SV: Microbiologie
HOOFDSTUK 1: Inleiding
Werkgebied van de microbiologie
Microbiologie → de wetenschap die zich bezighoudt m/d bestudering v/d bouw e/d
levensverrichtingenen van micro-organismen
Micro-organismen = organismen die in hun levenscyclus tenminste 1 periode doormaken, waarin 1
enkele cel zich als individu vermenigvuldigt
= microscopische organismen die bestaan uit 1 enkele cel of celcluster samen m/d
virussen die microscopisch zijn maar niet cellulair
- kunnen voorkomen in zeer extremen omgevingen
Microbiële cellen verschillen van cellen van planten en dieren(macro-org)
• Plantaardige of dierlijke cel → kan niet alleen leven i/d natuur en bestaat alleen als een deel
van meercellige structuren
vb. dierlijk/menselijk orgaan, structureel onderdeel plant
• Microbiële cellen → zijn onafhankelijk van andere cellen voor wat betreft hun levensproductie
zoals energievoorzieningen, voortplanting,…
Groepen m.o.
Eukaryoten (=cellen met kern)
• Protozoën = “eencellige diertjes” (pantoffeldiertje)
• Wieren
• Schimmels
• Slijmzwammen = myxomyceten
• Gisten
• Bacteriën → prokaryoten (= cellen zonder kern)
• (virussen, viroïden, prionen) → niet opgebouwd uit cellen
Specialisaties binnen de microbiologie
• Specifieke groepen van microbiologen: viroloog, bacterioloog, fycoloog of algoloog, mycoloog
• Karakteristieken en activiteiten van m.o.: microbiële morfologie, microbiële cytologie,
microbiële ecologie,…
• Specifieke domeinen: medische microbiologie, levensmiddelenmicrobiologie,
agromicrobiologie, industriële microbiologie
Schadelijke m.o.
• Ziekte veroorzakende kiemen of pathogenen →vb Salmonella, Hepatitis A
- veroorzaken ziekten bij plant, dier en mens
- zijn virulent = hebben een bepaald ziekmakend vermogen
• Bederforganismen (voeding)
- veroorzaken bederf van landbouwgrondstoffen/ levensmiddelen→ kwaliteitsverlies en
economisch verlies
,Nuttige m.o.
• Meerderheid v/d m.o. zijn onschadelijk (=commensalen → vorm van symbiose, 1 heeft een
voordeel de andere niet)
Bereiding en bewaring via fermentatieprocessen
• bier, brood, wijn(gisten)
• kaas, salami, boter (melkzuurbacteriën)
• schimmelkazen( schimmels)
• kuilvoeder (melkzuurbacteriën)
milieu: verwerking van afval
• huishoudelijk en industrieel afval → biologisch afbreekbaar door m.o.
• rol in compostering, waterzuivering
• omzetting van giftige afvalproducten tot meststoffen en vruchtbare grond
biotechnologische toepassingen
• productie van enzymen, geneesmiddelen, vaccins, grondstoffen v/d chemische industrie
• genetische manipulatie → veredeling van landbouwgewassen
bij de mens
• huidflora
• verteringsproces bij lens en dier(speeksel, darm)
geschiedenis van de microbiologie
Hooke
- 1ste persoon die m.o. waarneemt/beschrijft
- eerste microscoop en schimmel (Mucor)
Antonie Van Leeuwenhoek
- zelf geconstrueerde microscoop
- 1ste waarneming bacteriën
- Wordt beschouwd als
- uitvinder microscoop
- grondlegger microbiologie
De “generatio Spontaea” en de ontdekking van m.o.
