Samenvatting Huiselijk Geweld Hoofdstuk 1 t/m 11
Deel 1
Hoofdstuk 1
Van alle geweldsvormen komt huiselijk geweld het meeste voor.
Er zijn in ons land elk jaar 200.000 ernstige incidenten van huiselijk geweld. Met de minder ernstige
erbij zijn het er meer dan een miljoen. Een op de vijf vrouwen word binnen haar relatie ooit
mishandeld. De pleger doet er vaak alles aan om te voorkomen dat het slachtoffer ermee naar buiten
treedt. Het slachtoffer schaamt zich, legt de schuld van het geweld gedeeltelijk bij zichzelf of wil de
pleger niet afvallen en zwijgt erover. Een belangrijk kenmerk van huiselijk geweld is dus de
onzichtbaarheid, in stand gehouden door geheimhouding. Veel geweldsincidenten worden niet bekend
doordat zich in intieme relaties een afhankelijkheid mee speelt.
An inconvenient truth: veel mensen weten dat „het‟ bestaat, maar hebben het er liever niet over.
Incidenteel geweld: doet zich eenmalig voor, er is sprake van een incidenten of een sprake van
meerdere kleine incidenten.
Structureel geweld: herhaald geweld dat wekelijks of zelfs dagelijks voorkomt.
Verschillende vormen van geweld:
Fysieke mishandeling
Seksuele mishandeling
Psychische of emotionele mishandeling
Fysieke verwaarlozing
Psychische of emotionele verwaarlozing
Financiële uitbuiting
Geweld buitenshuis vs geweld binnenshuis
Explosie vs langere aanloop, procesmatig
„‟Wittebroodsweken‟‟: de periode van rust en schuldgevoelens bij de pleger. Schuldgevoelens uiten
zich in bezorgdheid om het slachteroffer, aandacht en cadeautjes.
Cyclisch verloop van huiselijk geweld:
Fase 1 Oplopende spanningen
Fase 2 Aanloop naar (nieuw) geweld
Fase 3 Geweldsuitbarsting
Fase 4 Wittebroodsweken
Gebruik door politie mensen. Cyclus duurt volgens hen 3 a 4 weken. Verklaring waarom de man en de
vrouw na het geweld weer hand in hand kunnen lopen. Hoe vaker de cyclus wordt afgewerkt, hoe
korter hij wordt. Dorrgaans alleen toepasbaar bij „uit de hand gelopen ruzies‟ (common people
violence).
Hoe ernstig de gevolgen zijn hangt af van allerlei factoren, zoals de ernst en de duur, mate van
intimidatie, frequentie van het geweld, mate van macht en dwang van de pleger, mate van opgelegde
geheimhouding, leeftijd van slachtoffer en opvang na het geweld.
Gevolgen van huiselijk geweld:
Fysieke gevolgen
Klachten varieren van blauwe plekken en kneuzingen tot snijwonden, botbreuken, spontane
abortus, gehoorstoornissen, gewrichtspijnen, buikpijn, hoofdpijn etc. 44% van de slachtoffers
had als gevolg van geweld medische hulp nodig. Een op de 8 had deze zorg meerdere malen
nodig of langdurig nodig. Huisarts Lo Fo Wong becijferde dat mishandelde vrouwen 3-7 maal
zoveel pijnstillers gebruiken als niet-mishandelde vrouwen en 2x zovaak de huisarts bezoeken.
10% van alle letsels die kinderen onder de 5 jaar oplopen zijn het gevolg van
, kindermishandeling. Het gaat daarbij om brandwonden, snijwonden, botbreuken, vergiftiging,
hersenbeschadiging en zelfs geslachtsziekten.
Psychische gevolgen
Gevoelens van gebruikt. Veroorzaakt schade aan zelfbeeld en zelfvertrouwen. Kan leiden tot
trauma‟s, niet alleen bij slachtoffers maar ook bij omstanders. Trauma‟s hebben invloed op de
werking van de hersenen, geheugen en zelfbeeld. Slachtoffers moeten vaak leven met een
geheim, dat een chronische bron van spanning en angst vormt wat kan leiden tot negatief
zelfbeeld, gebrek aan gevoel van eigenwaarde en depressieve gevoelens en gedachten.
