Professionele opvoeders samenvatting
College 1 Professionele opvoeders
College 1 aantekeningen
Verschillende rollen en kwaliteit pedagogisch medewerker
• Boek H2, H3 en H7 (Fukkink et al., 2017)
• Artikel Fukkink et al., 2019
De Nederlandse kinderopvang
• Kinderdagverblijf, peuterspeelzaal/voorschool, gastouder, buitenschoolse opvang,
ouderparticipatiecrèche.
• Ongeveer 1 miljoen kinderen van 0-12 jaar gaan wekelijks naar de kinderopvang.
• Ongeveer 50% gaat naar de voorschoolse opvang en de andere 50% naar de BSO.
Terminologie en historie
• Min, zoogster, 'wetnurse' -> kritiek Rousseau: 'De melk kan goed zijn maar de min slecht'. Is
het een goede professionele opvoeder?
• Crèche (14-11-1844, Frankrijk)
• Infant school
• Kindergarten (1840, Frobel), kleuterschool, voorschool, peuterspeelzaal, bewaarschool, pre-
school.
• Nu de term in NL: kinderopvang.
• Nu internationaal: Early Childhood Education and Care ECEC / Childcare.
• Na WO-II: pedagogische wending -> van hygiëne, reinheid, regelmaat en rust naar
professionele opvoeders.
Voorbeeldvragen tentamen
1. Wat is het 'gespleten' profiel bij de interactievaardigheden van pedagogisch medewerkers?
‘Gespleten’ profiel: Emotionele ondersteuning / emotional support van de kinderen door de
staf is doorgaans adequaat tot goed. Structureren en grenzen stellen / classroom organisation
is adequaat tot goed. Echter, educatieve stimulering / instructional support door de staf is
duidelijk zwakker. Dit ‘gespleten’ profiel is internationaal (a) zichtbaar in alle
kinderopvangsoorten (b).
2. Welk werelddeel heeft gemiddeld de hoogste (globale) proceskwaliteit van de kinderopvang?
Europa, Noord-Amerika of Australië. Australië.
Pedagogische kwaliteit van de Nederlandse kinderopvang
Structurele kwaliteit: groepsgrootte, beroepsopleiding, beroepskracht-kindratio BKR: hoeveelheid
baby's of peuters, hoeveelheid pedagogische medewerkers.
• Groepen niet te groot, personeel adequaat opgeleid normale verhouding kinderen-
professionals. Hoe jonger de kinderen, des te meer professionals.
De structurele kwaliteit legt als het ware een bodem voor de proceskwaliteit.
, Professionele opvoeders samenvatting
Proceskwaliteit: in hoeverre je veilig voelt, je ontwikkelt, je woorden/taal leert, rekenen (proximale
processen van Bronfenbrenner).
European Quality Framework
In Europa wordt breder gekeken naar kwaliteit dan NL.
Dimensies van kwaliteit:
Pedagogische kwaliteit in de NL kinderopvang
Globale proceskwaliteit: Leefomgeving
Kinderdagverblijf in Gent video
Wat valt je op aan de pedagogische kwaliteit van deze groep? Verbetering mogelijk?
• Lichte ruimte, veel speelgoed op de grond, klein groepje kinderen, kindertekeningen niet op
kindvriendelijke hoogte. Materiaal meer beschikbaar maken voor de kinderen om autonomie
en exploratiegedrag te bevorderen.
Kinderdagverblijf in Gent foto familiemuur
• De familiemuur is erg hoog en vormgeving is niet aantrekkelijk. Is dit slim? Heimwee.
Kinderdagverblijf in Gent foto slaapruimte
• Slaapruimte prettig voor kinderen alleen lastig orde houden voor pedagogen. Hygiënisch?
Voor- en nadelen tegen elkaar afwegen.
Globale proceskwaliteit kinderopvang
Voldoende:
• ruimte en meubilering van de kindercentra (o.a. de binnenruimte, indeling en aankleding van
de ruimte)
• programma (o.a.: dagindeling, vrij spel)
toezicht op spel, interacties tussen leeftijdsgenootjes, discipline en staf-kind interacties
Zwak:
• Activiteiten
o.a. ontwikkeling van de fijne motoriek, actief lichamelijk spel, knutselen, muziek en beweging,
blokken, rollenspel, zand- en waterspel, natuur en wetenschap en het bevorderen van het
accepteren van verscheidenheid; geletterdheid & rekenen
, Professionele opvoeders samenvatting
Internationaal overzicht: Vermeer, van IJzendoorn, Cárcamo & Harrison (2016)
• Gemiddeld is de globale proceskwaliteit van de werelddelen een 4.