Spontane generatie leer of ABIOGENESIS → levende org ontstaan uit dode materie
Kiemtheorie of BIOGENESIS → geloven niet dat levende org kunnen ontstaan uit dode materie
De microbiologie als wetenschap
Louis Pasteur → levers bewijs v/d verwerping theorie
“spontane generatie”
• 1ste studies over microbiële vergisting (fermentatie)
• Gelooft in aanwezigheid m.o. in lucht en bewijst dit
via experiment m/e zwanenhalskolf
• Bewijs voor de “biogenesis” → proces waarbij de
levensvormen andere levensvormen produceren
,Medische microbiologie
Robert Koch
- Kweken op vaste voedingsbodems → reinculturen
- Microscopische onderzoekstechnieken
- Vaccin tegen runderpest
- Nobelprijs voor de fysiologie of geneeskunde (ontdekking tbc-verwerking)
- Miltvuurverwekker en Tuberculose verwekker
- Koch’s postulaten → definitieve bewijs dat m.o. ziekten kunnen veroorzaken
Koch’s postulaten
1. Het verdachte pathogeen organisme aanwezig in elk ziek dier
en afwezig in gezond dier
2. De pathogeen moet geïsoleerd kunnen worden en groeien in
zuivere cultuur
3. Geïsoleerde pathogeen veroorzaakt ziekte wanneer
toegediend aan gezond dier
4. Pathogeen moet opnieuw geïsoleerd kunnen worden als
zuivere cultuur uit het geïnoculeerde dier en dezelfde zijn als
het oorspronkelijke organisme
De ontwikkeling v/d eerste vaccins
Immunologie → studie v/d immuniteit
- Ontwikkeling ervan nauw verwerven met deze v/d medische microbiologie
- Vaststelling → mensen die een infectieziekte hadden doorstaan waren immuun
- Principe vaccinatie → mens/dier beschermen door immuniteit op te wekken via opzettelijke
besmetting met verzwakte kiemen v/d ziekteverwekker
Jenner
- Koepokken vaccin → ontdekte dat melkers reeds immuun waren aan de koepokken omdat ze
reeds in contact waren geweest met een verzwakte ziektewekker
De ontdekking van antibiotica
- Begin 20e eeuw → ontdekking van stoffen die bacteriën kunnen doden of remmen i/h groei
Fleming
Penicilline → is een antibacteriële stof die later het eerste algemeen bruikbare antibioticum tegen
bacteriën bij infectieziekten werd
, Indeling van de levende wereld
j
HOOFDSTUK 1: Inleiding
Werkgebied van de microbiologie
Microbiologie → de wetenschap die zich bezighoudt m/d bestudering v/d bouw e/d
levensverrichtingenen van micro-organismen
Micro-organismen = organismen die in hun levenscyclus tenminste 1 periode doormaken, waarin 1
enkele cel zich als individu vermenigvuldigt
= microscopische organismen die bestaan uit 1 enkele cel of celcluster samen m/d
virussen die microscopisch zijn maar niet cellulair
- kunnen voorkomen in zeer extremen omgevingen
Microbiële cellen verschillen van cellen van planten en dieren(macro-org)
• Plantaardige of dierlijke cel → kan niet alleen leven i/d natuur en bestaat alleen als een deel
van meercellige structuren
vb. dierlijk/menselijk orgaan, structureel onderdeel plant
• Microbiële cellen → zijn onafhankelijk van andere cellen voor wat betreft hun levensproductie
zoals energievoorzieningen, voortplanting,…
Groepen m.o.
Eukaryoten (=cellen met kern)
• Protozoën = “eencellige diertjes” (pantoffeldiertje)
• Wieren
• Schimmels
• Slijmzwammen = myxomyceten
• Gisten
• Bacteriën → prokaryoten (= cellen zonder kern)
• (virussen, viroïden, prionen) → niet opgebouwd uit cellen
Specialisaties binnen de microbiologie
• Specifieke groepen van microbiologen: viroloog, bacterioloog, fycoloog of algoloog, mycoloog
• Karakteristieken en activiteiten van m.o.: microbiële morfologie, microbiële cytologie,
microbiële ecologie,…
• Specifieke domeinen: medische microbiologie, levensmiddelenmicrobiologie,
agromicrobiologie, industriële microbiologie
Schadelijke m.o.
