1) DE SOCIOLOGIE ALS WETENSCHAP
WAT IS SOCIOLOGIE?
De sociologie bestudeert mensen en hun gedrag in hun sociale omgeving – het is een
gedragswetenschap.
→ De sociologie bestudeert hoe mensen samenleven.
DE TAAK VAN DE SOCIOLOOG
De socioloog zorgt ervoor dat mensen oog krijgen voor datgene dat er in hun samenleving
voorvalt. Mensen leren zo een verband te zien tussen hun eigen, persoonlijke ervaringen en
problemen en de algemeen maatschappelijke omstandigheden.
DE EMPIRISCH-ANALYTISCHE TAAK
Empirisch = gebaseerd op door onderzoek vastgestelde feiten.
Analytische = niet tevreden met losse feiten, zoeken naar verbanden.
De wetenschap verzamelt betrouwbare kennis. Het gaat over het in beeld brengen en inzicht
verwerven over de samenhangen die zich voordoen (interdependenties) en vat krijgen op de
regelmaten en oorzaak-gevolg relaties.
Hierbij volgt de wetenschapper een onderzoekscyclus:
- Kennis van de sociologie beïnvloedt de
samenleving.
- Sociologen maken zelf ook deel uit van de
samenleving en worden er dus door beïnvloed.
→ Samenleving heeft geen vaststaand gegeven.
Sociologen maken zelf deel uit van de
samenleving en kunnen deze dus beïnvloeden. Ze zijn dus ook gevormd door hun sociale
omgeving.
Self-fulfilling prophecy Self-destroying prophecy
Zelfbevestigende = eigen aannamen eigen Zelfvernietigende voorspelling = tegen
maken. veronderstelling ingaan waardoor je deze
teniet gaat.
Vb. Moeilijk examen → leert niet → buist Vb. Moeilijk examen → leert veel → slaagt
,DE KRITISCHE TAAK
Niet noodzakelijk uitgaand van aanwezig vanzelfsprekendheden en bestaande orde, kijkend
vanuit verschillende perspectieven.
De sociologie trekt de bestaande orde in twijfel en geeft kritische informatie. Het is belangrijk
dat een socioloog kritisch blijft.
Het wij-perspectief gaat uit van waarnemingen, de beleving en de bedoeling van de leden
zelf van de bestudeerde samenleving of groepering.
Het zij-perspectief geeft de socioloog een perspectief van een buitenstaander.
Het is de bedoeling dat de socioloog een houding aanneemt van afstandelijke betrokkenheid
(observeren) + werken vanuit een houding van respect.
DE PRAKTISCHE TAAK
Elementen van samenleving onderzoeken die nuttig zijn voor mensen in die samenleving en
opgedane kennis overdragen.
Deze taak doet de socioloog nadenken over de vraag of de onderzoeksresultaten die hij
verkrijgt wel nuttig zijn voor de mensen in de samenleving. Het is ook hun taak om de
opgedane kennis tot bij de mensen te brengen.
2) ALLES IS CONTINGENT, MAAR DAAROM NIET ARBITRAIR
Contingent = alles in de samenleving had anders kunnen zijn. Al die dingen waarvan we
soms aannemen dat zij natuurlijk zijn en verbonden met onze diepste eigenheid, hadden
zich in de loop van de geschiedenis ook anders kunnen ontwikkelen.
Niet arbitrair = de sociale orde in een bepaalde samenleving is niet willekeurig. Legitimerende
derden geven redenen aan voor een bepaalde keuze in een samenleving. Deze legitimerende
derden zijn : natuur – geschiedenis – samenhang – vanzelfsprekendheid.
1. Natuur
Mensen hebben leren leven met deze mogelijkheden en beperkingen en hun wereld
(samenleving) op basis daarvan ingericht.
Vb. We kunnen niet vliegen.
2. Geschiedenis
Iedere samenleving heeft zijn eigen geschiedenis.
Vb. Veel ongelukkig op een bepaalde baan, snelheidsregels of drempels aangelegd
of spiegels neergezet.
