Taak 9 – blok 1
Probleemstelling: Hoe beïnvloedt een hogere opleiding je gezondheid(vaardigheden)?
Brainstormen:
Kennis van je lichaam Kennis voeding Hoger inkomen
Betere voeding Sporten
Logica/inzicht Interesse
Beter in plannen Discipline
Motivatie Aanraking met onderzoeken
Omgeving Betalen gezondheidszorg
Preventie Gedragsverschillen Ouderlijke invloed/ opleiding?
Sociale aspecten/vaardigheden Geestelijk
Werkdruk Stress
Leerdoelen
1. Wat zijn de gezondheidsverschillen tussen hoog en laagopgeleiden?
2. Welke factoren spelen een rol in deze verschillen?
3. Wat zijn gezondheidsvaardigheden? (Uitgebreid!)
4. Wat zijn materiele omstandigheden?
5. En hoe spelen deze een rol bij opleidingsverschillen in gezondheid?
6. Wat zijn indicatoren voor sociaaleconomische status?
7. Wat zijn de mogelijke consequenties van gezondheidsverschillen?
1. Wat zijn de gezondheidsverschillen tussen hoog en laagopgeleiden?
De gezondheidsverschillen worden voor een groot deel beïnvloed door de mate van
gezondheidsvaardigheden. Deze gezondheidsvaardigheden zijn vaardigheden van individuen
om informatie over gezondheid te verkrijgen, te begrijpen, te beoordelen en te gebruiken bij
het nemen van gezondheids-gerelateerde beslissingen. De WHO beschouwt
gezondheidsvaardigheden als een belangrijke determinant van gezondheidsverschillen.
Doordat burger de laatste jaren steeds meer voor zichzelf moeten gaan zorgen, worden de
verschillen alleen maar groter. Mensen met een lager niveau van gezondheidsvaardigheden
raken hierdoor juist alleen maar meer achterop. Opleidingsniveau speelt een grote rol in
gezondheidsverschillen: over het algemeen hebben mensen met een lager opleidingsniveau
slechtere gezondheidsuitkomsten:
- Grotere kans op sterfte
- Meer kanker en hart- en vaatziekten
- Meer chronische ziekten (diabetes/astma/COPD)
- Slechtere zelf gerapporteerde gezondheid
Hieronder valt ook de sociale gezondheid. Vaak hebben lager opgeleiden minder sociale
contacten en vaardigheden. Deze negatieve sociale vergelijkingen kunnen bij de lager
opgeleiden door middel van negatieve effecten invloed hebben op subjectieve prestige, trots
en status gevoel van controle, eigenwaarde en kwaliteit van sociale contacten gaat
achteruit dit kan fysieke en mentale problemen veroorzaken.
, Materiële factoren worden ook steeds belangrijker in gezondheidsverschillen: bijvoorbeeld
financiële problemen, slechte huisvesting, eigendom van een auto, gebrek aan
basisgoederen zoals een diepvries en koelkast. Deze factoren kunnen ook zorgen voor een
slechtere gezondheid, doordat er bijvoorbeeld minder vers eten in huis kan zijn en een huis
koud en droog is wat de gezondheid negatief kan beïnvloeden.
Sociaaleconomische gezondheidsverschillen zijn vrijwel altijd in het nadeel van de
laagopgeleide bevolkingsgroep. Kinderen van ouders met een lagere sociaaleconomische
status beginnen met een lager geboortegewicht en worden minder lang dan kinderen van
meer gefortuneerde ouders. Volwassenen met een lagere opleiding hebben vaker een
slechtere ervaren gezondheid. En kampen veel vaker met lichamelijke beperkingen.
Het aantal chronische aandoeningen is ongeveer 50% hoger in de laagste opleidingsgroep
tegenover de hoogste opleidingsgroep. Dit geldt vrijwel voor alle typen aandoeningen, onder
meer voor chronische longziekten (COPD), hart- en vaatziekten, suikerziekte, rug-
aandoeningen en reumatische klachten. Het is dan ook niet verwonderlijk dat mensen met
een lagere sociaaleconomische status uiteindelijk een aantal jaar eerder overlijden dan de
hogere opgeleiden. Het verschil is leeftijd tussen de twee groep komt ongeveer op 6 jaar uit,
afhankelijk van de gebruikte gezondheidsmaat, zelfs 15 tot 20 jaar.