• Ziekte veroorzakende kiemen of pathogenen →vb Salmonella, Hepatitis A
- veroorzaken ziekten bij plant, dier en mens
- zijn virulent = hebben een bepaald ziekmakend vermogen
• Bederforganismen (voeding)
- veroorzaken bederf van landbouwgrondstoffen/ levensmiddelen→ kwaliteitsverlies en
economisch verlies
,Nuttige m.o.
• Meerderheid v/d m.o. zijn onschadelijk (=commensalen → vorm van symbiose, 1 heeft een
voordeel de andere niet)
Bereiding en bewaring via fermentatieprocessen
• bier, brood, wijn(gisten)
• kaas, salami, boter (melkzuurbacteriën)
• schimmelkazen( schimmels)
• kuilvoeder (melkzuurbacteriën)
milieu: verwerking van afval
• huishoudelijk en industrieel afval → biologisch afbreekbaar door m.o.
• rol in compostering, waterzuivering
• omzetting van giftige afvalproducten tot meststoffen en vruchtbare grond
biotechnologische toepassingen
• productie van enzymen, geneesmiddelen, vaccins, grondstoffen v/d chemische industrie
• genetische manipulatie → veredeling van landbouwgewassen
bij de mens
• huidflora
• verteringsproces bij lens en dier(speeksel, darm)
geschiedenis van de microbiologie
Hooke
- 1ste persoon die m.o. waarneemt/beschrijft
- eerste microscoop en schimmel (Mucor)
Antonie Van Leeuwenhoek
- zelf geconstrueerde microscoop
- 1ste waarneming bacteriën
- Wordt beschouwd als
- uitvinder microscoop
- grondlegger microbiologie
De “generatio Spontaea” en de ontdekking van m.o.
Spontane generatie leer of ABIOGENESIS → levende org ontstaan uit dode materie
Kiemtheorie of BIOGENESIS → geloven niet dat levende org kunnen ontstaan uit dode materie
De microbiologie als wetenschap
Louis Pasteur → levers bewijs v/d verwerping theorie
“spontane generatie”
• 1ste studies over microbiële vergisting (fermentatie)
• Gelooft in aanwezigheid m.o. in lucht en bewijst dit
via experiment m/e zwanenhalskolf
• Bewijs voor de “biogenesis” → proces waarbij de
levensvormen andere levensvormen produceren
,Medische microbiologie
Robert Koch
- Kweken op vaste voedingsbodems → reinculturen
- Microscopische onderzoekstechnieken
- Vaccin tegen runderpest
- Nobelprijs voor de fysiologie of geneeskunde (ontdekking tbc-verwerking)
- Miltvuurverwekker en Tuberculose verwekker
- Koch’s postulaten → definitieve bewijs dat m.o. ziekten kunnen veroorzaken
Koch’s postulaten
1. Het verdachte pathogeen organisme aanwezig in elk ziek dier
en afwezig in gezond dier
2. De pathogeen moet geïsoleerd kunnen worden en groeien in
zuivere cultuur
3. Geïsoleerde pathogeen veroorzaakt ziekte wanneer
toegediend aan gezond dier
4. Pathogeen moet opnieuw geïsoleerd kunnen worden als
zuivere cultuur uit het geïnoculeerde dier en dezelfde zijn als
het oorspronkelijke organisme
De ontwikkeling v/d eerste vaccins
Immunologie → studie v/d immuniteit
- Ontwikkeling ervan nauw verwerven met deze v/d medische microbiologie
- Vaststelling → mensen die een infectieziekte hadden doorstaan waren immuun
- Principe vaccinatie → mens/dier beschermen door immuniteit op te wekken via opzettelijke
besmetting met verzwakte kiemen v/d ziekteverwekker
Jenner
- Koepokken vaccin → ontdekte dat melkers reeds immuun waren aan de koepokken omdat ze
reeds in contact waren geweest met een verzwakte ziektewekker
De ontdekking van antibiotica
- Begin 20e eeuw → ontdekking van stoffen die bacteriën kunnen doden of remmen i/h groei
Fleming
Penicilline → is een antibacteriële stof die later het eerste algemeen bruikbare antibioticum tegen
bacteriën bij infectieziekten werd
, Indeling van de levende wereld
j