• Australië heeft een sterke globale proceskwaliteit.
• Daarna volgen de andere vier, niet veel verschil.
• Wanneer moeten we ons zorgen maken? 1-3 is slecht, 3-5 is voldoende, 5-7 is hoog.
• (Schatting kinderdagverblijf in Gent zou ongeveer op een 4 uitkomen.)
Proceskwaliteit: interactievaardigheden
6 interactievaardigheden
1. Sensitieve responsiviteit
We pikken de signalen op van het kind, we interpreteren ze en reageren er adequaat op.
Kinderen voelen zich erkent en krijgen reactie van PM'er.
2. Respect voor de autonomie
Ruimte geven voor exploratiegedrag. Spanningsveld: Veiligheid <-> autonomie.
3. Structureren en grenzen stellen
Wat gaan we doen, hoe gaan we het doen, grenzen stellen. Hiermee stuur je de groep aan. "Nu
naar binnen!"
4. Praten en uitleggen
Taal stimuleren, uitleggen hoe de wereld in elkaar zit, wat we vandaag gaan doen. Dit is een
vorm van veiligheid aanbieden.
5. Ontwikkelingsstimulering
Rekenen, taal, voorlezen, vraag en antwoord, kringgesprek, tekenen, creativiteit, biologie
(moestuin), muziek. Dit kan in het klein met kinderen.
6. Begeleiding van interacties
Sociale ontwikkeling, zoals samen iets tekenen. Het leren van samenwerken.
Wat kun je, alleen op basis van foto, zeggen over de (ingeschatte) interactievaardigheden?
, Professionele opvoeders samenvatting
PM'er is op dezelfde hoogte, oogcontact, lichamelijk contact, wijzen = sensitieve responsiviteit.
Kinderen zitten in een nieuwe groep, niet iedereen is er. Het kind dat naar de tandarts is wat later
(praten en uitleggen). Wanneer kind terugkomt aangeven dat ze hebben gewacht, kind voelt zich
erkent. Kind en groep wordt verbonden met elkaar (begeleiding van interacties).
Onderdelen van CIP en CLASS zijn vergelijkbaar:
Profiel bij interactievaardigheden
• Sensitiviteit, autonomie en grenzen stellen is in orde, maar praten en uitleggen,
ontwikkelingsstimulering en begeleiding van interacties neemt af.
• Gespleten patroon: goed op de eerste drie vaardigheden en matig/zwak op de laatste drie.
• Sensitieve responsiviteit en respect voor autonomie tegenover begeleiding van interacties.
Dit laatste kan wat meer, zoals begeleiding van spel i.p.v. alleen maar zelf laten spelen.
Interactievaardigheden pedagogisch medewerkers:
‘Gespleten’ profiel
• Emotionele ondersteuning / emotional support van de kinderen door de staf is doorgaans
adequaat tot goed.
• Structureren en grenzen stellen / classroom organisation is adequaat tot goed.
• Echter, educatieve stimulering / instructional support door de staf is duidelijk zwakker.
• Dit ‘gespleten’ profiel is internationaal (a) zichtbaar in alle kinderopvangsoorten (b).
Kortom, overal op de wereld zien we het gespleten profiel terug.
Interactievaardigheden: Ouderparticipatiecrèche OPC versus kinderdagverblijf KDV
A Comparative Exploration of the Pedagogical Quality of Parent-Led Child Care Centers and Regular
Child Care in The Netherlands (Fukkink et al., 2019)
• Bij de ouderparticipatiecrèche wordt een wereld gecreëerd die op de thuissituatie en op de
kinderopvang = 'third space'.
• Nieuwe ontwikkelingen omtrent groepen samenvoegen, zoals peuter-kleuter groepen.
Hierdoor krijg je nieuwe inzichten als je groepen bij elkaar zet. "Boundary crossing".
• Bronfenbrenner: twee microsystemen worden naar elkaar toegebracht -> mesosysteem.
