I.R.S 2023
Contextualisme & het driehoekmodel
Leerdoelen:
1. Welke soorten rechtsgebieden zijn er?
2. Welke criteria zijn er om het recht in te delen?
3. Op welke manieren kun je het recht bekijken?
1. Welke soort wetten zijn er en hoe komen zij toestand?
2. Wat zijn de geldingsvoorwaarde voor de rechtsbron van een
wet? & wat is de onderlingen rangorde?
3. Hoe verhouden internationale verdragen zich tot het NL recht?
+ totstandkoming geldigheid NL
4. Wanneer kan een verdrag een NLse wet opzij zetten? Wat is de
taak van de rechter bij ee conflict tussen wet & verdrag?
Contexctualisme: een theorie waarbij je het recht in het geheel
bekijkt, altijd in verband brengen met de omgeving
Recht bestaat uit;
1. Normatief: het positief recht: juridische regels, beginsels en jurisprudentie
2. Actueel: de sociale werkelijkheid van het recht in de praktijk = de werkelijkheid
3. Ideëel: de ideeën en waarden die het uitgangspunt van het inhoudelijk recht bezit
(Meest rechtvaardig in ons opinie)
Driehoeks model
Contextualisme: Recht begrijpen door bestuderen concrete geval, in
context van functioneren en totstandkoming
Kenmerken van contextualisme;
1. Om het recht te begrijpen moet je maar concrete gevallen kijken
2. Recht bekijken in de omstandigheden waarin het functioneert
3. Het recht bekijken vanuit de omstandigheden waarin het is ontstaan.
Contextualisme in de rechtsgeschiedenis: het begrijpen van de juridische context, bij de
ontwikkeling van het recht.
1. Interne rechtsgeschiedenies (normatief): richt zich op de ontwikkeling en
evolutie van het rechtssysteem zelf.
Onderzoeken van juridische bronnen, procedures voor een
bepaalde periode
Juridische regels en de toepassing in een specifieke periode
Analyseren van de veranderingen en de redenen
ondervinden
2. Ideeengeschiedenis: richt zich op de intellectuele ontwikkeling van
juridische concepten en ideeën.
1
,I.R.S 2023
Filosofische & ideologische onderdeel van wetten en het
juridische systeem
Invloed van filosofen & denkers in bepaalde periode
Begrip krijgen voor de toepassing van deze ideeen in de
praktijk & kijken naar de invloed van de maatschappij &
politiek
3. Politieke & sociale geschiedenis: Richt zich op de bredere
maatschappelijke en politieke context waarin juridische
beslissingen werden genomen en wetten werden gemaakt
Politieke structuren & sociale veranderingen &
machtsverhoudingen onderzoeken
De relatie tussen politieke/sociale verschuivingen begrijpen & de invloeden op
wetten; politieke regimes, sociale klassen/economische omstandigheden
1. Wat betekenden oude wetsteksten? Weten we hoe ze werden
toegepast?
Interne rechtsgeschiedenis
2. Wat voor ideeën over recht en maatschappij zien we terug?
Ideeëngeschiedenis
3. Hoe kwamen de wetten tot stand? Wat was de rol van de
machthebbers?
Politieke geschiedenis
Recht & taal
Open texture: betekenis van woorden staar nooit vast
H.L.A Hart
Oorzaken; taal sluit niet aan op de werkelijkheid
1. Algemeenheid van begrippen
2. Verandering van de werkelijkheid
Runexcape arrest
Contextualissme en rechtsvinding
Rechtsvinding: oordeel van de rechter in concreet geval op basis van het geldend recht.
