Samenvatting: bouwmaterialen 1
Hoofdstuk 1: inleiding
Omschrijving
Materialenleer = praktische kennis
• Voorbeeldvraag: Hoe worden materialen vervaardigd?
Materialenkunde = theoretische kennis
• Voorbeeldvraag: Wat is de chemische samenstelling van het materiaal?
Bouwmateriaal = materiaal waarmee je in staat bent een huis of constructie te bouwen, af te dekken
en te dichten.
Materialisatie = keuze van materialen
Materialisatie
Afhankelijk van:
o Esthetiek
Voorbeeld: op vastgoedprogramma’s veel zwarte kranen
o Technische eigenschappen
Ook afhankelijk van:
o Prijs
o Beschikbaarheid
Voorbeeld: ketel krijgen = moeilijk want elektronische chip moeilijk te vinden
o Cultuur en traditie
Voorbeelden: Nederland en België → Centraal station voor gemiddelde Nederlander raar +
VS stenen huizen niet van toepassing maar hier wel
o Politiek
Voorbeeld: regels rond brandveiligheid → beperking asbest1, hierdoor keuze anders voor
materialen
Materiaalkeuze invloed op:
- Akoestiek2
- Geur3
- Textuur
- Lichtweerkaatsing
- Gezondheid
- Comfort
1
een verzamelnaam voor een aantal in de natuur voorkomende mineralen die tot de silicaten behoren.
2
De leer van het geluid
3
Voorbeeld: geur van verse tapijt
1
,Keuze van materialen
Onderscheid tussen bouwmaterialen
Primaire bouwmaterialen = kant en klaar in natuur, grondstof = bouwmateriaal
Voorbeelden: hout, leem, zand
Secundaire bouwmaterialen = samengesteld uit bestaande grondstoffen, moet nog bewerking
ondergaan
Voorbeelden: cement, beton, glas, metalen, …
Duurzaam bouwen
- Sinds 1987 ‘Our Common future’ rapport → snelle opmars duurzame ontwikkeling
Duurzame ontwikkeling
Het is moeilijk om als
= houdt rekening met economische, ecologische en sociale. Deze pijlers zijn
individu te bepalen wat
allemaal even belangrijk. Ook rekening met de 3 p’s (people, planet, profit)
‘duurzaam’ is want het is
OF complex
Ontwikkeling die beantwoordt aan de behoeften van vandaag zonder die van de komende generaties
te schaden.
Voorbeeld fout in gebruik ‘duurzaam’
▪ Elektrische auto’s: ontwikkeling van slavernij + veel elektriciteit nodig voor productie → Toch
‘duurzaam’ genoemd??
Duurzaam bouwen op bouwmaterialen toegepast:
LCA = LevensCyclusAnalyse
= materiaalverbruik dat rekening houdt met de complete levenscyclus van de betreffende
elementen
• Productie
• Winning grondstoffen
• Gebruik
• Afbraak
• Verwerking afval
• Transport
De ontwikkeling van hernieuwbare (energie)bronnen
Rationeel gebruik van zowel energie als natuurlijke hulpbronnen
• Uitputbaarheid grondstoffen
• Water
• Energie (!!)
Ook rekening houden met andere aspecten:
• Gezondheid (binnenmilieu)
• Plaatsgebruik
• Mobiliteit
2
,Voorbeeld van ‘duurzaam bouwen’
1. Chalet gekocht die te veel elektriciteit verbruikt → niet goed voor milieu
2. Oplossing? Isoleren met PUR MAAR achteraf kan PUR niet worden gerecycleerd → giftig voor
mensen, planten en dieren (kankerverwekkend)
IS DIT WEL DUURZAAM?????
