Inhoud
H1 Controleproces..................................................................................................................................3
1.1 Het controleproces in het algemeen............................................................................................3
1.2 Voorbereidende opdrachtactiviteiten..........................................................................................3
1.3 Controleaanpak en controleprogramma......................................................................................3
1.4 De uitvoering van de controle......................................................................................................4
1.5 Evaluatie en afronding..................................................................................................................5
H2 Het aanvaarden en continueren van controleopdrachten................................................................6
2.1 Uitbrengen van een offerte..........................................................................................................6
2.2 De cliënt en opdrachtaanvaarding................................................................................................6
2.3 Opdrachtbevestiging.....................................................................................................................7
2.4 Continuering van opdrachten.......................................................................................................8
2.5 Aanvaarding van een opdrachtwijziging.......................................................................................8
H3 Risicoanalyse en materialiteit...........................................................................................................9
3.1 doelstelling risicoanalyse..............................................................................................................9
3.2 Risico-inschattingswerkzaamheden..............................................................................................9
3.3 Kennisvergaring, verkrijgen van inzicht en risico-identificatie....................................................11
3.4 Verkrijgen van inzicht in de interne beheersing.........................................................................11
3.5 Materialiteit en samenhang met controlerisico..........................................................................13
H4 Opstellen controleprogramma........................................................................................................15
4.1 Doelstelling controleprogramma en soorten werkzaamheden..................................................15
4.2 Samenstelling van de controlemix en documentatie..................................................................15
4.3 Evaluatie en documentatie van de uitgevoerde controlewerkzaamheden.................................18
4.4 Communicatie over tekortkomingen in de interne beheersing..................................................18
H5 Cijferanalyse....................................................................................................................................19
5.1 Toepassing van cijferanalyses in de controle..............................................................................19
5.2 Soorten cijferanalyses.................................................................................................................20
5.3 Ratioanalyse...............................................................................................................................20
5.4 Verbandcontrole.........................................................................................................................20
5.5 Normen/‘ex ante’-informatie.....................................................................................................21
H6 Steekproeven..................................................................................................................................22
6.1 Betekenis van steekproeven in de controle................................................................................22
6.2 De uitvoering van steekproeven.................................................................................................22
6.3 Steekproefprocedure..................................................................................................................23
H7 Afronding van de controle...............................................................................................................24
, 7.1 Wettelijke bepalingen.................................................................................................................24
7.2 Onderscheid naar perioden en aard van GNB............................................................................24
7.3 Taak en verantwoordelijkheid van de accountant voor GNB......................................................25
7.4 Taak en verantwoordelijkheid voor de continuïteitsveronderstelling........................................26
7. 5 Schriftelijke bevestigingen.........................................................................................................27
H8 De controleverklaring......................................................................................................................29
8.1 Oordeel over de financiële overzichten......................................................................................29
8.2 Vormen van rapportering...........................................................................................................29
8.3 Elementen van de controleverklaring.........................................................................................29
8.4 Het soort oordeel.......................................................................................................................30
8.5 De controleverklaring bij organisaties van openbaar belang......................................................30
8.6 Specifieke bepalingen.................................................................................................................30
8.7 Openbaarmaking........................................................................................................................31
H9 Accountantsverslag en managementletter.....................................................................................32
9.1 Samenhang accountantsverslag en managementletter..............................................................32
9.2 Accountantsverslag.....................................................................................................................32
9.3 Managementletter......................................................................................................................33
9.4 Verschillen in rapporteringsvormen...........................................................................................34
, H1 Controleproces
1.1 Het controleproces in het algemeen
Het controleproces bestaat uit twee componenten, de controleaanpak en het controleprogramma.
De controleaanpak omvat de reikwijdte, de timing en de richting van controle als basis voor de
ontwikkeling van het controleprogramma. Het opstellen van een controleprogramma resulteert in
een beschrijving van:
- De aard, timing en omvang van de geplande risico-inschatting werkzaamheden;
- De aard, timing en omvang van de geplande verdere controlewerkzaamheden op het niveau
van beweringen; en
- De geplande overige controlewerkzaamheden die moeten worden verricht zodat de
opdracht conform de controlestandaarden wordt uitgevoerd.
In het controleproces speelt de effectiviteit en efficiency een belangrijke rol. De effectiviteit stelt dat
de juiste controlewerkzaamheden worden verricht om zo de juiste controle-informatie te
verzamelen. Hiervoor wordt een controleprogramma gemaakt om het accountantsrisico tot een
aanvaardbaar laag niveau te reduceren.
