IMMUNOLOGIE Nette Moons
2022 - 2023
LECTOR PITTOIS KAREN
,INHOUDSOPGAVEN
1. Inleiding ............................................................................................................................................................... 2
1.1 Onderscheid tussen eigen en niet-eigen ....................................................................................................... 2
1.2 De pathogenen .............................................................................................................................................. 3
1.3 Plaats van het verweer .................................................................................................................................. 3
1.4 Enkele begrippen........................................................................................................................................... 4
2. Het niet-specifiek verweer .................................................................................................................................. 6
2.1 Barrières van het niet-specifieke verweer .................................................................................................... 6
2.2 De cellen van het niet-specifiek verweer: ..................................................................................................... 7
2.3 Cellulaire mechanismen: ............................................................................................................................... 7
2.4 Onderscheid tussen eigen en niet-eigen: receptoren ................................................................................... 9
2.5 De eiwitten van het niet-specifiek verweer: ................................................................................................. 9
3. Het specifiek verweer: antigenen ..................................................................................................................... 12
3.1 Inleiding: fronten, vergelijking specifiek/niet-specifiek verweer ................................................................ 12
3.2 Antigenen .................................................................................................................................................... 12
4. Het specifiek verweer: antilichamen ................................................................................................................. 16
4.1 Structuur ..................................................................................................................................................... 16
4.2 Isotypes ....................................................................................................................................................... 17
4.3 Biologische functies ..................................................................................................................................... 18
4.4 Antigeen-antilichaaminteractie................................................................................................................... 18
4.5 Werking antilichamen ................................................................................................................................. 19
Lesdoelen .............................................................................................................................................................. 20
1. Inleiding ......................................................................................................................................................... 20
2. Het niet-specifiek verweer ............................................................................................................................ 20
3. Het specifiek verweer: antigenen ................................................................................................................. 20
4. Het specifiek verweer: antilichamen ............................................................................................................. 20
1
, 1. INLEIDING
Het verweer
• Voorkomt invasie van vreemde organismen en moleculen → bescherming tegen ziekte
• Balans tussen vernietigen vreemde cellen en vermijden van zelfdestructie
→ Onderscheid tussen eigen en niet-eigen
→ Afwijkingen
o Immuundeficiëntie : verzwakt immuunsysteem (Vb. AIDS)
o Hypergevoeligheid : overactief (allergie)
o Auto-immuniteit : reactie tegen eigen lichaamscellen
• Spreken over 2 soorten verweer
o Niet-specifiek verweer = aangeboren = innate immune system
o Specifiek verweer = verworven = adaptive immune system
1.1 ONDERSCHEID TUSSEN EIGEN EN NIET -EIGEN
Niet-eigen = indringers zoals bacteriën, abnormale lichaamscellen (kanker),…
Niet-specifiek Specifiek
• Bestaande, aangeboren componenten • Verworven
• Snelle respons: min. • Respons: dagen
• Niet-specifiek: zelfde moleculen voor hele • Zeer specifiek: cellen zijn genetisch
reeks pathogenen geprogrammeerd om te reageren op één
• Algemene receptoren: ‘pattern-recognition’ antigeen
moleculen • AG herkennende moleculen
• Geen geheugen • Geheugen
• Weinig afwijkingen • Frequent afwijkingen: auto-immuniteit,
immuundeficiëntie
Receptoren
Het immuunsysteem beschikt over receptoren die tijdens de ontwikkeling ‘leren’ welke eigen en niet-eigen zijn
Receptor/ligand interactie = algemeen biochemisch verschijnsel → manier van communicatie / geeft reactie
[L][R]
Kd = [LR]
= bindings- of associatieconstante → indien klein = grote affiniteit tussen ligand en receptor
2
2022 - 2023
LECTOR PITTOIS KAREN
,INHOUDSOPGAVEN
1. Inleiding ............................................................................................................................................................... 2
1.1 Onderscheid tussen eigen en niet-eigen ....................................................................................................... 2
1.2 De pathogenen .............................................................................................................................................. 3
1.3 Plaats van het verweer .................................................................................................................................. 3
1.4 Enkele begrippen........................................................................................................................................... 4
2. Het niet-specifiek verweer .................................................................................................................................. 6
2.1 Barrières van het niet-specifieke verweer .................................................................................................... 6
2.2 De cellen van het niet-specifiek verweer: ..................................................................................................... 7
2.3 Cellulaire mechanismen: ............................................................................................................................... 7
2.4 Onderscheid tussen eigen en niet-eigen: receptoren ................................................................................... 9
2.5 De eiwitten van het niet-specifiek verweer: ................................................................................................. 9
3. Het specifiek verweer: antigenen ..................................................................................................................... 12
3.1 Inleiding: fronten, vergelijking specifiek/niet-specifiek verweer ................................................................ 12
3.2 Antigenen .................................................................................................................................................... 12
4. Het specifiek verweer: antilichamen ................................................................................................................. 16
4.1 Structuur ..................................................................................................................................................... 16
4.2 Isotypes ....................................................................................................................................................... 17
4.3 Biologische functies ..................................................................................................................................... 18
4.4 Antigeen-antilichaaminteractie................................................................................................................... 18
4.5 Werking antilichamen ................................................................................................................................. 19
Lesdoelen .............................................................................................................................................................. 20
1. Inleiding ......................................................................................................................................................... 20
2. Het niet-specifiek verweer ............................................................................................................................ 20
3. Het specifiek verweer: antigenen ................................................................................................................. 20
4. Het specifiek verweer: antilichamen ............................................................................................................. 20
1
, 1. INLEIDING
Het verweer
• Voorkomt invasie van vreemde organismen en moleculen → bescherming tegen ziekte
• Balans tussen vernietigen vreemde cellen en vermijden van zelfdestructie
→ Onderscheid tussen eigen en niet-eigen
→ Afwijkingen
o Immuundeficiëntie : verzwakt immuunsysteem (Vb. AIDS)
o Hypergevoeligheid : overactief (allergie)
o Auto-immuniteit : reactie tegen eigen lichaamscellen
• Spreken over 2 soorten verweer
o Niet-specifiek verweer = aangeboren = innate immune system
o Specifiek verweer = verworven = adaptive immune system
1.1 ONDERSCHEID TUSSEN EIGEN EN NIET -EIGEN
Niet-eigen = indringers zoals bacteriën, abnormale lichaamscellen (kanker),…
Niet-specifiek Specifiek
• Bestaande, aangeboren componenten • Verworven
• Snelle respons: min. • Respons: dagen
• Niet-specifiek: zelfde moleculen voor hele • Zeer specifiek: cellen zijn genetisch
reeks pathogenen geprogrammeerd om te reageren op één
• Algemene receptoren: ‘pattern-recognition’ antigeen
moleculen • AG herkennende moleculen
• Geen geheugen • Geheugen
• Weinig afwijkingen • Frequent afwijkingen: auto-immuniteit,
immuundeficiëntie
Receptoren
Het immuunsysteem beschikt over receptoren die tijdens de ontwikkeling ‘leren’ welke eigen en niet-eigen zijn
Receptor/ligand interactie = algemeen biochemisch verschijnsel → manier van communicatie / geeft reactie
[L][R]
Kd = [LR]
= bindings- of associatieconstante → indien klein = grote affiniteit tussen ligand en receptor
2
