Sciot: Begrippenlijst
HOOFDSTUK I: EMBRYOLOGIE CENTRAAL ZENUWSTELSEL
- Rhombencefalon: Het rhombenecfalon maakt deel uit van de 3 rostrale
hersenblaasjes van de neurale buis op de 4e week van de ontwikkeling. Later in de
ontwikkeling zal het zich ontwikkelen tot het metencefalon (pons en cerebellum) en
het myelencefalon.
- Crista neuralis: neurale plaatcellen die tijdens de neurulatie dorso-lateraal aan
weerszijde van de neurale buis komen te liggen. Uit deze cellen differentiëren oa
viscerale ganglia, paraganglia, Schann cellen en melanocyten over het ganse lichaam
door migratie. Op niveau van het ruggenmerg en hersenstam worden neurale
lijstcellen de sensibele ganglia van de spinale en craniale zenuwen. Geven ook een
belangrijke bijdragen aan bot en spiercomponenten van het hoofd-halsgebied.
- Ventriculaire zone: In de wand van de neurale buis kunnen na enkele celdelingen 3
zones worden onderscheiden. De ventriculaire zone is hier de binnenste zone, waarin
zich de delende neuro-epitheliale cellen bevinden. Wanneer alle gliacellen zijn
gevormd, differentieert de ventriculaire zone tot ependym.
- Marginale zone: In de wand van de neurale buis kunnen na enkele celdelingen 3
zones worden onderscheiden. De marginale zone is hier de buitenste zone, die wordt
gevormd door de uitlopers van neuronen.
- Sulcus limitans: een longitudinale groeve die in elke ruggenmerghelft de mantelzone
in een dorsale, sensorische lamina alaris (vleugelplaat) en een ventrale, motorische
lamina basalis (basale plaat) verdeelt. Zo ontwikkelt zich vanuit de mantelzone de H-
vormige grijze stof van het ruggenmerg.
- Vleugelplaat/lamina alaris: Is gelegen dorsaal in de mantelzone en heeft een
sensorische functie. De cellichamen in de lamina alaris vormen de cornu posterior
van het ruggenmerg. In het centraal zenuwstelsel zal de lamina alaris zorgen voor de
sensorische craniale zenuwkernen.
- Basale plaat / lamina basalis: Is gelegen ventraal in de mantelzone en heeft een
motorische functie. De cellichamen in de lamina basalis vormen de
somatomotorische cornu anterior en de visceromotorische cornu lateralis van het
volwassen ruggenmerg. In het centraal zenuwstelsel zal de lamina basalis zorgen voor
de motorische craniale zenuwkernen.
- Fissura transversa cerebri/ Fente de Bichat: deze fissura ontstaat onder de
commissuurplaat die zich als een gordijn over het diencefalon uitstrekt. De fissura
transversa cerebri is de spleet tussen deze commissuurplaat en het dak van het
diencefalon en het dak van het mesencefalon. De plexus choroideus van het derde
ventrikel wordt aangelegd uit een plooi van de pia mater in de fente de Bichat.
, - Flexura mesencephalica
- Lamina terminalis: De voorwand van het derde ventrikel is ook de voorwand van de
neurale buis en wordt de lamina terminalis genoemd. Dit is het gebied van finale
sluiting van de neuroporus anterior. In de lamina terminalis ontwikkelen zich
commissuurvezels die de beide hemisferen van het telencefalon met elkaar
verbinden.
- Ganglionheuvel: De ganglionheuvel ontwikkelt zich in het telencefalon: mediaal van
de toekomstige insula en lateraal van de thalamus, het geeft aanleiding tot het
ontstaan van de nc caudatus, putamen en de amygdala. De ganglionheuvel bestaat in
het begin uit een verzameling jonge neuronen. Tijdens de snelle groei van de
cerebrale hemisferen ontstaan er steeds meer verbindingen tussen de hersenschors
en de hersenstam, deze vezels lopen door de ganglionheuvel waardoor deze een
gestreept aspect krijgt. Daarom spreekt men van corpus striatum. De capsula interna
verdeelt het corpus striatum in een nc caudatus en een putamen. Uit het achterste
deel van de ganglionheuvel ontstaat de amygdala (thv temporaalkwab).
