HOOFDSTUK 11: HET CEREBROVASCULAIR SYSTEEM
DE BLOEDVOORZIENING VAN HET CZS
Vasculaire problemen vormen een belangrijk deel van de neurologische aandoeningen en hebben vaak
dramatische gevolgen, of het nu gaat om een tekort aan bloed (ischemie) of bloeding.
ARTERIËLE AANVOER NAAR DE HERSENEN
- Anterieure circulatie via de a.carotis interna beiderzijds (80%)
- Posterieure circulatie via de beide a. vertebrales die fuseren in de
a.basilaris (20%)
- Komen samen in de circulus arteriosus cerebri van Willis (Fig 11.2 – 11.1
in 18e versie)
o Ligt in de subarachnoïdale ruimte, aan de basis van het
cerebrum
o Hieruit ontspringen:
§ a.cerebri anterior voor het voorste mediane gedeelte
vd grote hersenhemisfeer
§ a.cerebri media voor de convexiteit
§ a.cerebri posterior voor het achterste basale gedeelte
(Fig 11.3 -11.2 in 18e versie)
- Vanuit de a. vertebrlis en bailaris worden de hersenstam en cerebellum
verzorgd
- Groot aantal onderlinge verbindingen (anastomosen)
o Tussen a.carotis interna en externa
o Leptomenigeale anastomosen
o Cirkel van Willis (Fig 11.4 – 11.3 in 18e versie)
§ Het belangrijkste verbindingssysteem, het is
zo aangelegd dat uitval van 1 a.carotis
onopgemerkt blijft
§ Echter bij een groot deel vd mensen niet
volledig aanweizg, omdat bijv een
a.communicans posterior niet is aangelegd.
- Bij een bloeddrukdaling (bv. Tijdens een grote
cardiovasculaire ingreep of circulatoire
shock) zijn de gebieden die door eindtakjes
vd grote vaten worden verzorgd het meet
kwetsbaar
o Waterscheidingsinfarcten (Letzte
Wiese-infarcten of Border-zone-
infarcten)
- Afsluiting van a.basilaris = nooit zonder
symptomen doordat deze arterie
onderweg de hersenstam van bloed
voorziet en geen anastomosen met andere
grote vaatsystemen heeft.
, VENEUZE AFVOER
e
Fig 11.5 – 11.4 in 18 versie
- Gebeurt door een uitgebreid netwerk van kleine venen
dat vooral uitmondt in de grotere posterieur gelegen
vena cerebri interna en de venae cerebri mediae aan de
zijkanten
- Venen die de cortex draineren, komen uit in sinus
sagittalis superior
- Ook alle andere cerebrale venen komen uiteindelijk uit
in een veneus sinussysteem, in de dura mater gelegen
- Grootste afvloed = via sinus transversus en sinus
sigmoideus die bij het achterhoofdsgat in de v.jugularis
uitkomt
- Verder ook venen in het aangezicht en dmv dwarsverbindingen aan de convexiteit met het
veneuze systeem aan de buitenkant vd schedel
- Sinuse cavernosus: rondom de hypofyse is van belang vanwege het feit dat hierin de
hersenzenuwen III tot VI lopen, waardoor bij trombose van deze sinus diverse
herzenuwsyndromen ontstaan
DE BLOED-HERSENBARRIÈRE
- Normaal zijn endotheelcellen van bloedvaten los met elkaar verbonden, door IC openingen
(fenestraties)kunnen stoffne tussen bloed en doorstroomde weefsel heen en weer migreren
- Binnenzijde bloedvaten die zenuwweefsel verzorgen: daar zijn de endotheelcellen dicht naast
elkaar
- Ook de astrocyten aan de buitenzijde vh bloedvat sluiten naadloos op elkaar aan – zo wordt een
BHB opgeworpen, waardoor aminozuren vrij kunnen passeren, maar andere stoffen (zoals GM)
alleen via actief transport het zenuwparenchym kan bereiken.
o Dat geldt ook voor glucose: glucosetransport over de barrière voor een deel wel actief
verloopt, maar dit proces is onafh van insuline
o Voor sommige gebieden zoals hypothalamus en area postrema: geldt deze BHB niet: hier
bestaat een beter contact met het interne milieu vh lichaam
- Ontstekingsprocessen en tumoren: BHB verstoord
o Aantoonbaar met CT of MRI scan doordat contrastvloeistof wordt doorgelaten
D E C E R E B R A LE B LO E D D O O R S T R O M IN G
FYSIOLOGIE
- Hersenen zijn voor hun energievoorziening (nodig voor actief ionentransport over de
zenuwmembraan, synthese van NT en instandhouding van intracraniële structuren), vrijwel
geheel afh van glucoseafbraak
- Gewicht cerebrum = 2% vd totale lichaamsmassa
o Wel 15% vh hartminuutvolume aan de hersenen
o In rust een doorstroming van 50ml/100g per minuut
o Energieopslag is nauwelijks mogelijk en daarom moet er voor een goede functie en
goede bloeddoorstroming voor continue aanvoer van zuurstof en glucose zijn
DE BLOEDVOORZIENING VAN HET CZS
Vasculaire problemen vormen een belangrijk deel van de neurologische aandoeningen en hebben vaak
dramatische gevolgen, of het nu gaat om een tekort aan bloed (ischemie) of bloeding.