‘Duurzaam bouwen’ = vooral energie efficiënt bouwen
Margriet
• Ecolabel van de Europese Unie
• Voor productie, gebruik en recycling
• Nog niet van toepassing op bouwmaterialen
Kwaliteitsonderzoek – certificering
Het Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf (WTCB)
= Onderzoekscentrum
• Basisactiviteit = onderzoek naar bouwsystemen, technische installaties
• Niet voor bouwmaterialen MAAR bouwmethoden
• Andere activiteit = informeren door middel van:
• De technische voorlichtingen (TV)= brochures over een specifiek onderwerp
• WTCB-contact = 3maandelijks blad van het WTCB
• Infofiches = korte praktische publicaties over specifiek onderwerp
• Gedetailleerde technische publicaties
• Databank ‘bouwproducten’ = hiermee firma’s vinden in België die bepaald product
aanbiedt
De Normen en conformiteitsmerken
= Regels, richtlijnen of kwaliteitsbepalingen
Voorbeeld: bij beton
• Geeft welbepaalde garantie en verzekering (niet goedgekeurd volgens normen dan
geen verzekering of garantie = OP EIGEN RISICO)
De verschillende normen:
• NBN = Belgische norm
• EN = Europese norm
• NF: Normes Francaises
• ISO: Internationale normen (140 landen) → kijken naar processen en organisatie
➔ Nu: meeste normen worden omgezet naar de EUROPESE NORM
➔ Te veel normen → verschillende labels
Labels voor bouwmaterialen
CE-label
= Geen kwaliteitslabel
3
, o Ingevoerd door Europese gemeenschap
o Mogelijk maken om producten onderling vergelijkbaar te maken
Voorbeeld: bakstenen vergelijken met de bakstenen uit polen
o Verplichte eisen met betrekking tot:
• Mechanische weerstand en stabiliteit
• Brandveiligheid
• Hygiëne, gezondheid en milieu
• Geluidsisolatie
o Beschrijft de prestaties van het product maar geen eisen met betrekking tot specifieke
producteigenschappen
BENOR = Belgisch norm
=Kwaliteitslabel
o Voldoet aan Belgische normen en technische voorschriften
o Voor een deel ook gebruikt om kwaliteitscontrole weghouden → jezelf
beschermen
o Gepubliceerd in staatsblad door het BIN4
o VOOR TRADITIONELE PRODUCTEN (producten die courant gebruikt zijn en waarvan er normen
bestaan)
ATG
= onafhankelijke instantie die producten test
o Voor innoverende en nieuwe producten
o Toepassingsgeschiktheid → zegt dat product geschikt is waarvoor het is gemaakt
o Merkgebonden
o Na verloop van tijd → normen verschijnen → krijgt BENOR-merk
ISO
o Voor bedrijven
o Heeft te maken met producent (interne werkorganisatie &
productieproces)
o Uitwisseling van goederen en diensten vergemakkelijken &
samenwerking verbeteren
Qualibouw
o Voor KMO’s5
KOMO
o Nederlandse overheid
o Kwaliteit van producten, processen en diensten
FSC
= keurmerk op een hout- of papierproduct
o Garantie dat product gewonnen is uit verantwoord beheerd bos
4
Instituut van Normalisatie
5
kleine of middelgrote ondernemingen
4
Hoofdstuk 1: inleiding
Omschrijving
Materialenleer = praktische kennis
• Voorbeeldvraag: Hoe worden materialen vervaardigd?
Materialenkunde = theoretische kennis
• Voorbeeldvraag: Wat is de chemische samenstelling van het materiaal?
Bouwmateriaal = materiaal waarmee je in staat bent een huis of constructie te bouwen, af te dekken
en te dichten.
Materialisatie = keuze van materialen
Materialisatie
Afhankelijk van:
o Esthetiek
Voorbeeld: op vastgoedprogramma’s veel zwarte kranen
o Technische eigenschappen
Ook afhankelijk van:
o Prijs
o Beschikbaarheid
Voorbeeld: ketel krijgen = moeilijk want elektronische chip moeilijk te vinden
o Cultuur en traditie
Voorbeelden: Nederland en België → Centraal station voor gemiddelde Nederlander raar +
VS stenen huizen niet van toepassing maar hier wel
o Politiek
Voorbeeld: regels rond brandveiligheid → beperking asbest1, hierdoor keuze anders voor
materialen
Materiaalkeuze invloed op:
- Akoestiek2
- Geur3
- Textuur
- Lichtweerkaatsing
- Gezondheid
- Comfort
1
een verzamelnaam voor een aantal in de natuur voorkomende mineralen die tot de silicaten behoren.
2
De leer van het geluid
3
Voorbeeld: geur van verse tapijt
1
,Keuze van materialen
Onderscheid tussen bouwmaterialen
Primaire bouwmaterialen = kant en klaar in natuur, grondstof = bouwmateriaal
Voorbeelden: hout, leem, zand
Secundaire bouwmaterialen = samengesteld uit bestaande grondstoffen, moet nog bewerking
ondergaan
Voorbeelden: cement, beton, glas, metalen, …
Duurzaam bouwen
- Sinds 1987 ‘Our Common future’ rapport → snelle opmars duurzame ontwikkeling
Duurzame ontwikkeling
Het is moeilijk om als
= houdt rekening met economische, ecologische en sociale. Deze pijlers zijn
individu te bepalen wat
allemaal even belangrijk. Ook rekening met de 3 p’s (people, planet, profit)
‘duurzaam’ is want het is
OF complex
Ontwikkeling die beantwoordt aan de behoeften van vandaag zonder die van de komende generaties
te schaden.
