Psychodiagnostisch Werken
Deel 1: De psychologische test als wetenschappelijk meetinstrument 5
1. Wat is een psychologische test? 5
1.1. Een beoordelingsprocedure 5
1.2. Registreert psychologische eigenschappen 6
1.2.1. Wat zijn psychologische eigenschappen? 6
1.2.2. Psychologische eigenschappen moeten geoperationaliseerd worden 7
1.3. Levert een psychometrisch onderbouwd meetresultaat op 8
1.3.1. Psychometrische kwaliteiten 8
1.3.2. De testhandleiding 8
1.4. Andere kenmerken 9
1.4.1. Reikwijdte 9
1.4.2. Aanvaardbaarheid 9
1.4.3. Onpartijdigheid 10
1.4.4. Praktische aspecten 12
SAMENVATTING 12
invuloefening op sofia 12
2. Geschiedenis van het psychologisch testen 13
2.1. Vroege voorlopers 13
2.1.1. De eerste sporen 13
2.1.2. Fysiognomie en frenologie 13
2.2. Een aarzelende start 14
2.2.1. Francis Galton 14
2.2.2. James McKeen Cattell 14
2.3. De eerste echte intelligentietest 15
2.3.1. Een europese uitvinding 15
2.3.2. De Amerikaanse heroriëntering 16
2.4. De verdere evolutie 17
2.4.1. Van individuele naar collectieve tests 17
2.4.2. Nieuwe verwerkingswijzen in het intelligentieonderzoek 17
2.4.3. Het meten van andere eigenschappen 20
2.5. De hedendaagse testpraktijk 22
2.5.1. Een exponentiële groei 22
2.5.2. Kwaliteitsbewaking 23
3. Soorten Psychologische tests 25
3.1. Prestatieniveautests 25
3.1.1. Enkelvoudige algemeen-niveautests 26
3.1.2. Veelvoudige algemeen-niveautests 26
3.1.3. Speciale niveautests 27
3.1.4. Vorderingentests 27
, 3.2. Tests voor gedragswijze 28
3.2.1. Observatietests 28
3.2.2. Somato-fysiologische methoden 28
3.2.3. Zelfbeoordelingen 28
3.2.4. Projectieve technieken 29
Deel 2: De psychometrie als fundament van psychologische tests 32
4. Schaleren: meetbaar maken van psychologische variabelen 32
4.1. Variabelen en meetschalen 32
4.1.1. Variabelen kunnen numeriek of niet-numeriek zijn 33
4.1.2. Numerieke variabelen hebben een meetniveau 33
4.2. Van testuitslagen naar schaalscores 34
4.2.1. Soorten antwoordschalen 34
4.2.2. van ruwe scores naar afgeleide uitslagen 35
5. Normering: Aanmaken van een vergelijkingsnorm 37
5.1. Beschrijven van de ruwe score van de normgroep 37
5.1.1. opmaken van de frequentieverdeling 37
5.1.2. grafische voorstelling 37
5.1.3. scheve en normale verdelingen 38
5.2. Berekenen van de centrale tendentie 39
5.2.1. De modus 39
5.2.2. De mediaan 39
5.2.3. Rekenkundig gemiddelde 39
5.3. Iemands positie berekenen binnen de groep 39
5.3.1. Percentielen 39
5.3.2. Varianten op een percentieluitslag 41
5.3.3. Voor- en nadelen van een percentieluitslag 42
5.4. Berekenen van de spreiding 43
5.4.1. Variatiebreedte of het bereik, range 43
5.4.2. Standaarddeviatie 43
5.4.3. variantie 44
5.5. Standaardscores 44
5.5.1. Z-scores 44
5.5.2. Genormaliseerde Z-scores 47
8. De item-responstheorie als alternatief voor de klassieke testtheorie 49
8.1. kenmerken van de item-responstheorie 49
8.1.1. het individuele item als verwerkingseenheid 49
8.1.2. De constructie van een IRT-test 50
8.1.3. Werken met een IRT-test 50
8.2. Vergelijken van de twee benaderingswijzen 51
8.2.1. Beperkingen van de klassieke testtheorie 51
8.2.2. Drempels bij het gebruik van de item-responstheorie 52
,Deel 1: De psychologische test als
wetenschappelijk meetinstrument
Om oordeelsfouten te voorkomen: wetenschappelijke tests
→ moet psychometrisch onderbouwd zijn : komt statistiek bij kijken
Afnemen van test is geen doel opzich,
maar onderdeel van uitgebreid psychodiagnostisch proces: empirische cyclus
1. Wat is een psychologische test?
Definitie psychologische test
= beoordelingsprocedure, om een psychometrisch onderbouwde maat van 1/ ++
psychologische eigenschappen te verschaffen