Langdurig geweld ondermijnt het gevoel van veiligheid en kan psychiatrische problemen tot
gevolg hebben zoals psychoses, persoonlijkheidsstoornissen, zelfbeschadiging en suicidaal
gedrag. Ook brengt geweld in de privesfeer de slachtoffers in een isolement. Bij kinderen is
het territoriumbesef over hun lichaam en lichaamsgrenzen nog volop in ontwikkeling. Om te
overleven moeten slachtoffers vaak overlevingsstrategieen toepassen. Dit zijn over het
algemeen gezonde, maar het kan ook ongezond zijn. Dissociatie is hier een van. Slachtoffers
ontwikkelen het vermogen om gevoelens en gedachten weg te duwen en jezelf even weg te
maken. Het helpt om de pijnlijke situatie voor korte tijd te ontvluchten, maar er kan ook een
dissociatiepatroon ontstaan. Kinderarts Ben Rensen maakt onderscheid tussen de volgende
typen mishandeling; fysieke mishandeling (leidt volgens hem tot psychisch isolement en
verstoorde sociale/intellectuele ontwikkeling), psychische mishandeling (kan tot gevolg
hebben dat kinderen zich ontwikkelen tot klampers of tot angstige, vermijdende mensen),
psychische verwaarlozing (kan leiden tot een ontstilbare honger naar affectie), seksueel
misbruik (afhankelijk van de aard, duur en context leiden tot schaamte- en schuldgevoelens,
verminderd gevoel van eigenwaarde, psychosomatische klachten, relatieproblemen, twijfel
over seksuele identiteit, verseksualiseerd gedrag en exhibitionisme). Kindermishandeling kan
volgens Rensen ook leiden tot psychiatrische stoornissen. Hij noemt daarbij depressie, PTSS
en persoonlijkheidsstoornissen. In enkele gevallen is volgens Rensen kindermishandeling de
achtergrond voor het ontstaan van oudermishandeling.
Psychosociale gevolgen
Uit onderzoek van Van Dijk blijkt dat 11% van de slachtoffers uiteindelijk besluit om te
scheiden van de pleger (partner). Veel slachtoffers melden zich regelmatig kortdurend ziek op
hun werk. Slachtoffers van huiselijk geweld zouden hun werk minder geconcentreerd doen en
meer fouten maken. 10-15% van ziekteverzuim is gevolg van huiselijk geweld.
Transgenerationele gevolgen
Uit evaluatie van Miltifocus blijkt dat 74% van alle zaken waarbij een casemanager word
ingezet, kinderen betrokken zijn geweest bij het geweld tussen ouders en dat vrijwel al ddie
kinderen daadwerkelijk getuige zijn geweest. Volgens schattingen zijn er jaarlijks ongeveer
100.000 kinderen in ons land getuige van dit geweld. Van deze kinderen, zo blijkt uit de studie
van Dijkstra, heeft 40% een verhoogd risico op emotionele problemen of gedragsproblemen.
Er is een gerede kans dat deze kinderen later zelf gewelddadig worden of zelf slachtoffer
worden. Dit is vooral bij kinderen die op jonge leeftijd aan geweld tussen ouders blootgesteld
worden. Op die manier worden geweld en slachtofferschap van de ene generatie op de andere
overgedragen. Bij jonge kinderen kan een trauma problemen met hechting veroorzaken. Het
aangaan van hechte relaties is moeilijker, een negatief zelfbeeld met gevoelens van zwak,
falend en hulpeloos en zien anderen misschien als vijandig en onbetrouwbaar. Professor
Lamers stelt dat kindermishandeling en huiselijk geweld waarvan kinderen getuige zijn twee
van de factoren zijn die leiden tot jeugdcriminaliteit. Mannen die in hun kinderjaren
mishandeld zijn hebben 3x zoveel kans om later zelf gewelddadig worden.