College 1 Professionele opvoeders
College 1 aantekeningen
Verschillende rollen en kwaliteit pedagogisch medewerker
• Boek H2, H3 en H7 (Fukkink et al., 2017)
• Artikel Fukkink et al., 2019
De Nederlandse kinderopvang
• Kinderdagverblijf, peuterspeelzaal/voorschool, gastouder, buitenschoolse opvang,
ouderparticipatiecrèche.
• Ongeveer 1 miljoen kinderen van 0-12 jaar gaan wekelijks naar de kinderopvang.
• Ongeveer 50% gaat naar de voorschoolse opvang en de andere 50% naar de BSO.
Terminologie en historie
• Min, zoogster, 'wetnurse' -> kritiek Rousseau: 'De melk kan goed zijn maar de min slecht'. Is
het een goede professionele opvoeder?
• Crèche (14-11-1844, Frankrijk)
• Infant school
• Kindergarten (1840, Frobel), kleuterschool, voorschool, peuterspeelzaal, bewaarschool, pre-
school.
• Nu de term in NL: kinderopvang.
• Nu internationaal: Early Childhood Education and Care ECEC / Childcare.
• Na WO-II: pedagogische wending -> van hygiëne, reinheid, regelmaat en rust naar
professionele opvoeders.
Voorbeeldvragen tentamen
1. Wat is het 'gespleten' profiel bij de interactievaardigheden van pedagogisch medewerkers?
‘Gespleten’ profiel: Emotionele ondersteuning / emotional support van de kinderen door de
staf is doorgaans adequaat tot goed. Structureren en grenzen stellen / classroom organisation
is adequaat tot goed. Echter, educatieve stimulering / instructional support door de staf is
duidelijk zwakker. Dit ‘gespleten’ profiel is internationaal (a) zichtbaar in alle
kinderopvangsoorten (b).
2. Welk werelddeel heeft gemiddeld de hoogste (globale) proceskwaliteit van de kinderopvang?
Europa, Noord-Amerika of Australië. Australië.
Pedagogische kwaliteit van de Nederlandse kinderopvang
Structurele kwaliteit: groepsgrootte, beroepsopleiding, beroepskracht-kindratio BKR: hoeveelheid
baby's of peuters, hoeveelheid pedagogische medewerkers.
• Groepen niet te groot, personeel adequaat opgeleid normale verhouding kinderen-
professionals. Hoe jonger de kinderen, des te meer professionals.
De structurele kwaliteit legt als het ware een bodem voor de proceskwaliteit.
, Professionele opvoeders samenvatting
Proceskwaliteit: in hoeverre je veilig voelt, je ontwikkelt, je woorden/taal leert, rekenen (proximale
processen van Bronfenbrenner).
European Quality Framework
In Europa wordt breder gekeken naar kwaliteit dan NL.
Dimensies van kwaliteit:
Pedagogische kwaliteit in de NL kinderopvang
Globale proceskwaliteit: Leefomgeving
Kinderdagverblijf in Gent video
Wat valt je op aan de pedagogische kwaliteit van deze groep? Verbetering mogelijk?
• Lichte ruimte, veel speelgoed op de grond, klein groepje kinderen, kindertekeningen niet op
kindvriendelijke hoogte. Materiaal meer beschikbaar maken voor de kinderen om autonomie
en exploratiegedrag te bevorderen.
Kinderdagverblijf in Gent foto familiemuur
• De familiemuur is erg hoog en vormgeving is niet aantrekkelijk. Is dit slim? Heimwee.
Kinderdagverblijf in Gent foto slaapruimte
• Slaapruimte prettig voor kinderen alleen lastig orde houden voor pedagogen. Hygiënisch?
Voor- en nadelen tegen elkaar afwegen.
Globale proceskwaliteit kinderopvang
Voldoende:
• ruimte en meubilering van de kindercentra (o.a. de binnenruimte, indeling en aankleding van
de ruimte)
• programma (o.a.: dagindeling, vrij spel)
toezicht op spel, interacties tussen leeftijdsgenootjes, discipline en staf-kind interacties
Zwak:
• Activiteiten
o.a. ontwikkeling van de fijne motoriek, actief lichamelijk spel, knutselen, muziek en beweging,
blokken, rollenspel, zand- en waterspel, natuur en wetenschap en het bevorderen van het
accepteren van verscheidenheid; geletterdheid & rekenen
, Professionele opvoeders samenvatting
Internationaal overzicht: Vermeer, van IJzendoorn, Cárcamo & Harrison (2016)
• Gemiddeld is de globale proceskwaliteit van de werelddelen een 4.
