mede-eigendom
niet alleen kan vervreemden (verkopen) of bezwaren; hij is niet beschikkingsbevoegd.
2.4.3 Maatschap voor (on)bepaalde tijd
Maatschap voor bepaalde tijd kan door opzegging van de maatschap niet tussentijds worden
beëindigd. In zo’n geval kan ontbinding door een rechterlijk vonnis gevraagd worden (art. 7A;1684
BW).
Bij een maatschap voor onbepaalde tijd kan een van de maten de overeenkomst eenzijdig opzeggen.
Door de opzegging wordt de maatschap ontbonden, mits de opzegging tijdig, redelijk en billijk gedaan
is.
2.4.4 Bevoegdheid van de maten
Beheersdaden zijn handelingen die tot de normale gang van zaken van de maatschap worden
gerekend, zoals de uitvoering van het dagelijkse werk. Beschikkingshandelingen zijn handelingen die
vallen buiten de normale activiteiten van de maatschap (kan alleen gezamenlijk door de maten
worden verricht).
2.4.5 Vertegenwoordiging
Een maat bindt, wanneer hij een overeenkomst sluit, in beginsel alleen zichzelf. Indien een maat
bevoegd in naam van de maatschap optreedt, zijn daardoor alle maten gebonden, en wel voor gelijke
delen.
2.4.6 Aansprakelijkheid
Een maat die handelt is alleen aansprakelijk voor zijn eigen handelen, tenzij een van de volgende
gevallen zich voordoet:
- Indien een maat volmacht heeft namens de maatschap op te treden. Een maatschap heeft
bevoegdheid om namens de maatschap op te treden indien het beheersdaden betreft.
- Indien de maatschap achteraf zijn handelingen bekrachtigt. Hierdoor wordt de
onbevoegdheid van de handelende maat achteraf opgeheven.
- Indien de maten gezamenlijk handelen.
3
, - Indien er sprake is van baattrekking (het handelen is uiteindelijk voor de maatschap voordelig
geweest).
2.4.7 Verdeling van de winst
De maten van de maatschap kunnen in het maatschapscontract regelen tot welk gedeelte van de
winst ieder is gerechtig. Zonder contract is elke maat gerechtigd tot een aandeel in de winst, in
verhouding tot het bedrag van zijn inbreng.
2.4.8 Einde of voorzetting van de maatschap
De maatschap eindigt in de volgende gevallen:
- Door verloop van de overeengekomen tijd.
- Het doel is bereikt.
- Door opzegging.
- Door ontbinding door de rechter.
- Door beëindiging met onderling goedvinden.
- Door dood, curatele, faillissement of surséance van een maat.
Een voortzettingsbeding is een afspraak (beding) in een maatschapscontract die voorkomt dat de
maatschap eindigt indien de deelneming van een of meer maten komt te vervallen.
2.5 Vennootschap onder firma
De vennootschap onder firma (vof) is een maatschap die een bedrijf uitoefent onder
gemeenschappelijke naam. Bij de vof heeft men te maken met de bepalingen van het Burgerlijk
Wetboek ten aanzien van de maatschap en met de specifieke bepalingen uit het Wetboek van
Koophandel.
Er is sprake van een vof als aan alle navolgende vereisten is voldaan:
a. Wederkerige overeenkomst
b. Waarbij twee of meer personen Burgerlijk wetboek
c. Om iets in de gemeenschap in te brengen
d. Om de winst met elkaar te delen
+
e. Bedrijf uitoefenen Wetboek van Koophandel
f. Onder gemeenschappelijke naam handelen.
2.5.1 Wettelijke regeling firma
De partners in een firma heten firmanten of vennoten. De firma heeft een afgescheiden vermogen,
dit betekent dat het vermogen van de firma wordt gevormd door bestandsdelen die niet behoren tot
het vermogen van de firmanten privé. De vof is geen rechtspersoon.
2.5.2 Oprichting
De firma wordt opgericht door het sluiten van een samenwerkingsovereenkomst door de aanstaande
vennoten. Schriftelijke vastlegging is niet noodzakelijk. Voor het bewijs van het bestaan van een firma
door de vennoten zelf tegenover derden of onderling heeft de wetgever een schriftelijke akte als
enige toegestaan bewijsmiddel voorgeschreven.
2.5.3 Vertegenwoordiging
4