Maatschappelijke gevolgen
Denk bijvoorbeeld aan de kosten voor hulp en opvang van slachtoffers, medische kosten,
geestelijke gezondheidszorg. Ook het bedrijfsleven maakt kosten doordat slachtoffers zich
vaker ziekmelden of minder productief zijn. In Nederland kwam men op een schatting van 332
miljoen gulden per jaar aan kosten ofwel 150 miljoen euro. De grootste kostenpost vormen
dus ziekteverzuim, sociale zekerheid en ziektekosten.
, + Factoren die de gevolgen kunnen versterken zijn:
Duur
Ernst
Frequentie
Opgelegde geheimhouding
Relatie tussen pleger en slachtoffer
- Factoren die de gevolgen kunnen verzachten:
Overlevingskracht
Daadkracht
Steun vanuit de omgeving
Huiselijk geweld vanuit 4 perspectieven:
Huiselijk geweld als uiting van psychopathalogie
In een aantal gevallen kan een duidelijk verband gelegd worden tussen het gepleegde geweld
en een psychiatrisch ziektebeeld. Een deel van de plegers van partnergeweld is ronduit
psychopatisch of neurotisch. Munchhausen by proxy zijn moeders die in staat zijn hun kind
ernstig te mishandelen in de hoop daarmee zelf aandacht te krijgen. Als men ervan uitgaat dan
gedrag aan en afgeleerd kan worden, moet er in de opvoeding van kinderen bepaalde
gedragingen beloond zijn om later geweld te gebruiken in intieme relaties. Het is ook mogelijk
dat er van het gebruik van geweld zelf iets uitgaat wat de pleger net zo bevredigend en
stimulerend ervaart als complimentjes, aanmoediging of aandacht. Plegers die systematisch
nieuw gedrag aanleren; geweldloze reacties worden beloond. Geweld in de privesfeer kan niet
puur vanuit psychiatrisch of psychopathalogisch opzicht bekeken worden.
Huiselijk geweld als uiting van machtsverschillen
Na de jaren ‟70 ontstonden de blijf-van-mijn-lijf huizen (na de eerste emancipatiegolf).
Verschillen in macht zijn er nog altijd. Stereotiep ideen over mannelijkheid en vrouwelijkheid
hebben nog steeds veel invloed. Daarom is het vanuit dit perspectief goed verklaarbaar dat
vrouwen veel vaker slachtoffer zijn van huiselijk geweld dan mannen en dat huiselijk geweld
in grote meerderheid door mannen wordt gepleegd. Kindermishandeling en
oudermishandeling .
Huiselijk geweld, gedefinieerd vanuit het strafrecht:
In het wetboek van strafrecht komt huiselijk geweld niet voor, maar wel geweld. Met geweld
wordt bedoeld; een ongeoorloofde schending van iemands persoonlijke integriteit.
A: mishandeling en andere vormen van geweld
Dit kan varieren van eenvoudige mishandeling tot moord en doodslag. Fysiek geweld kan
daarnaast bestaan uit verwaarlozing, tot ongewenste intimiteiten, waarmee ook aanranding en
verkrachting binnen het huwelijk bedoeld word.
B: psychische mishandeling
Soms is er sprake van zodanige dreiging dat er beter van geestelijke terreur gesproken kan
worden. Er is ook sprake van geestelijk terreur wanneer de pleger eigendommen van het
slachtoffer vernielt om daarmee een nog groter gevoel van dreiging op te roepen. Pleger van
psychisch geweld zijn in de praktijk vindingrijk en kunnen lugubere manieren verzinnen om
iemand angstig te maken.
C: belaging
Belaging is een specifieke vorm van psychisch geweld. Bij belaging word iemand opzettelijk
en herhaaldelijk lastiggevallen.
Huiselijk geweld vanuit het systeemtheoretische perspectief
De systeemtheorie ziet huiselijk geweld niet als de daad van een gezinsleden tegen de ander,
maar als een verschijnsel dat zich in de wisselwerking tussen beiden voordoet. Uitgangspunt is
dat in geweldssituaties doorgaans sprake is van interactie- en gedragspatronen tussen
betrokkenen in een systeem die het geweld opwekken en in stand houden.