3. Samenhang
Het verband tussen keuzes, alles is verbonden.
4. Vanzelfsprekendheid
Mensen leven in dagdagelijkse orde en hierdoor lijkt deze orde vanzelfsprekend.
Vb. Rechts rijden / generatie op generatie.
, 3) TWEE VISIES OP HET SAMENLEVEN
DE INDIVIDUALISTISCHE VISIE
Oorsprong hiervan ligt bij de Verlichting (rede = natuur v/d mens) en het Utilitarisme
(nutsprincipe).
“Nee ik ga pijn vermijden en het maximale eruit halen. Is het nuttig? Nee. Dan doe ik het ook
niet.”
Vb. Vaccineren → ik doe het niet voor de groep (niet handelen vanuit nut).
Coronapas invoeren → niet meer naar de horeca zonder → horeca is nuttig, ik vaccineer.
Individu + individu → samenleving !!!!
ONBEDOELDE GEVOLGEN
Individuele redelijkheid leidt niet altijd tot redelijke of gewenste gevolgen.
Vb. Half 9 werk → 8u vertrekken → file, want iedereen denkt zo.
Perverse effecten zijn onbedoeld en ongewenst.
Een voorbeeld van zo een pervers effect is het Mattheüseffect (schadelijk voor mensen die
niet bevoorrecht worden → bevoorrechten van wie reeds bevoorrecht is).
Vb. Na WOll → werkkrachten tekort → Italianen en Turken halen → 50 jaar na datum
integratie crisis.
Vb. Hoe langer je kind studeert, hoe langer je kindergeld ontvangt.
HET PROBLEEM VAN DE COLLECTIEVE ACTIE
Er ontstaan in de samenleving veel bewegingen die zich inzetten voor het verwerven van
collectieve goederen.
De oplossing voor het probleem is te vinden in de manipulatie van leden van de
samenleving door :
- Dwang te gebruiken (overheid/staat).
- In te spelen op persoonlijke belangen van leden en dus niet op de collectieve
belangen (markt).
Gemeenschappelijk belang
= collectieve actie.
WAT IS SOCIOLOGIE?
De sociologie bestudeert mensen en hun gedrag in hun sociale omgeving – het is een
gedragswetenschap.
→ De sociologie bestudeert hoe mensen samenleven.
DE TAAK VAN DE SOCIOLOOG
De socioloog zorgt ervoor dat mensen oog krijgen voor datgene dat er in hun samenleving
voorvalt. Mensen leren zo een verband te zien tussen hun eigen, persoonlijke ervaringen en
problemen en de algemeen maatschappelijke omstandigheden.
DE EMPIRISCH-ANALYTISCHE TAAK
Empirisch = gebaseerd op door onderzoek vastgestelde feiten.
Analytische = niet tevreden met losse feiten, zoeken naar verbanden.
De wetenschap verzamelt betrouwbare kennis. Het gaat over het in beeld brengen en inzicht
verwerven over de samenhangen die zich voordoen (interdependenties) en vat krijgen op de
regelmaten en oorzaak-gevolg relaties.
Hierbij volgt de wetenschapper een onderzoekscyclus:
- Kennis van de sociologie beïnvloedt de
samenleving.
- Sociologen maken zelf ook deel uit van de
samenleving en worden er dus door beïnvloed.
→ Samenleving heeft geen vaststaand gegeven.
Sociologen maken zelf deel uit van de
samenleving en kunnen deze dus beïnvloeden. Ze zijn dus ook gevormd door hun sociale
omgeving.
Self-fulfilling prophecy Self-destroying prophecy
Zelfbevestigende = eigen aannamen eigen Zelfvernietigende voorspelling = tegen
maken. veronderstelling ingaan waardoor je deze
teniet gaat.
Vb. Moeilijk examen → leert niet → buist Vb. Moeilijk examen → leert veel → slaagt
,DE KRITISCHE TAAK
Niet noodzakelijk uitgaand van aanwezig vanzelfsprekendheden en bestaande orde, kijkend
vanuit verschillende perspectieven.