De efficiency van het controleproces kenmerkt zich door het streven het doel met zo weinig mogelijk
middelen te bereiken. Accountantswerkzaamheden kosten veel, daarom is het belangrijk dat er niet
te veel controle wordt verricht naar ook niet te weinig. Hiervoor wordt een planmatige aanpak
gemaakt die opgedeeld is in fasen.
De voorbereiding van de controle geschied als volgt:
1. Vaststelling van de controleopdracht;
2. Voorbereiding controle;
3. Bepaling controleaanpak en controleprogramma;
4. Tussentijdse controle;
5. Eindejaar controle;
6. Evaluatie en afronding.
Er moet aandacht worden geschonken aan belangrijke deelgebieden, problemen moeten tijdig
worden opgelost, de werkzaamheden worden georganiseerd en geleid en de werkzaamheden
moeten op een juiste manier worden verdeeld.
De controleaanpak en het controleprogramma worden vastgelegd in een dossier, indien er
belangrijke wijzigingen in de planning plaatsvinden worden deze tevens gedocumenteerd.
1.2 Voorbereidende opdrachtactiviteiten
Nadere voorschriften en overige standaarden(NV COS)300 stelt dat bij nieuwe opdrachten het
vaststellen van de controleopdracht onder meer worden voorafgegaan door:
- Oriënterende besprekingen met de opdrachtgever;
- Beoordeling van de integriteit van de opdrachtgever;
- Beoordeling van de ethische normen, bedreigingen van de fundamentele beginselen;
- Overleg met de vorige accountant(indien noodzakelijk);
- Een haalbaarheidsonderzoek; en
- Een offerte.
Indien de opdrachtgever en de accountant het met elkaar eens zijn, worden alle data vastgelegd in
de opdrachtbeschrijving, ook wel engagement letter genoemd.
1.3 Controleaanpak en controleprogramma
Het vaststellen van de controleaanpak kent vier fasen:
1. Identificeren opdrachtkenmerken bepalend voor de reikwijdte(aard en timing van de
werkzaamheden);
H1 Controleproces..................................................................................................................................3
1.1 Het controleproces in het algemeen............................................................................................3
1.2 Voorbereidende opdrachtactiviteiten..........................................................................................3
1.3 Controleaanpak en controleprogramma......................................................................................3
1.4 De uitvoering van de controle......................................................................................................4
1.5 Evaluatie en afronding..................................................................................................................5
H2 Het aanvaarden en continueren van controleopdrachten................................................................6
2.1 Uitbrengen van een offerte..........................................................................................................6
2.2 De cliënt en opdrachtaanvaarding................................................................................................6
2.3 Opdrachtbevestiging.....................................................................................................................7
2.4 Continuering van opdrachten.......................................................................................................8
2.5 Aanvaarding van een opdrachtwijziging.......................................................................................8
H3 Risicoanalyse en materialiteit...........................................................................................................9
3.1 doelstelling risicoanalyse..............................................................................................................9
3.2 Risico-inschattingswerkzaamheden..............................................................................................9
3.3 Kennisvergaring, verkrijgen van inzicht en risico-identificatie....................................................11
3.4 Verkrijgen van inzicht in de interne beheersing.........................................................................11
3.5 Materialiteit en samenhang met controlerisico..........................................................................13
H4 Opstellen controleprogramma........................................................................................................15
4.1 Doelstelling controleprogramma en soorten werkzaamheden..................................................15
4.2 Samenstelling van de controlemix en documentatie..................................................................15
4.3 Evaluatie en documentatie van de uitgevoerde controlewerkzaamheden.................................18
4.4 Communicatie over tekortkomingen in de interne beheersing..................................................18
H5 Cijferanalyse....................................................................................................................................19
5.1 Toepassing van cijferanalyses in de controle..............................................................................19
5.2 Soorten cijferanalyses.................................................................................................................20
5.3 Ratioanalyse...............................................................................................................................20
5.4 Verbandcontrole.........................................................................................................................20
5.5 Normen/‘ex ante’-informatie.....................................................................................................21
H6 Steekproeven..................................................................................................................................22