Deel 1
Hoofdstuk 1
Van alle geweldsvormen komt huiselijk geweld het meeste voor.
Er zijn in ons land elk jaar 200.000 ernstige incidenten van huiselijk geweld. Met de minder ernstige
erbij zijn het er meer dan een miljoen. Een op de vijf vrouwen word binnen haar relatie ooit
mishandeld. De pleger doet er vaak alles aan om te voorkomen dat het slachtoffer ermee naar buiten
treedt. Het slachtoffer schaamt zich, legt de schuld van het geweld gedeeltelijk bij zichzelf of wil de
pleger niet afvallen en zwijgt erover. Een belangrijk kenmerk van huiselijk geweld is dus de
onzichtbaarheid, in stand gehouden door geheimhouding. Veel geweldsincidenten worden niet bekend
doordat zich in intieme relaties een afhankelijkheid mee speelt.
An inconvenient truth: veel mensen weten dat „het‟ bestaat, maar hebben het er liever niet over.
Incidenteel geweld: doet zich eenmalig voor, er is sprake van een incidenten of een sprake van
meerdere kleine incidenten.
Structureel geweld: herhaald geweld dat wekelijks of zelfs dagelijks voorkomt.
Verschillende vormen van geweld:
Fysieke mishandeling
Seksuele mishandeling
Psychische of emotionele mishandeling
Fysieke verwaarlozing
Psychische of emotionele verwaarlozing
Financiële uitbuiting
Geweld buitenshuis vs geweld binnenshuis
Explosie vs langere aanloop, procesmatig
„‟Wittebroodsweken‟‟: de periode van rust en schuldgevoelens bij de pleger. Schuldgevoelens uiten
zich in bezorgdheid om het slachteroffer, aandacht en cadeautjes.
Cyclisch verloop van huiselijk geweld:
Fase 1 Oplopende spanningen
Fase 2 Aanloop naar (nieuw) geweld
Fase 3 Geweldsuitbarsting
Fase 4 Wittebroodsweken
Gebruik door politie mensen. Cyclus duurt volgens hen 3 a 4 weken. Verklaring waarom de man en de
vrouw na het geweld weer hand in hand kunnen lopen. Hoe vaker de cyclus wordt afgewerkt, hoe
korter hij wordt. Dorrgaans alleen toepasbaar bij „uit de hand gelopen ruzies‟ (common people
violence).
Hoe ernstig de gevolgen zijn hangt af van allerlei factoren, zoals de ernst en de duur, mate van
intimidatie, frequentie van het geweld, mate van macht en dwang van de pleger, mate van opgelegde
geheimhouding, leeftijd van slachtoffer en opvang na het geweld.
Gevolgen van huiselijk geweld:
Fysieke gevolgen
Klachten varieren van blauwe plekken en kneuzingen tot snijwonden, botbreuken, spontane
abortus, gehoorstoornissen, gewrichtspijnen, buikpijn, hoofdpijn etc. 44% van de slachtoffers
had als gevolg van geweld medische hulp nodig. Een op de 8 had deze zorg meerdere malen
nodig of langdurig nodig. Huisarts Lo Fo Wong becijferde dat mishandelde vrouwen 3-7 maal
zoveel pijnstillers gebruiken als niet-mishandelde vrouwen en 2x zovaak de huisarts bezoeken.
10% van alle letsels die kinderen onder de 5 jaar oplopen zijn het gevolg van
, kindermishandeling. Het gaat daarbij om brandwonden, snijwonden, botbreuken, vergiftiging,
hersenbeschadiging en zelfs geslachtsziekten.
Psychische gevolgen
Gevoelens van gebruikt. Veroorzaakt schade aan zelfbeeld en zelfvertrouwen. Kan leiden tot
trauma‟s, niet alleen bij slachtoffers maar ook bij omstanders. Trauma‟s hebben invloed op de
werking van de hersenen, geheugen en zelfbeeld. Slachtoffers moeten vaak leven met een
geheim, dat een chronische bron van spanning en angst vormt wat kan leiden tot negatief
zelfbeeld, gebrek aan gevoel van eigenwaarde en depressieve gevoelens en gedachten.