- Netrines: Netrines maken deel uit van de chemotropines, dit zijn stoffen die de
axonen (groeiconus) aantrekken of afstoten. De netrines zijn een soort van
attractieve moleculen: axonen die netrinereceptoren bevatten zullen interageren
met netrine en zich verplaatsen in de richting van de bron van netrine. Netrine is oa
belangrijk in het kruisen van de middellijn van axonen.
- Semaforines: Semaforines maken deel uit van de chemotropines, dit zijn stoffen die
de axonen (groeiconus) aantrekken of afstoten. Ze hebben een functie in axonale
groei. De semaforines zijn een soort van afstotende moleculen. Het eiwit ‘slit’ en zijn
receptor ‘robo’ zijn een voorbeeld van een rood lichtsignaal voor de groeiconus.
- Synaptische capaciteit: de maximale capaciteit van een neuron om sensorische
informatie vergaren. Een neuron kan slechts een beperkt aantal synapsen
ontwikkelen op zijn cellichaam en dendrieten. Naarmate neuronen matureren daalt
doorgaans de synaptische capaciteit (bv V1 volwassen: degeneratie van 5000
synapsen/s).
- Synaptische plasticiteit/ herschikking: Het vermogen van de verbinding tussen 2
zenuwen om van sterkte te veranderen. Indien een imaginair neuron een synaptische
capaciteit van 12 synapsen heeft, afkomstig van 3 presynaptische neuronen, dan kan
elk van deze presynaptische neuronen een verschillend aantal synapsen leveren
(4,4,4; 6,5,1;…). Deze plasticiteit is het grootst in de kritische periode.
- Kritische periode: De tijd wanneer de plasticiteit van neuronen het grootst is. Na
deze periode wordt het systeem veel rigider en is er geen adaptatie nodig. Plasticiteit
verklaart waarom kinderen goed kunnen herstellen van corticale beschadigingen en
amblyopie. Sensorische deprivatie tijdens deze periode kan lijden tot onomkeerbare
schade.
HOOFDSTUK I: EMBRYOLOGIE CENTRAAL ZENUWSTELSEL
- Rhombencefalon: Het rhombenecfalon maakt deel uit van de 3 rostrale
hersenblaasjes van de neurale buis op de 4e week van de ontwikkeling. Later in de
ontwikkeling zal het zich ontwikkelen tot het metencefalon (pons en cerebellum) en
het myelencefalon.
- Crista neuralis: neurale plaatcellen die tijdens de neurulatie dorso-lateraal aan
weerszijde van de neurale buis komen te liggen. Uit deze cellen differentiëren oa
viscerale ganglia, paraganglia, Schann cellen en melanocyten over het ganse lichaam
door migratie. Op niveau van het ruggenmerg en hersenstam worden neurale
lijstcellen de sensibele ganglia van de spinale en craniale zenuwen. Geven ook een
belangrijke bijdragen aan bot en spiercomponenten van het hoofd-halsgebied.
- Ventriculaire zone: In de wand van de neurale buis kunnen na enkele celdelingen 3
zones worden onderscheiden. De ventriculaire zone is hier de binnenste zone, waarin
zich de delende neuro-epitheliale cellen bevinden. Wanneer alle gliacellen zijn
gevormd, differentieert de ventriculaire zone tot ependym.
- Marginale zone: In de wand van de neurale buis kunnen na enkele celdelingen 3
zones worden onderscheiden. De marginale zone is hier de buitenste zone, die wordt
gevormd door de uitlopers van neuronen.
- Sulcus limitans: een longitudinale groeve die in elke ruggenmerghelft de mantelzone
in een dorsale, sensorische lamina alaris (vleugelplaat) en een ventrale, motorische
lamina basalis (basale plaat) verdeelt. Zo ontwikkelt zich vanuit de mantelzone de H-
vormige grijze stof van het ruggenmerg.
- Vleugelplaat/lamina alaris: Is gelegen dorsaal in de mantelzone en heeft een
sensorische functie. De cellichamen in de lamina alaris vormen de cornu posterior
van het ruggenmerg. In het centraal zenuwstelsel zal de lamina alaris zorgen voor de
sensorische craniale zenuwkernen.
