Hoofdstuk 5:
5.1 Inleiding in het werkveld.
Veranderingen in de jeugdzorg hebben ertoe geleid dat er toegang tot de zorg voor jeugd in de
directe leefomgeving van kinderen, jongeren en hun ouders geboden wordt. De pedagogen die aan
de voorkant van de zorg werken en vooral preventie en lichte zorg aanbieden. Buurt en of wijk-
pedagogen maken deel uit van een wijkteam dat outreachend werkt en actief contact legt. Juist
doordat ze laagdrempelig werken, signaleren ze veel, maar ze beiden ook zware, intensieve hulp als
dat nodig is. In het welzijnswerk, buurthuiswerk en maatschappelijk werk wordt al sinds jaar en dag
in de directe leefomgeving van jeugdigen, volwassenen en bejaarden gewerkt. Het welzijnswerk is
lastig te definiëren en wordt verschillend ingevuld. Vervreemding kan tot gevolg hebben dat er
zwaardere problemen ontstaan zoals verwaarlozing van zichzelf en van kinderen, of verslaving,
eenzaamheid of criminaliteit. Daarom is welzijnswerk vooral preventief van aard.
Het werk van de pedagoog in de wijk is primair gericht op het welzijn en de ontwikkeling van
kinderen en jongeren. In de praktijk komt het erop neer dat pedagogen ouders ondersteunen om
hun kinderen op zo’n manier op te kunnen voeden dat ze de ruimte krijgen zich zo goed mogelijk te
ontwikkelen. Daarnaast is een belangrijk doel van de buurtpedagoog bij te dragen aan de inrichting
van en zorg voor een veilige, stimulerende leefomgeving. Maatschappelijk leren participeren is
daarmee ook een doelstelling van buurtpedagogen: zij dragen kinderen en jongeren – in
overeenstemming met hun leeftijd, capaciteit en ambities – uit om als verantwoordelijke burgers
actief in de maatschappij mee te doen. Andersom nemen pedagogen tevens zelf
verantwoordelijkheid voor het welzijn in de wijk en geven ze gesignaleerde problemen in de
leefomgeving door aan beleidsmakers en gemeente.
Op deze manier draagt de buurtpedagoog bij aan zo gunstig mogelijk voorwaarden om op te groeien
en probeert hij verschillende opvoedingscontexten met elkaar te verbinden en op elkaar af te
stemmen. Wanneer kinderen of jongeren gedrag vertonen dat voor hen of hun omgeving niet
wenselijk is, betrekt de pedagoog ook de leerkracht en eventuele andere opvoeders (familie, mentor
op school) bij het zoeken naar een goede manier om met het kind om te gaan.
Een buurtpedagoog heeft taak tot de opvoeding en ontwikkeling van kinderen en jongeren te helpen
ondersteunen, hun leefomgeving te optimaliseren en hen te stimuleren tot maatschappelijke
participatie. Uitgangspunt daarbij is dat niet alleen ouders als primaire opvoeders, maar ook bredere
leefomgeving en uiteindelijk de samenleving als geheel verantwoordelijk zijn voor de opvoeding van
kinderen en jongeren.
Vroeger werd opvoeding niet uitsluitend gezien als taak en verantwoordelijkheid van het gezin, maar
van de hele maatschappij. Wel is in verschillende tijden en contexten het samen delen van die
verantwoordelijkheid uiteenlopend ingevuld. Bemoeiden in het begin van de vorige eeuw Kerk en
overheid zich nog op een bevoogdende manier met gezinsopvoeding wanneer ouders niet leefden
naar kerkelijke en burgerlijke maatstaven, sinds de jaren zestig is er meer oog en ruimte gekomen
voor een diversiteit aan opvoedingsstijlen en -doelen.
De maatschappij moet ondersteuning bieden bij de opvoeding van kinderen wanneer de ouders –
om wat voor reden dan ook – niet in staat zijn dat zelf op een adequate manier te doen. In het
verleden gaf men daar een invulling aan die we nu als bemoeizicht zouden betitelen. In het feite
nam men ouders de opvoeding gewoon uit handen.
De laatste tien jaar is er veel veranderd in de wijze waarop men deze doelen tracht te realiseren. Tot
in de jaren negentig van de vorige eeuw werd ernaar gestreefd kinderen en jongeren vooral
vaardigheden en competenties mee te geven die de kant op participatie zouden verhogen.