Langdurig geweld ondermijnt het gevoel van veiligheid en kan psychiatrische problemen tot
gevolg hebben zoals psychoses, persoonlijkheidsstoornissen, zelfbeschadiging en suicidaal
gedrag. Ook brengt geweld in de privesfeer de slachtoffers in een isolement. Bij kinderen is
het territoriumbesef over hun lichaam en lichaamsgrenzen nog volop in ontwikkeling. Om te
overleven moeten slachtoffers vaak overlevingsstrategieen toepassen. Dit zijn over het
algemeen gezonde, maar het kan ook ongezond zijn. Dissociatie is hier een van. Slachtoffers
ontwikkelen het vermogen om gevoelens en gedachten weg te duwen en jezelf even weg te
maken. Het helpt om de pijnlijke situatie voor korte tijd te ontvluchten, maar er kan ook een
dissociatiepatroon ontstaan. Kinderarts Ben Rensen maakt onderscheid tussen de volgende
typen mishandeling; fysieke mishandeling (leidt volgens hem tot psychisch isolement en
verstoorde sociale/intellectuele ontwikkeling), psychische mishandeling (kan tot gevolg
hebben dat kinderen zich ontwikkelen tot klampers of tot angstige, vermijdende mensen),
psychische verwaarlozing (kan leiden tot een ontstilbare honger naar affectie), seksueel
misbruik (afhankelijk van de aard, duur en context leiden tot schaamte- en schuldgevoelens,
verminderd gevoel van eigenwaarde, psychosomatische klachten, relatieproblemen, twijfel
over seksuele identiteit, verseksualiseerd gedrag en exhibitionisme). Kindermishandeling kan
volgens Rensen ook leiden tot psychiatrische stoornissen. Hij noemt daarbij depressie, PTSS
en persoonlijkheidsstoornissen. In enkele gevallen is volgens Rensen kindermishandeling de
achtergrond voor het ontstaan van oudermishandeling.
Psychosociale gevolgen
Uit onderzoek van Van Dijk blijkt dat 11% van de slachtoffers uiteindelijk besluit om te
scheiden van de pleger (partner). Veel slachtoffers melden zich regelmatig kortdurend ziek op
hun werk. Slachtoffers van huiselijk geweld zouden hun werk minder geconcentreerd doen en
meer fouten maken. 10-15% van ziekteverzuim is gevolg van huiselijk geweld.
Transgenerationele gevolgen
Uit evaluatie van Miltifocus blijkt dat 74% van alle zaken waarbij een casemanager word
ingezet, kinderen betrokken zijn geweest bij het geweld tussen ouders en dat vrijwel al ddie
kinderen daadwerkelijk getuige zijn geweest. Volgens schattingen zijn er jaarlijks ongeveer
100.000 kinderen in ons land getuige van dit geweld. Van deze kinderen, zo blijkt uit de studie
van Dijkstra, heeft 40% een verhoogd risico op emotionele problemen of gedragsproblemen.
Er is een gerede kans dat deze kinderen later zelf gewelddadig worden of zelf slachtoffer
worden. Dit is vooral bij kinderen die op jonge leeftijd aan geweld tussen ouders blootgesteld
worden. Op die manier worden geweld en slachtofferschap van de ene generatie op de andere
overgedragen. Bij jonge kinderen kan een trauma problemen met hechting veroorzaken. Het
aangaan van hechte relaties is moeilijker, een negatief zelfbeeld met gevoelens van zwak,
falend en hulpeloos en zien anderen misschien als vijandig en onbetrouwbaar. Professor
Lamers stelt dat kindermishandeling en huiselijk geweld waarvan kinderen getuige zijn twee
van de factoren zijn die leiden tot jeugdcriminaliteit. Mannen die in hun kinderjaren
mishandeld zijn hebben 3x zoveel kans om later zelf gewelddadig worden.