- Basale plaat / lamina basalis: Is gelegen ventraal in de mantelzone en heeft een
motorische functie. De cellichamen in de lamina basalis vormen de
somatomotorische cornu anterior en de visceromotorische cornu lateralis van het
volwassen ruggenmerg. In het centraal zenuwstelsel zal de lamina basalis zorgen voor
de motorische craniale zenuwkernen.
- Fissura transversa cerebri/ Fente de Bichat: deze fissura ontstaat onder de
commissuurplaat die zich als een gordijn over het diencefalon uitstrekt. De fissura
transversa cerebri is de spleet tussen deze commissuurplaat en het dak van het
diencefalon en het dak van het mesencefalon. De plexus choroideus van het derde
ventrikel wordt aangelegd uit een plooi van de pia mater in de fente de Bichat.
, - Flexura mesencephalica
- Lamina terminalis: De voorwand van het derde ventrikel is ook de voorwand van de
neurale buis en wordt de lamina terminalis genoemd. Dit is het gebied van finale
sluiting van de neuroporus anterior. In de lamina terminalis ontwikkelen zich
commissuurvezels die de beide hemisferen van het telencefalon met elkaar
verbinden.
- Ganglionheuvel: De ganglionheuvel ontwikkelt zich in het telencefalon: mediaal van
de toekomstige insula en lateraal van de thalamus, het geeft aanleiding tot het
ontstaan van de nc caudatus, putamen en de amygdala. De ganglionheuvel bestaat in
het begin uit een verzameling jonge neuronen. Tijdens de snelle groei van de
cerebrale hemisferen ontstaan er steeds meer verbindingen tussen de hersenschors
en de hersenstam, deze vezels lopen door de ganglionheuvel waardoor deze een
gestreept aspect krijgt. Daarom spreekt men van corpus striatum. De capsula interna
verdeelt het corpus striatum in een nc caudatus en een putamen. Uit het achterste
deel van de ganglionheuvel ontstaat de amygdala (thv temporaalkwab).
- Netrines: Netrines maken deel uit van de chemotropines, dit zijn stoffen die de
axonen (groeiconus) aantrekken of afstoten. De netrines zijn een soort van
attractieve moleculen: axonen die netrinereceptoren bevatten zullen interageren
met netrine en zich verplaatsen in de richting van de bron van netrine. Netrine is oa
belangrijk in het kruisen van de middellijn van axonen.
- Semaforines: Semaforines maken deel uit van de chemotropines, dit zijn stoffen die
de axonen (groeiconus) aantrekken of afstoten. Ze hebben een functie in axonale
groei. De semaforines zijn een soort van afstotende moleculen. Het eiwit ‘slit’ en zijn
receptor ‘robo’ zijn een voorbeeld van een rood lichtsignaal voor de groeiconus.
- Synaptische capaciteit: de maximale capaciteit van een neuron om sensorische
informatie vergaren. Een neuron kan slechts een beperkt aantal synapsen
ontwikkelen op zijn cellichaam en dendrieten. Naarmate neuronen matureren daalt
doorgaans de synaptische capaciteit (bv V1 volwassen: degeneratie van 5000
synapsen/s).
- Synaptische plasticiteit/ herschikking: Het vermogen van de verbinding tussen 2
zenuwen om van sterkte te veranderen. Indien een imaginair neuron een synaptische
capaciteit van 12 synapsen heeft, afkomstig van 3 presynaptische neuronen, dan kan
elk van deze presynaptische neuronen een verschillend aantal synapsen leveren
(4,4,4; 6,5,1;…). Deze plasticiteit is het grootst in de kritische periode.
- Kritische periode: De tijd wanneer de plasticiteit van neuronen het grootst is. Na
deze periode wordt het systeem veel rigider en is er geen adaptatie nodig. Plasticiteit
verklaart waarom kinderen goed kunnen herstellen van corticale beschadigingen en
amblyopie. Sensorische deprivatie tijdens deze periode kan lijden tot onomkeerbare
schade.