13 van 17
5.1 Inleiding in het werkveld.
Veranderingen in de jeugdzorg hebben ertoe geleid dat er toegang tot de zorg voor jeugd in de
directe leefomgeving van kinderen, jongeren en hun ouders geboden wordt. De pedagogen die aan
de voorkant van de zorg werken en vooral preventie en lichte zorg aanbieden. Buurt en of wijk-
pedagogen maken deel uit van een wijkteam dat outreachend werkt en actief contact legt. Juist
doordat ze laagdrempelig werken, signaleren ze veel, maar ze beiden ook zware, intensieve hulp als
dat nodig is. In het welzijnswerk, buurthuiswerk en maatschappelijk werk wordt al sinds jaar en dag
in de directe leefomgeving van jeugdigen, volwassenen en bejaarden gewerkt. Het welzijnswerk is
lastig te definiëren en wordt verschillend ingevuld. Vervreemding kan tot gevolg hebben dat er
zwaardere problemen ontstaan zoals verwaarlozing van zichzelf en van kinderen, of verslaving,
eenzaamheid of criminaliteit. Daarom is welzijnswerk vooral preventief van aard.
Het werk van de pedagoog in de wijk is primair gericht op het welzijn en de ontwikkeling van
kinderen en jongeren. In de praktijk komt het erop neer dat pedagogen ouders ondersteunen om
hun kinderen op zo’n manier op te kunnen voeden dat ze de ruimte krijgen zich zo goed mogelijk te
ontwikkelen. Daarnaast is een belangrijk doel van de buurtpedagoog bij te dragen aan de inrichting
van en zorg voor een veilige, stimulerende leefomgeving. Maatschappelijk leren participeren is
daarmee ook een doelstelling van buurtpedagogen: zij dragen kinderen en jongeren – in
overeenstemming met hun leeftijd, capaciteit en ambities – uit om als verantwoordelijke burgers
actief in de maatschappij mee te doen. Andersom nemen pedagogen tevens zelf
verantwoordelijkheid voor het welzijn in de wijk en geven ze gesignaleerde problemen in de
leefomgeving door aan beleidsmakers en gemeente.
Op deze manier draagt de buurtpedagoog bij aan zo gunstig mogelijk voorwaarden om op te groeien
en probeert hij verschillende opvoedingscontexten met elkaar te verbinden en op elkaar af te
stemmen. Wanneer kinderen of jongeren gedrag vertonen dat voor hen of hun omgeving niet
wenselijk is, betrekt de pedagoog ook de leerkracht en eventuele andere opvoeders (familie, mentor
op school) bij het zoeken naar een goede manier om met het kind om te gaan.
Een buurtpedagoog heeft taak tot de opvoeding en ontwikkeling van kinderen en jongeren te helpen
ondersteunen, hun leefomgeving te optimaliseren en hen te stimuleren tot maatschappelijke
participatie. Uitgangspunt daarbij is dat niet alleen ouders als primaire opvoeders, maar ook bredere
leefomgeving en uiteindelijk de samenleving als geheel verantwoordelijk zijn voor de opvoeding van
kinderen en jongeren.
Vroeger werd opvoeding niet uitsluitend gezien als taak en verantwoordelijkheid van het gezin, maar
van de hele maatschappij. Wel is in verschillende tijden en contexten het samen delen van die
verantwoordelijkheid uiteenlopend ingevuld. Bemoeiden in het begin van de vorige eeuw Kerk en
overheid zich nog op een bevoogdende manier met gezinsopvoeding wanneer ouders niet leefden
naar kerkelijke en burgerlijke maatstaven, sinds de jaren zestig is er meer oog en ruimte gekomen
voor een diversiteit aan opvoedingsstijlen en -doelen.
De maatschappij moet ondersteuning bieden bij de opvoeding van kinderen wanneer de ouders –
om wat voor reden dan ook – niet in staat zijn dat zelf op een adequate manier te doen. In het
verleden gaf men daar een invulling aan die we nu als bemoeizicht zouden betitelen. In het feite
nam men ouders de opvoeding gewoon uit handen.
De laatste tien jaar is er veel veranderd in de wijze waarop men deze doelen tracht te realiseren. Tot
in de jaren negentig van de vorige eeuw werd ernaar gestreefd kinderen en jongeren vooral
vaardigheden en competenties mee te geven die de kant op participatie zouden verhogen.
13 van 17