→ vaak in kaart brengen hoe mensen onderling verschillen in psychologische
eigenschappen
= interindividuele verschillen
→ soms ook hoe 1 individu mbt psychologische eigenschappen evolueert, hoe
verschillende eigenschappen zich tov elkaar verhouden
= intra-individuele verschillen
1.1. Een beoordelingsprocedure
Iemand testen gericht op:
- weten wat mensen kunnen (bvb intelligentie)
→ hier kan aan vasthangen of iets goed of fout wordt beoordeelt
- weten hoe mensen zijn (bvb persoonlijkheid)
→ geen goed of fout, wel inschatting van eigenschappen en gedrag
!! een be-oordeling is GEEN ver-oordeling
→ spreken niet langer over het ‘testen’ van mensen
wel over het ‘beschrijven van bepaalde eigenschappen’
het woord test ligt gevoelig → zorgvuldig omgaan met manier waarop we tests
voorleggen en rapporteren
, 1.2. Registreert psychologische eigenschappen
1.2.1. Wat zijn psychologische eigenschappen?
Bij onderzoek van mensen interesse in prestaties en gedragswijze
Kunnen:
gericht op intelligentie, capaciteiten, geschiktheid voor functie
Zijn:
persoonlijkheid, karakter, motivatie en interesses
Eigenschappen:
→ sommigen liggen min of meer vast, vroege levensfase = trekken
→ sommigen fluctueren in de tijd = toestanden
Persoonlijkheid
→ 5 dimensies:
- Emotionele stabiliteit:
evenwichtig en beheerst: rustig en zelfverzekerd
- Extraversie:
de buitenwereld: spontaan, levendig en
energiek
- Openheid:
interesse voor nieuwe ervaringen: creativiteit,
gevatheid
- Nauwgezetheid:
doelgericht en planmatig: ordelijk, gewetensvol
en efficiënt
- Vriendelijkheid:
meevoelend en coöperatief: vertrouwend,
inschikkelijk en begripvol
→ elk individu krijgt score op de big 5
Eigenschappen hebben gemeen dat ze niet rechtstreeks waarneembaar zijn
⇒ geen empirische vaststelbare gegevens maar hypotetische constructen
== onzichtbare eigenschappen dat achter zichtbare gedrag zitten
Deel 1: De psychologische test als wetenschappelijk meetinstrument 5
1. Wat is een psychologische test? 5
1.1. Een beoordelingsprocedure 5
1.2. Registreert psychologische eigenschappen 6
1.2.1. Wat zijn psychologische eigenschappen? 6
1.2.2. Psychologische eigenschappen moeten geoperationaliseerd worden 7
1.3. Levert een psychometrisch onderbouwd meetresultaat op 8
1.3.1. Psychometrische kwaliteiten 8
1.3.2. De testhandleiding 8
1.4. Andere kenmerken 9
1.4.1. Reikwijdte 9
1.4.2. Aanvaardbaarheid 9
1.4.3. Onpartijdigheid 10
1.4.4. Praktische aspecten 12
SAMENVATTING 12
invuloefening op sofia 12
2. Geschiedenis van het psychologisch testen 13
2.1. Vroege voorlopers 13
2.1.1. De eerste sporen 13
2.1.2. Fysiognomie en frenologie 13
2.2. Een aarzelende start 14
2.2.1. Francis Galton 14
2.2.2. James McKeen Cattell 14
2.3. De eerste echte intelligentietest 15
2.3.1. Een europese uitvinding 15
2.3.2. De Amerikaanse heroriëntering 16
2.4. De verdere evolutie 17
2.4.1. Van individuele naar collectieve tests 17
2.4.2. Nieuwe verwerkingswijzen in het intelligentieonderzoek 17
2.4.3. Het meten van andere eigenschappen 20
2.5. De hedendaagse testpraktijk 22
2.5.1. Een exponentiële groei 22
2.5.2. Kwaliteitsbewaking 23
3. Soorten Psychologische tests 25
3.1. Prestatieniveautests 25
3.1.1. Enkelvoudige algemeen-niveautests 26
3.1.2. Veelvoudige algemeen-niveautests 26
3.1.3. Speciale niveautests 27
3.1.4. Vorderingentests 27
, 3.2. Tests voor gedragswijze 28
3.2.1. Observatietests 28
3.2.2. Somato-fysiologische methoden 28
3.2.3. Zelfbeoordelingen 28
3.2.4. Projectieve technieken 29
Deel 2: De psychometrie als fundament van psychologische tests 32
4. Schaleren: meetbaar maken van psychologische variabelen 32
4.1. Variabelen en meetschalen 32
4.1.1. Variabelen kunnen numeriek of niet-numeriek zijn 33