De sociologie trekt de bestaande orde in twijfel en geeft kritische informatie. Het is belangrijk
dat een socioloog kritisch blijft.
Het wij-perspectief gaat uit van waarnemingen, de beleving en de bedoeling van de leden
zelf van de bestudeerde samenleving of groepering.
Het zij-perspectief geeft de socioloog een perspectief van een buitenstaander.
Het is de bedoeling dat de socioloog een houding aanneemt van afstandelijke betrokkenheid
(observeren) + werken vanuit een houding van respect.
DE PRAKTISCHE TAAK
Elementen van samenleving onderzoeken die nuttig zijn voor mensen in die samenleving en
opgedane kennis overdragen.
Deze taak doet de socioloog nadenken over de vraag of de onderzoeksresultaten die hij
verkrijgt wel nuttig zijn voor de mensen in de samenleving. Het is ook hun taak om de
opgedane kennis tot bij de mensen te brengen.
2) ALLES IS CONTINGENT, MAAR DAAROM NIET ARBITRAIR
Contingent = alles in de samenleving had anders kunnen zijn. Al die dingen waarvan we
soms aannemen dat zij natuurlijk zijn en verbonden met onze diepste eigenheid, hadden
zich in de loop van de geschiedenis ook anders kunnen ontwikkelen.
Niet arbitrair = de sociale orde in een bepaalde samenleving is niet willekeurig. Legitimerende
derden geven redenen aan voor een bepaalde keuze in een samenleving. Deze legitimerende
derden zijn : natuur – geschiedenis – samenhang – vanzelfsprekendheid.
1. Natuur
Mensen hebben leren leven met deze mogelijkheden en beperkingen en hun wereld
(samenleving) op basis daarvan ingericht.
Vb. We kunnen niet vliegen.
2. Geschiedenis
Iedere samenleving heeft zijn eigen geschiedenis.
Vb. Veel ongelukkig op een bepaalde baan, snelheidsregels of drempels aangelegd
of spiegels neergezet.
3. Samenhang
Het verband tussen keuzes, alles is verbonden.
4. Vanzelfsprekendheid
Mensen leven in dagdagelijkse orde en hierdoor lijkt deze orde vanzelfsprekend.
Vb. Rechts rijden / generatie op generatie.
, 3) TWEE VISIES OP HET SAMENLEVEN
DE INDIVIDUALISTISCHE VISIE
Oorsprong hiervan ligt bij de Verlichting (rede = natuur v/d mens) en het Utilitarisme
(nutsprincipe).
“Nee ik ga pijn vermijden en het maximale eruit halen. Is het nuttig? Nee. Dan doe ik het ook
niet.”
Vb. Vaccineren → ik doe het niet voor de groep (niet handelen vanuit nut).
Coronapas invoeren → niet meer naar de horeca zonder → horeca is nuttig, ik vaccineer.
Individu + individu → samenleving !!!!
ONBEDOELDE GEVOLGEN
Individuele redelijkheid leidt niet altijd tot redelijke of gewenste gevolgen.
Vb. Half 9 werk → 8u vertrekken → file, want iedereen denkt zo.
Perverse effecten zijn onbedoeld en ongewenst.
Een voorbeeld van zo een pervers effect is het Mattheüseffect (schadelijk voor mensen die
niet bevoorrecht worden → bevoorrechten van wie reeds bevoorrecht is).
Vb. Na WOll → werkkrachten tekort → Italianen en Turken halen → 50 jaar na datum
integratie crisis.
Vb. Hoe langer je kind studeert, hoe langer je kindergeld ontvangt.
HET PROBLEEM VAN DE COLLECTIEVE ACTIE
Er ontstaan in de samenleving veel bewegingen die zich inzetten voor het verwerven van
collectieve goederen.
De oplossing voor het probleem is te vinden in de manipulatie van leden van de
samenleving door :
- Dwang te gebruiken (overheid/staat).
- In te spelen op persoonlijke belangen van leden en dus niet op de collectieve
belangen (markt).
Gemeenschappelijk belang
= collectieve actie.