A. Regelgeleidende rechtsvinding: de rechter is gericht op het toepassen van de
wetgeving (gelijke gevallen, gelijk behandelen)
2
,I.R.S 2023
B. Casuïstische rechtsvinding: hierbij kijkt de rechter naar elk detail van een casus en
probeert een gepaste oplossing te vinden
Regels vs. Omstandigheden
Casuïstische rechtsvinding:
A. Haviltex en HBU-Saladin klassieke voorbeelden
B. Betekenis en rechtsgevolgen van overeenkomst bepaald door
de omstandigheden van het geval
C. Gericht op wat rechtvaardig is in dit geval
VS
Regelgeleide rechtsvinding:
a. Duidelijke, vaststaande regels
b. Toepassing van de regel staat voorop
c. Gericht op rechtsgelijkheid en rechtszekerheid
Subjectief recht: rechten die (rechts) personen hebben in het recht (geeft bevoegdheden aan
men)
Eigendomsrecht, koopovereenkomsten of schadevergoedingen
Vs
Objectief recht: bestaat uit de verzameling van alle Nl’se rechten = geheel van rechtsregels
Grondrechten
= positief recht
Aard van het recht;
1. Dwingend recht: regels moeten gevolgd worden
VS.
2. Regelend/aanvullend recht: partijen mogen afwijken van de regel in onderlinge
afspraak
Bij onduidelijkheid, is de wet leidend
3
, I.R.S 2023
Privaatrecht
Privaatrechtelijke subjectieve rechten;
1. Vermogensrecht: geld uitdrukken, overdraagbaar
a. Absoluut (beperkten) rechten: relatie tussen persoon vs. Goed = eigendomsrecht
b. Relatief: het recht om eisen te stellen tegenover een ander persoon =
contractrecht
2. Personen & familierechtelijk: zijn niet op geld waardeerbaar
Het analyseren van rechtsregels
Rechtsregels zijn algemeen;
Is afhankelijk van de persoon tot wie de rechtsregel is gericht (abstracte categorie§)
Gevolgen zijn herhaalbaar
Normatieve rechtsregels: heeft betrekking op het sturen van menselijk gedrag
Als… dan
Toepassingsvoorwaarde (als) -> rechtsgevolg: volgt aan de hand van een
handeling door natuurlijk of rechtspersoon, een rechtshandeling heeft verricht.
(dan)
a. Enkelvoudige voorwaarde: hierbij is er slechts sprake van een enkelvoudige
voorwaarde (als) situatie
Art.1:151 BW
Voorwaarde: het huwelijk is duurzaam ontwricht
4
Contextualisme & het driehoekmodel
Leerdoelen:
1. Welke soorten rechtsgebieden zijn er?
2. Welke criteria zijn er om het recht in te delen?
3. Op welke manieren kun je het recht bekijken?
1. Welke soort wetten zijn er en hoe komen zij toestand?
2. Wat zijn de geldingsvoorwaarde voor de rechtsbron van een
wet? & wat is de onderlingen rangorde?
3. Hoe verhouden internationale verdragen zich tot het NL recht?
+ totstandkoming geldigheid NL
4. Wanneer kan een verdrag een NLse wet opzij zetten? Wat is de
taak van de rechter bij ee conflict tussen wet & verdrag?
Contexctualisme: een theorie waarbij je het recht in het geheel
bekijkt, altijd in verband brengen met de omgeving
Recht bestaat uit;
1. Normatief: het positief recht: juridische regels, beginsels en jurisprudentie
2. Actueel: de sociale werkelijkheid van het recht in de praktijk = de werkelijkheid
3. Ideëel: de ideeën en waarden die het uitgangspunt van het inhoudelijk recht bezit
(Meest rechtvaardig in ons opinie)
Driehoeks model
Contextualisme: Recht begrijpen door bestuderen concrete geval, in
context van functioneren en totstandkoming
Kenmerken van contextualisme;
1. Om het recht te begrijpen moet je maar concrete gevallen kijken
2. Recht bekijken in de omstandigheden waarin het functioneert
3. Het recht bekijken vanuit de omstandigheden waarin het is ontstaan.
Contextualisme in de rechtsgeschiedenis: het begrijpen van de juridische context, bij de
ontwikkeling van het recht.
1. Interne rechtsgeschiedenies (normatief): richt zich op de ontwikkeling en
evolutie van het rechtssysteem zelf.
Onderzoeken van juridische bronnen, procedures voor een
bepaalde periode
Juridische regels en de toepassing in een specifieke periode
Analyseren van de veranderingen en de redenen
ondervinden
2. Ideeengeschiedenis: richt zich op de intellectuele ontwikkeling van
juridische concepten en ideeën.