6.1 Betekenis van steekproeven in de controle................................................................................22
6.2 De uitvoering van steekproeven.................................................................................................22
6.3 Steekproefprocedure..................................................................................................................23
H7 Afronding van de controle...............................................................................................................24
, 7.1 Wettelijke bepalingen.................................................................................................................24
7.2 Onderscheid naar perioden en aard van GNB............................................................................24
7.3 Taak en verantwoordelijkheid van de accountant voor GNB......................................................25
7.4 Taak en verantwoordelijkheid voor de continuïteitsveronderstelling........................................26
7. 5 Schriftelijke bevestigingen.........................................................................................................27
H8 De controleverklaring......................................................................................................................29
8.1 Oordeel over de financiële overzichten......................................................................................29
8.2 Vormen van rapportering...........................................................................................................29
8.3 Elementen van de controleverklaring.........................................................................................29
8.4 Het soort oordeel.......................................................................................................................30
8.5 De controleverklaring bij organisaties van openbaar belang......................................................30
8.6 Specifieke bepalingen.................................................................................................................30
8.7 Openbaarmaking........................................................................................................................31
H9 Accountantsverslag en managementletter.....................................................................................32
9.1 Samenhang accountantsverslag en managementletter..............................................................32
9.2 Accountantsverslag.....................................................................................................................32
9.3 Managementletter......................................................................................................................33
9.4 Verschillen in rapporteringsvormen...........................................................................................34
, H1 Controleproces
1.1 Het controleproces in het algemeen
Het controleproces bestaat uit twee componenten, de controleaanpak en het controleprogramma.
De controleaanpak omvat de reikwijdte, de timing en de richting van controle als basis voor de
ontwikkeling van het controleprogramma. Het opstellen van een controleprogramma resulteert in
een beschrijving van:
- De aard, timing en omvang van de geplande risico-inschatting werkzaamheden;
- De aard, timing en omvang van de geplande verdere controlewerkzaamheden op het niveau
van beweringen; en
- De geplande overige controlewerkzaamheden die moeten worden verricht zodat de
opdracht conform de controlestandaarden wordt uitgevoerd.
In het controleproces speelt de effectiviteit en efficiency een belangrijke rol. De effectiviteit stelt dat
de juiste controlewerkzaamheden worden verricht om zo de juiste controle-informatie te
verzamelen. Hiervoor wordt een controleprogramma gemaakt om het accountantsrisico tot een
aanvaardbaar laag niveau te reduceren.
De efficiency van het controleproces kenmerkt zich door het streven het doel met zo weinig mogelijk
middelen te bereiken. Accountantswerkzaamheden kosten veel, daarom is het belangrijk dat er niet
te veel controle wordt verricht naar ook niet te weinig. Hiervoor wordt een planmatige aanpak
gemaakt die opgedeeld is in fasen.
De voorbereiding van de controle geschied als volgt:
1. Vaststelling van de controleopdracht;
2. Voorbereiding controle;
3. Bepaling controleaanpak en controleprogramma;
4. Tussentijdse controle;
5. Eindejaar controle;
6. Evaluatie en afronding.
Er moet aandacht worden geschonken aan belangrijke deelgebieden, problemen moeten tijdig
worden opgelost, de werkzaamheden worden georganiseerd en geleid en de werkzaamheden
moeten op een juiste manier worden verdeeld.
De controleaanpak en het controleprogramma worden vastgelegd in een dossier, indien er
belangrijke wijzigingen in de planning plaatsvinden worden deze tevens gedocumenteerd.
1.2 Voorbereidende opdrachtactiviteiten
Nadere voorschriften en overige standaarden(NV COS)300 stelt dat bij nieuwe opdrachten het
vaststellen van de controleopdracht onder meer worden voorafgegaan door:
- Oriënterende besprekingen met de opdrachtgever;
- Beoordeling van de integriteit van de opdrachtgever;
- Beoordeling van de ethische normen, bedreigingen van de fundamentele beginselen;
- Overleg met de vorige accountant(indien noodzakelijk);
- Een haalbaarheidsonderzoek; en
- Een offerte.
Indien de opdrachtgever en de accountant het met elkaar eens zijn, worden alle data vastgelegd in
de opdrachtbeschrijving, ook wel engagement letter genoemd.
1.3 Controleaanpak en controleprogramma
Het vaststellen van de controleaanpak kent vier fasen:
1. Identificeren opdrachtkenmerken bepalend voor de reikwijdte(aard en timing van de
werkzaamheden);