• Australië heeft een sterke globale proceskwaliteit.
• Daarna volgen de andere vier, niet veel verschil.
• Wanneer moeten we ons zorgen maken? 1-3 is slecht, 3-5 is voldoende, 5-7 is hoog.
• (Schatting kinderdagverblijf in Gent zou ongeveer op een 4 uitkomen.)
Proceskwaliteit: interactievaardigheden
6 interactievaardigheden
1. Sensitieve responsiviteit
We pikken de signalen op van het kind, we interpreteren ze en reageren er adequaat op.
Kinderen voelen zich erkent en krijgen reactie van PM'er.
2. Respect voor de autonomie
Ruimte geven voor exploratiegedrag. Spanningsveld: Veiligheid <-> autonomie.
3. Structureren en grenzen stellen
Wat gaan we doen, hoe gaan we het doen, grenzen stellen. Hiermee stuur je de groep aan. "Nu
naar binnen!"
4. Praten en uitleggen
Taal stimuleren, uitleggen hoe de wereld in elkaar zit, wat we vandaag gaan doen. Dit is een
vorm van veiligheid aanbieden.
5. Ontwikkelingsstimulering
Rekenen, taal, voorlezen, vraag en antwoord, kringgesprek, tekenen, creativiteit, biologie
(moestuin), muziek. Dit kan in het klein met kinderen.
6. Begeleiding van interacties
Sociale ontwikkeling, zoals samen iets tekenen. Het leren van samenwerken.
Wat kun je, alleen op basis van foto, zeggen over de (ingeschatte) interactievaardigheden?
, Professionele opvoeders samenvatting
PM'er is op dezelfde hoogte, oogcontact, lichamelijk contact, wijzen = sensitieve responsiviteit.
Kinderen zitten in een nieuwe groep, niet iedereen is er. Het kind dat naar de tandarts is wat later
(praten en uitleggen). Wanneer kind terugkomt aangeven dat ze hebben gewacht, kind voelt zich
erkent. Kind en groep wordt verbonden met elkaar (begeleiding van interacties).
Onderdelen van CIP en CLASS zijn vergelijkbaar:
Profiel bij interactievaardigheden
• Sensitiviteit, autonomie en grenzen stellen is in orde, maar praten en uitleggen,
ontwikkelingsstimulering en begeleiding van interacties neemt af.
• Gespleten patroon: goed op de eerste drie vaardigheden en matig/zwak op de laatste drie.
• Sensitieve responsiviteit en respect voor autonomie tegenover begeleiding van interacties.
Dit laatste kan wat meer, zoals begeleiding van spel i.p.v. alleen maar zelf laten spelen.
Interactievaardigheden pedagogisch medewerkers:
‘Gespleten’ profiel
• Emotionele ondersteuning / emotional support van de kinderen door de staf is doorgaans
adequaat tot goed.
• Structureren en grenzen stellen / classroom organisation is adequaat tot goed.
• Echter, educatieve stimulering / instructional support door de staf is duidelijk zwakker.
• Dit ‘gespleten’ profiel is internationaal (a) zichtbaar in alle kinderopvangsoorten (b).
Kortom, overal op de wereld zien we het gespleten profiel terug.
Interactievaardigheden: Ouderparticipatiecrèche OPC versus kinderdagverblijf KDV
A Comparative Exploration of the Pedagogical Quality of Parent-Led Child Care Centers and Regular
Child Care in The Netherlands (Fukkink et al., 2019)
• Bij de ouderparticipatiecrèche wordt een wereld gecreëerd die op de thuissituatie en op de
kinderopvang = 'third space'.
• Nieuwe ontwikkelingen omtrent groepen samenvoegen, zoals peuter-kleuter groepen.
Hierdoor krijg je nieuwe inzichten als je groepen bij elkaar zet. "Boundary crossing".
• Bronfenbrenner: twee microsystemen worden naar elkaar toegebracht -> mesosysteem.
