1.1
Rand van een gletsjer Alpen in 1999 ontdekten 2 Duitse wandelaars een dode man vast in ijs
dachten bergbeklimmer die ongeluk had gehad; was niet zo (Man Ötzi uit omstreeks 3150 v.Chr )
Ijsmummie Ötzi in ijs goed bewaard gebeleven kunnen we veel afleiden aan zijn levenswijze
Kleding
Gebruiksvoorwerpen
61 tatoeages
Maag resten gedroogd edelhertvlees/tarwe
De eerste mensen
De eerste mensachtigen ontstonden ong 5 mil. jaar geleden Afrika
Mensapen trokken uit de bossen gingen op vlaktes leven Leerden rechtop te lopen (omgeving
goed kunnen zien, lopen op 2 benen sneller; jacht, zelfverdediging) maakten eigen werktuigen
Evolutie Geleidelijke verandering
Wetenschappers gaven namen aan mensen die ong. 2 mil. jaar geleden leefden
Homo habilis (de handige mens)
Homo erectus (de recht opgaande mens)
Homo sapiens ontstonden pas 250.000 jaar geleden (Oost-Afrika) 43.000 geleden;trok naar Europa
In Europa leefden ook andere mensachtigen op dat moment Neanderthaler (kleiner, zwaarder)
Stierf ong. 33.000 jaar geleden uit
Levenswijze van Jagers-verzamelaar
Neanderthalers en eerste moderne mensen waren jagers-verzamelaars
Jagers-verzamlaariemand die leeft van jagen en wat vind in de natuur(kleine groepen als nomaden
Nomade iemand die niet op een vaste plek woont
Ze bouwden eenvoudige hutten etcuit deze kampen op jacht voedsel omgeving op; ander gebied
, Klimaat grote invloed moderne mens Europa 1ste x binnentrok was er een ijstijd
Alleen midden/Zuid-Europa omstandigheden enigszins leefbaar (jagen: rendieren, herten, mamoeten
Jachtwerktuigen en gereedschap gemaakt van dierenbotten en vuursteen
Daarom deze periode van Prehistorie Oude Steentijd genoemd
Prehistorie de tijd voor de uitvinding van het schrift (+/- 3300 v. Chr. door Soemeriërs)
Jagers-verzamelaars kenden geen schrift weten weinig over hun cultuur
Archeologen proberen uit voorwerpen dit te ontdekken
Bij sommige doden werden grafgiften (voorwerp samen met dode begraven) gevonden ze
geloofden dus in het leven na de dood
Ook aanwijzing voor sociale verschillen (verschillen in aanzien) een kreeg meer mee dan andere
Jagers en verzamelaars int kort
Leefden in kleine groepen en trokken rond (nomadisch)
Weinig bezittingen
Leefden van jacht en verzamelen
Geloofden in magie? (grottekeningen, venus beeldjes
Geen bestuur: weinig sociale verschillen; wel verschillende taken tussen man en vrouw
Overgang naar de landbouw
20.000 v.Chr veranderde het klimaat in het Midden-Oosten; natter + warmer voedsel in overvloed
Rondtrekken minder noodzakelijk ontstaan dorpen waar enkele honderden mensen woonden
Alleen oostkust middellandse zee; rest Europa leefde nog nomadisch
12.000 v.Chr koudere + drogere periode; Midden-Oosten nam overvloed wilde granen en dieren af
In de Vruchtbare Halve Maan (Israël, Syrië etc) zijn men gaan proberen zelf granen verbouwen
moest wel want bevolking gegroeid; en groeide minder granen (klimaat) dan voorheen Ontstaan
landbouw
Gevolgen zo groot noemen we het Landbouwrevolutie (Neolithische Revolutie)
Ontstaan veeteelt; valt er ook onder