ARTERIËLE AANVOER NAAR DE HERSENEN
- Anterieure circulatie via de a.carotis interna beiderzijds (80%)
- Posterieure circulatie via de beide a. vertebrales die fuseren in de
a.basilaris (20%)
- Komen samen in de circulus arteriosus cerebri van Willis (Fig 11.2 – 11.1
in 18e versie)
o Ligt in de subarachnoïdale ruimte, aan de basis van het
cerebrum
o Hieruit ontspringen:
§ a.cerebri anterior voor het voorste mediane gedeelte
vd grote hersenhemisfeer
§ a.cerebri media voor de convexiteit
§ a.cerebri posterior voor het achterste basale gedeelte
(Fig 11.3 -11.2 in 18e versie)
- Vanuit de a. vertebrlis en bailaris worden de hersenstam en cerebellum
verzorgd
- Groot aantal onderlinge verbindingen (anastomosen)
o Tussen a.carotis interna en externa
o Leptomenigeale anastomosen
o Cirkel van Willis (Fig 11.4 – 11.3 in 18e versie)
§ Het belangrijkste verbindingssysteem, het is
zo aangelegd dat uitval van 1 a.carotis
onopgemerkt blijft
§ Echter bij een groot deel vd mensen niet
volledig aanweizg, omdat bijv een
a.communicans posterior niet is aangelegd.
- Bij een bloeddrukdaling (bv. Tijdens een grote
cardiovasculaire ingreep of circulatoire
shock) zijn de gebieden die door eindtakjes
vd grote vaten worden verzorgd het meet
kwetsbaar
o Waterscheidingsinfarcten (Letzte
Wiese-infarcten of Border-zone-
infarcten)
- Afsluiting van a.basilaris = nooit zonder
symptomen doordat deze arterie
onderweg de hersenstam van bloed
voorziet en geen anastomosen met andere
grote vaatsystemen heeft.
, VENEUZE AFVOER
e
Fig 11.5 – 11.4 in 18 versie
- Gebeurt door een uitgebreid netwerk van kleine venen
dat vooral uitmondt in de grotere posterieur gelegen
vena cerebri interna en de venae cerebri mediae aan de
zijkanten
- Venen die de cortex draineren, komen uit in sinus
sagittalis superior
- Ook alle andere cerebrale venen komen uiteindelijk uit
in een veneus sinussysteem, in de dura mater gelegen
- Grootste afvloed = via sinus transversus en sinus
sigmoideus die bij het achterhoofdsgat in de v.jugularis
uitkomt
- Verder ook venen in het aangezicht en dmv dwarsverbindingen aan de convexiteit met het
veneuze systeem aan de buitenkant vd schedel
- Sinuse cavernosus: rondom de hypofyse is van belang vanwege het feit dat hierin de
hersenzenuwen III tot VI lopen, waardoor bij trombose van deze sinus diverse
herzenuwsyndromen ontstaan
DE BLOED-HERSENBARRIÈRE
- Normaal zijn endotheelcellen van bloedvaten los met elkaar verbonden, door IC openingen
(fenestraties)kunnen stoffne tussen bloed en doorstroomde weefsel heen en weer migreren
- Binnenzijde bloedvaten die zenuwweefsel verzorgen: daar zijn de endotheelcellen dicht naast
elkaar
- Ook de astrocyten aan de buitenzijde vh bloedvat sluiten naadloos op elkaar aan – zo wordt een
BHB opgeworpen, waardoor aminozuren vrij kunnen passeren, maar andere stoffen (zoals GM)
alleen via actief transport het zenuwparenchym kan bereiken.
o Dat geldt ook voor glucose: glucosetransport over de barrière voor een deel wel actief
verloopt, maar dit proces is onafh van insuline
o Voor sommige gebieden zoals hypothalamus en area postrema: geldt deze BHB niet: hier
bestaat een beter contact met het interne milieu vh lichaam
- Ontstekingsprocessen en tumoren: BHB verstoord
o Aantoonbaar met CT of MRI scan doordat contrastvloeistof wordt doorgelaten
D E C E R E B R A LE B LO E D D O O R S T R O M IN G
FYSIOLOGIE
- Hersenen zijn voor hun energievoorziening (nodig voor actief ionentransport over de
zenuwmembraan, synthese van NT en instandhouding van intracraniële structuren), vrijwel
geheel afh van glucoseafbraak
- Gewicht cerebrum = 2% vd totale lichaamsmassa
o Wel 15% vh hartminuutvolume aan de hersenen
o In rust een doorstroming van 50ml/100g per minuut
o Energieopslag is nauwelijks mogelijk en daarom moet er voor een goede functie en
goede bloeddoorstroming voor continue aanvoer van zuurstof en glucose zijn