Voorbeeld fout in gebruik ‘duurzaam’
▪ Elektrische auto’s: ontwikkeling van slavernij + veel elektriciteit nodig voor productie → Toch
‘duurzaam’ genoemd??
Duurzaam bouwen op bouwmaterialen toegepast:
LCA = LevensCyclusAnalyse
= materiaalverbruik dat rekening houdt met de complete levenscyclus van de betreffende
elementen
• Productie
• Winning grondstoffen
• Gebruik
• Afbraak
• Verwerking afval
• Transport
De ontwikkeling van hernieuwbare (energie)bronnen
Rationeel gebruik van zowel energie als natuurlijke hulpbronnen
• Uitputbaarheid grondstoffen
• Water
• Energie (!!)
Ook rekening houden met andere aspecten:
• Gezondheid (binnenmilieu)
• Plaatsgebruik
• Mobiliteit
2
,Voorbeeld van ‘duurzaam bouwen’
1. Chalet gekocht die te veel elektriciteit verbruikt → niet goed voor milieu
2. Oplossing? Isoleren met PUR MAAR achteraf kan PUR niet worden gerecycleerd → giftig voor
mensen, planten en dieren (kankerverwekkend)
IS DIT WEL DUURZAAM?????
‘Duurzaam bouwen’ = vooral energie efficiënt bouwen
Margriet
• Ecolabel van de Europese Unie
• Voor productie, gebruik en recycling
• Nog niet van toepassing op bouwmaterialen
Kwaliteitsonderzoek – certificering
Het Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf (WTCB)
= Onderzoekscentrum
• Basisactiviteit = onderzoek naar bouwsystemen, technische installaties
• Niet voor bouwmaterialen MAAR bouwmethoden
• Andere activiteit = informeren door middel van:
• De technische voorlichtingen (TV)= brochures over een specifiek onderwerp
• WTCB-contact = 3maandelijks blad van het WTCB
• Infofiches = korte praktische publicaties over specifiek onderwerp
• Gedetailleerde technische publicaties
• Databank ‘bouwproducten’ = hiermee firma’s vinden in België die bepaald product
aanbiedt
De Normen en conformiteitsmerken
= Regels, richtlijnen of kwaliteitsbepalingen
Voorbeeld: bij beton
• Geeft welbepaalde garantie en verzekering (niet goedgekeurd volgens normen dan
geen verzekering of garantie = OP EIGEN RISICO)
De verschillende normen:
• NBN = Belgische norm
• EN = Europese norm
• NF: Normes Francaises
• ISO: Internationale normen (140 landen) → kijken naar processen en organisatie
➔ Nu: meeste normen worden omgezet naar de EUROPESE NORM
➔ Te veel normen → verschillende labels
Labels voor bouwmaterialen
CE-label
= Geen kwaliteitslabel
3
, o Ingevoerd door Europese gemeenschap
o Mogelijk maken om producten onderling vergelijkbaar te maken
Voorbeeld: bakstenen vergelijken met de bakstenen uit polen
o Verplichte eisen met betrekking tot:
• Mechanische weerstand en stabiliteit
• Brandveiligheid
• Hygiëne, gezondheid en milieu
• Geluidsisolatie
o Beschrijft de prestaties van het product maar geen eisen met betrekking tot specifieke
producteigenschappen
BENOR = Belgisch norm
=Kwaliteitslabel
o Voldoet aan Belgische normen en technische voorschriften
o Voor een deel ook gebruikt om kwaliteitscontrole weghouden → jezelf
beschermen
o Gepubliceerd in staatsblad door het BIN4
o VOOR TRADITIONELE PRODUCTEN (producten die courant gebruikt zijn en waarvan er normen
bestaan)
ATG
= onafhankelijke instantie die producten test
o Voor innoverende en nieuwe producten
o Toepassingsgeschiktheid → zegt dat product geschikt is waarvoor het is gemaakt
o Merkgebonden
o Na verloop van tijd → normen verschijnen → krijgt BENOR-merk
ISO
o Voor bedrijven
o Heeft te maken met producent (interne werkorganisatie &
productieproces)
o Uitwisseling van goederen en diensten vergemakkelijken &
samenwerking verbeteren
Qualibouw
o Voor KMO’s5
KOMO
o Nederlandse overheid
o Kwaliteit van producten, processen en diensten
FSC
= keurmerk op een hout- of papierproduct
o Garantie dat product gewonnen is uit verantwoord beheerd bos
4
Instituut van Normalisatie
5
kleine of middelgrote ondernemingen
4