De gezondheidsverschillen tussen hoog- en laagopgeleiden zijn niet alleen tijdens het
studeren te zien, maar ook op oudere leeftijd zijn er duidelijke verschillen te zien tussen de
opleidingsniveaus.
2. Welke factoren spelen een rol in deze verschillen?
Voor de verklaring van deze sociaaleconomische gezondheidsverschillen moet zowel aan
selectie als aan causale relaties worden gedacht. Gezondheidsproblemen in de jeugd kunnen
leiden tot een minder succesvolle schoolcarrière, terwijl gezondheidsproblemen op
volwassen leeftijd kunnen leiden tot een minder succesvolle beroepscarrière. Eventueel kan
ziekte zelfs leiden tot een verslechtering van de beroepspositie en/of het inkomen, doordat
men bepaalde werkzaamheden niet meer aan kan of zelfs arbeidsongeschikt raakt. Hoewel
dergelijke selectie op gezondheid bij ‘sociale mobiliteit’ wel een rol speelt bij het ontstaan
van sociaaleconomische gezondheidsverschillen, gaat het om een bescheiden bijdrage.
Het grootste deel van de verschillen berust op een effect van de sociaaleconomische status
op de gezondheid. Hierbij gaat het niet om het rechtstreeks effect maar om een indirect
effect. Via de verdeling van meer specifieke determinanten van ziekte over
sociaaleconomische groepen in de bevolking. Deze specifieke determinanten kunnen
bijdragen aan de verklaring van sociaaleconomische gezondheidsverschillen. Dit zijn ze:
- Fysieke omgevingsfactoren: vroeger waren hogere ziekte- en sterftekansen vooral een
kwestie van armoede en de onmogelijkheid in primaire levensbehoeften te voorzien
(gezonde voeding, schoon drinkwater, goed huis etc). Door de enorme welvaartsgroei
in de 20e eeuw en door progressieve belastingheffing en het vangnet van de sociale
zekerheid zijn de inkomensverschillen verkleind. Hierdoor is armoede niet meer
directe oorzaak. Toch gaat een lager inkomen in Nederland nog steeds samen met
Probleemstelling: Hoe beïnvloedt een hogere opleiding je gezondheid(vaardigheden)?
Brainstormen:
Kennis van je lichaam Kennis voeding Hoger inkomen
Betere voeding Sporten
Logica/inzicht Interesse
Beter in plannen Discipline
Motivatie Aanraking met onderzoeken
Omgeving Betalen gezondheidszorg
Preventie Gedragsverschillen Ouderlijke invloed/ opleiding?
Sociale aspecten/vaardigheden Geestelijk
Werkdruk Stress
Leerdoelen
1. Wat zijn de gezondheidsverschillen tussen hoog en laagopgeleiden?
2. Welke factoren spelen een rol in deze verschillen?
3. Wat zijn gezondheidsvaardigheden? (Uitgebreid!)
4. Wat zijn materiele omstandigheden?
5. En hoe spelen deze een rol bij opleidingsverschillen in gezondheid?
6. Wat zijn indicatoren voor sociaaleconomische status?
7. Wat zijn de mogelijke consequenties van gezondheidsverschillen?
1. Wat zijn de gezondheidsverschillen tussen hoog en laagopgeleiden?
De gezondheidsverschillen worden voor een groot deel beïnvloed door de mate van
gezondheidsvaardigheden. Deze gezondheidsvaardigheden zijn vaardigheden van individuen
om informatie over gezondheid te verkrijgen, te begrijpen, te beoordelen en te gebruiken bij
het nemen van gezondheids-gerelateerde beslissingen. De WHO beschouwt
gezondheidsvaardigheden als een belangrijke determinant van gezondheidsverschillen.