4.1.2. Numerieke variabelen hebben een meetniveau 33
4.2. Van testuitslagen naar schaalscores 34
4.2.1. Soorten antwoordschalen 34
4.2.2. van ruwe scores naar afgeleide uitslagen 35
5. Normering: Aanmaken van een vergelijkingsnorm 37
5.1. Beschrijven van de ruwe score van de normgroep 37
5.1.1. opmaken van de frequentieverdeling 37
5.1.2. grafische voorstelling 37
5.1.3. scheve en normale verdelingen 38
5.2. Berekenen van de centrale tendentie 39
5.2.1. De modus 39
5.2.2. De mediaan 39
5.2.3. Rekenkundig gemiddelde 39
5.3. Iemands positie berekenen binnen de groep 39
5.3.1. Percentielen 39
5.3.2. Varianten op een percentieluitslag 41
5.3.3. Voor- en nadelen van een percentieluitslag 42
5.4. Berekenen van de spreiding 43
5.4.1. Variatiebreedte of het bereik, range 43
5.4.2. Standaarddeviatie 43
5.4.3. variantie 44
5.5. Standaardscores 44
5.5.1. Z-scores 44
5.5.2. Genormaliseerde Z-scores 47
8. De item-responstheorie als alternatief voor de klassieke testtheorie 49
8.1. kenmerken van de item-responstheorie 49
8.1.1. het individuele item als verwerkingseenheid 49
8.1.2. De constructie van een IRT-test 50
8.1.3. Werken met een IRT-test 50
8.2. Vergelijken van de twee benaderingswijzen 51
8.2.1. Beperkingen van de klassieke testtheorie 51
8.2.2. Drempels bij het gebruik van de item-responstheorie 52
,Deel 1: De psychologische test als
wetenschappelijk meetinstrument
Om oordeelsfouten te voorkomen: wetenschappelijke tests
→ moet psychometrisch onderbouwd zijn : komt statistiek bij kijken
Afnemen van test is geen doel opzich,
maar onderdeel van uitgebreid psychodiagnostisch proces: empirische cyclus
1. Wat is een psychologische test?
Definitie psychologische test
= beoordelingsprocedure, om een psychometrisch onderbouwde maat van 1/ ++
psychologische eigenschappen te verschaffen
→ vaak in kaart brengen hoe mensen onderling verschillen in psychologische
eigenschappen
= interindividuele verschillen
→ soms ook hoe 1 individu mbt psychologische eigenschappen evolueert, hoe
verschillende eigenschappen zich tov elkaar verhouden
= intra-individuele verschillen
1.1. Een beoordelingsprocedure
Iemand testen gericht op:
- weten wat mensen kunnen (bvb intelligentie)
→ hier kan aan vasthangen of iets goed of fout wordt beoordeelt
- weten hoe mensen zijn (bvb persoonlijkheid)
→ geen goed of fout, wel inschatting van eigenschappen en gedrag
!! een be-oordeling is GEEN ver-oordeling
→ spreken niet langer over het ‘testen’ van mensen
wel over het ‘beschrijven van bepaalde eigenschappen’
het woord test ligt gevoelig → zorgvuldig omgaan met manier waarop we tests
voorleggen en rapporteren
, 1.2. Registreert psychologische eigenschappen
1.2.1. Wat zijn psychologische eigenschappen?
Bij onderzoek van mensen interesse in prestaties en gedragswijze
Kunnen:
gericht op intelligentie, capaciteiten, geschiktheid voor functie
Zijn:
persoonlijkheid, karakter, motivatie en interesses
Eigenschappen:
→ sommigen liggen min of meer vast, vroege levensfase = trekken
→ sommigen fluctueren in de tijd = toestanden
Persoonlijkheid
→ 5 dimensies:
- Emotionele stabiliteit:
evenwichtig en beheerst: rustig en zelfverzekerd
- Extraversie:
de buitenwereld: spontaan, levendig en
energiek
- Openheid:
interesse voor nieuwe ervaringen: creativiteit,
gevatheid
- Nauwgezetheid:
doelgericht en planmatig: ordelijk, gewetensvol
en efficiënt
- Vriendelijkheid:
meevoelend en coöperatief: vertrouwend,
inschikkelijk en begripvol
→ elk individu krijgt score op de big 5
Eigenschappen hebben gemeen dat ze niet rechtstreeks waarneembaar zijn
⇒ geen empirische vaststelbare gegevens maar hypotetische constructen
== onzichtbare eigenschappen dat achter zichtbare gedrag zitten