Maatschappelijke gevolgen
Denk bijvoorbeeld aan de kosten voor hulp en opvang van slachtoffers, medische kosten,
geestelijke gezondheidszorg. Ook het bedrijfsleven maakt kosten doordat slachtoffers zich
vaker ziekmelden of minder productief zijn. In Nederland kwam men op een schatting van 332
miljoen gulden per jaar aan kosten ofwel 150 miljoen euro. De grootste kostenpost vormen
dus ziekteverzuim, sociale zekerheid en ziektekosten.
, + Factoren die de gevolgen kunnen versterken zijn:
Duur
Ernst
Frequentie
Opgelegde geheimhouding
Relatie tussen pleger en slachtoffer
- Factoren die de gevolgen kunnen verzachten:
Overlevingskracht
Daadkracht
Steun vanuit de omgeving
Huiselijk geweld vanuit 4 perspectieven:
Huiselijk geweld als uiting van psychopathalogie
In een aantal gevallen kan een duidelijk verband gelegd worden tussen het gepleegde geweld
en een psychiatrisch ziektebeeld. Een deel van de plegers van partnergeweld is ronduit
psychopatisch of neurotisch. Munchhausen by proxy zijn moeders die in staat zijn hun kind
ernstig te mishandelen in de hoop daarmee zelf aandacht te krijgen. Als men ervan uitgaat dan
gedrag aan en afgeleerd kan worden, moet er in de opvoeding van kinderen bepaalde
gedragingen beloond zijn om later geweld te gebruiken in intieme relaties. Het is ook mogelijk
dat er van het gebruik van geweld zelf iets uitgaat wat de pleger net zo bevredigend en
stimulerend ervaart als complimentjes, aanmoediging of aandacht. Plegers die systematisch
nieuw gedrag aanleren; geweldloze reacties worden beloond. Geweld in de privesfeer kan niet
puur vanuit psychiatrisch of psychopathalogisch opzicht bekeken worden.
Huiselijk geweld als uiting van machtsverschillen
Na de jaren ‟70 ontstonden de blijf-van-mijn-lijf huizen (na de eerste emancipatiegolf).
Verschillen in macht zijn er nog altijd. Stereotiep ideen over mannelijkheid en vrouwelijkheid
hebben nog steeds veel invloed. Daarom is het vanuit dit perspectief goed verklaarbaar dat
vrouwen veel vaker slachtoffer zijn van huiselijk geweld dan mannen en dat huiselijk geweld
in grote meerderheid door mannen wordt gepleegd. Kindermishandeling en
oudermishandeling .
Huiselijk geweld, gedefinieerd vanuit het strafrecht:
In het wetboek van strafrecht komt huiselijk geweld niet voor, maar wel geweld. Met geweld
wordt bedoeld; een ongeoorloofde schending van iemands persoonlijke integriteit.
A: mishandeling en andere vormen van geweld
Dit kan varieren van eenvoudige mishandeling tot moord en doodslag. Fysiek geweld kan
daarnaast bestaan uit verwaarlozing, tot ongewenste intimiteiten, waarmee ook aanranding en
verkrachting binnen het huwelijk bedoeld word.
B: psychische mishandeling
Soms is er sprake van zodanige dreiging dat er beter van geestelijke terreur gesproken kan
worden. Er is ook sprake van geestelijk terreur wanneer de pleger eigendommen van het
slachtoffer vernielt om daarmee een nog groter gevoel van dreiging op te roepen. Pleger van
psychisch geweld zijn in de praktijk vindingrijk en kunnen lugubere manieren verzinnen om
iemand angstig te maken.
C: belaging
Belaging is een specifieke vorm van psychisch geweld. Bij belaging word iemand opzettelijk
en herhaaldelijk lastiggevallen.
Huiselijk geweld vanuit het systeemtheoretische perspectief
De systeemtheorie ziet huiselijk geweld niet als de daad van een gezinsleden tegen de ander,
maar als een verschijnsel dat zich in de wisselwerking tussen beiden voordoet. Uitgangspunt is
dat in geweldssituaties doorgaans sprake is van interactie- en gedragspatronen tussen
betrokkenen in een systeem die het geweld opwekken en in stand houden.