Doordat burger de laatste jaren steeds meer voor zichzelf moeten gaan zorgen, worden de
verschillen alleen maar groter. Mensen met een lager niveau van gezondheidsvaardigheden
raken hierdoor juist alleen maar meer achterop. Opleidingsniveau speelt een grote rol in
gezondheidsverschillen: over het algemeen hebben mensen met een lager opleidingsniveau
slechtere gezondheidsuitkomsten:
- Grotere kans op sterfte
- Meer kanker en hart- en vaatziekten
- Meer chronische ziekten (diabetes/astma/COPD)
- Slechtere zelf gerapporteerde gezondheid
Hieronder valt ook de sociale gezondheid. Vaak hebben lager opgeleiden minder sociale
contacten en vaardigheden. Deze negatieve sociale vergelijkingen kunnen bij de lager
opgeleiden door middel van negatieve effecten invloed hebben op subjectieve prestige, trots
en status gevoel van controle, eigenwaarde en kwaliteit van sociale contacten gaat
achteruit dit kan fysieke en mentale problemen veroorzaken.
, Materiële factoren worden ook steeds belangrijker in gezondheidsverschillen: bijvoorbeeld
financiële problemen, slechte huisvesting, eigendom van een auto, gebrek aan
basisgoederen zoals een diepvries en koelkast. Deze factoren kunnen ook zorgen voor een
slechtere gezondheid, doordat er bijvoorbeeld minder vers eten in huis kan zijn en een huis
koud en droog is wat de gezondheid negatief kan beïnvloeden.
Sociaaleconomische gezondheidsverschillen zijn vrijwel altijd in het nadeel van de
laagopgeleide bevolkingsgroep. Kinderen van ouders met een lagere sociaaleconomische
status beginnen met een lager geboortegewicht en worden minder lang dan kinderen van
meer gefortuneerde ouders. Volwassenen met een lagere opleiding hebben vaker een
slechtere ervaren gezondheid. En kampen veel vaker met lichamelijke beperkingen.
Het aantal chronische aandoeningen is ongeveer 50% hoger in de laagste opleidingsgroep
tegenover de hoogste opleidingsgroep. Dit geldt vrijwel voor alle typen aandoeningen, onder
meer voor chronische longziekten (COPD), hart- en vaatziekten, suikerziekte, rug-
aandoeningen en reumatische klachten. Het is dan ook niet verwonderlijk dat mensen met
een lagere sociaaleconomische status uiteindelijk een aantal jaar eerder overlijden dan de
hogere opgeleiden. Het verschil is leeftijd tussen de twee groep komt ongeveer op 6 jaar uit,
afhankelijk van de gebruikte gezondheidsmaat, zelfs 15 tot 20 jaar.
De gezondheidsverschillen tussen hoog- en laagopgeleiden zijn niet alleen tijdens het
studeren te zien, maar ook op oudere leeftijd zijn er duidelijke verschillen te zien tussen de
opleidingsniveaus.
2. Welke factoren spelen een rol in deze verschillen?
Voor de verklaring van deze sociaaleconomische gezondheidsverschillen moet zowel aan
selectie als aan causale relaties worden gedacht. Gezondheidsproblemen in de jeugd kunnen
leiden tot een minder succesvolle schoolcarrière, terwijl gezondheidsproblemen op
volwassen leeftijd kunnen leiden tot een minder succesvolle beroepscarrière. Eventueel kan
ziekte zelfs leiden tot een verslechtering van de beroepspositie en/of het inkomen, doordat
men bepaalde werkzaamheden niet meer aan kan of zelfs arbeidsongeschikt raakt. Hoewel
dergelijke selectie op gezondheid bij ‘sociale mobiliteit’ wel een rol speelt bij het ontstaan
van sociaaleconomische gezondheidsverschillen, gaat het om een bescheiden bijdrage.
Het grootste deel van de verschillen berust op een effect van de sociaaleconomische status
op de gezondheid. Hierbij gaat het niet om het rechtstreeks effect maar om een indirect
effect. Via de verdeling van meer specifieke determinanten van ziekte over
sociaaleconomische groepen in de bevolking. Deze specifieke determinanten kunnen
bijdragen aan de verklaring van sociaaleconomische gezondheidsverschillen. Dit zijn ze:
- Fysieke omgevingsfactoren: vroeger waren hogere ziekte- en sterftekansen vooral een
kwestie van armoede en de onmogelijkheid in primaire levensbehoeften te voorzien
(gezonde voeding, schoon drinkwater, goed huis etc). Door de enorme welvaartsgroei
in de 20e eeuw en door progressieve belastingheffing en het vangnet van de sociale
zekerheid zijn de inkomensverschillen verkleind. Hierdoor is armoede niet meer
directe oorzaak. Toch gaat een lager inkomen in Nederland nog steeds samen met