1
,I.R.S 2023
Filosofische & ideologische onderdeel van wetten en het
juridische systeem
Invloed van filosofen & denkers in bepaalde periode
Begrip krijgen voor de toepassing van deze ideeen in de
praktijk & kijken naar de invloed van de maatschappij &
politiek
3. Politieke & sociale geschiedenis: Richt zich op de bredere
maatschappelijke en politieke context waarin juridische
beslissingen werden genomen en wetten werden gemaakt
Politieke structuren & sociale veranderingen &
machtsverhoudingen onderzoeken
De relatie tussen politieke/sociale verschuivingen begrijpen & de invloeden op
wetten; politieke regimes, sociale klassen/economische omstandigheden
1. Wat betekenden oude wetsteksten? Weten we hoe ze werden
toegepast?
Interne rechtsgeschiedenis
2. Wat voor ideeën over recht en maatschappij zien we terug?
Ideeëngeschiedenis
3. Hoe kwamen de wetten tot stand? Wat was de rol van de
machthebbers?
Politieke geschiedenis
Recht & taal
Open texture: betekenis van woorden staar nooit vast
H.L.A Hart
Oorzaken; taal sluit niet aan op de werkelijkheid
1. Algemeenheid van begrippen
2. Verandering van de werkelijkheid
Runexcape arrest
Contextualissme en rechtsvinding
Rechtsvinding: oordeel van de rechter in concreet geval op basis van het geldend recht.
A. Regelgeleidende rechtsvinding: de rechter is gericht op het toepassen van de
wetgeving (gelijke gevallen, gelijk behandelen)
2
,I.R.S 2023
B. Casuïstische rechtsvinding: hierbij kijkt de rechter naar elk detail van een casus en
probeert een gepaste oplossing te vinden
Regels vs. Omstandigheden
Casuïstische rechtsvinding:
A. Haviltex en HBU-Saladin klassieke voorbeelden
B. Betekenis en rechtsgevolgen van overeenkomst bepaald door
de omstandigheden van het geval
C. Gericht op wat rechtvaardig is in dit geval
VS
Regelgeleide rechtsvinding:
a. Duidelijke, vaststaande regels
b. Toepassing van de regel staat voorop
c. Gericht op rechtsgelijkheid en rechtszekerheid
Subjectief recht: rechten die (rechts) personen hebben in het recht (geeft bevoegdheden aan
men)
Eigendomsrecht, koopovereenkomsten of schadevergoedingen
Vs
Objectief recht: bestaat uit de verzameling van alle Nl’se rechten = geheel van rechtsregels
Grondrechten
= positief recht
Aard van het recht;
1. Dwingend recht: regels moeten gevolgd worden
VS.
2. Regelend/aanvullend recht: partijen mogen afwijken van de regel in onderlinge
afspraak
Bij onduidelijkheid, is de wet leidend
3
, I.R.S 2023
Privaatrecht
Privaatrechtelijke subjectieve rechten;
1. Vermogensrecht: geld uitdrukken, overdraagbaar
a. Absoluut (beperkten) rechten: relatie tussen persoon vs. Goed = eigendomsrecht
b. Relatief: het recht om eisen te stellen tegenover een ander persoon =
contractrecht
2. Personen & familierechtelijk: zijn niet op geld waardeerbaar
Het analyseren van rechtsregels
Rechtsregels zijn algemeen;
Is afhankelijk van de persoon tot wie de rechtsregel is gericht (abstracte categorie§)
Gevolgen zijn herhaalbaar
Normatieve rechtsregels: heeft betrekking op het sturen van menselijk gedrag
Als… dan
Toepassingsvoorwaarde (als) -> rechtsgevolg: volgt aan de hand van een
handeling door natuurlijk of rechtspersoon, een rechtshandeling heeft verricht.
(dan)
a. Enkelvoudige voorwaarde: hierbij is er slechts sprake van een enkelvoudige
voorwaarde (als) situatie
Art.1:151 BW
Voorwaarde: het huwelijk is duurzaam ontwricht
4
