Landschappen van Nederland
Geologie, bodem en landgebruik
A.G. Jongmans en anderen
Hoofdstuk 8: Het zandlandschap
p.286 8.1 Het natuurlijke glaciale
landschap
8.8.1 Inleiding - Moedermateriaal
glaciale afzettingen; gestuwd materiaal
zoals grind, klei, keileem, zand. Nu
Holoceen klimaat met
neerslagoverschot. Bodem glaciale
landschap is 10 – 15 000 jaar oud.
Naast neergaande waterbeweging zijn
textuur en mineralogie bepalend voor
bodemvorming. Bodemvormende
processen: ontkalking, vorming van humushoudende bovengrond, podzolering, verwering en
nieuwvorming van mineralen, homogenisatie en verbruining.
8.1.2 Bodems in het natuurlijke landschap
1) Stuwwallen bestaande uit Eridanossedimenten
Bestaan uit gestuwde riviersedimenten van de voormalige Eridanos. Ook wel aangeduid als
préglaciale sedimenten. Ten noorden van lijn Huizen-Harderwijk-Apeldoorn-Zutphen. Weinig
vochthoudend, gering bufferend vermogen, voornamelijk kwarts, arme mineralogie. Hogere
delen haarpodzolgronden, op voethellingen veldpodzolgronden. In de dalen
beekeerdgronden.
2) Stuwwallen bestaande uit Rijnsedimenten
Ten zuiden van de lijn Huizen-Zutphen. Gestuwde riviersedimenten van de Rijn. Gevarieerde
mineralogie, ook préglaciaal. Normgronden bestaan uit holtpodzolgronden. Meer nutriënten
en vochthoudender dan het materiaal van haarpodzolgronden. Biologische homogenisatie
zorgt voor permanent, heterogeen en doorlopend poriënstelsel waarin loofbos diep en
intensief kan wortelen. Dit zorgt voor een kringloop van voedingsstoffen, in tegenstelling tot
haarpodzolgronden (slechts ondiep bewortelbaar). Ook hier op helling veldpodzolgrond en in
dal beekeerdgrond.
3) Stuwwallen bestaande uit keileem en tertiaire mariene klei en dumpmorenen
Oost-Nederland, omgeving Enschede. Dumpmorenen zijn grondmoreneruggen. Geringe
waterdoorlating waardoor schijngrondwaterstanden ontstaan. Bodemvorming is dan ook
hydromorf, ook al betreft het hoogste delen van het landschap (+25-85 meter). Hier treedt
pas podzolering op als fijne, mineralogisch rijkere tertiaire kleimateriaal en keileem is bedekt
met dekzand. Ooit bedekt door landijs. Ook hier veldpodzolgronden en beekeerdgronden op
en onderaan de hellingen. Keileem onder het dekzand. Dumpmoreneruggen bestaan
voornamelijk uit keileem.
4) Grondmorenevlakten
Bestaan uit keileem en komen voor in Noord- en Oost-Nederland. Keileem ligt dominant in
vlakke tot zwak golvende positie, vaak afgedekt met wat dekzand. Veldpodzolgronden met
een keileemondergrond. Omdat er ook keileem aan de oppervlakte ligt (onder dekzand)
wordt de grond geclassificeerd als oude kleigrond. Op overgang naar beekdalen weer
veldpodzolgronden en beekeerdgronden. In de beekdalen ook veengronden.
1
Landschappen van Nederland
H8 Het zandlandschap Wigcher Verstraete
Geologie, bodem en landgebruik
A.G. Jongmans en anderen
Hoofdstuk 8: Het zandlandschap
p.286 8.1 Het natuurlijke glaciale
landschap
8.8.1 Inleiding - Moedermateriaal
glaciale afzettingen; gestuwd materiaal
zoals grind, klei, keileem, zand. Nu
Holoceen klimaat met
neerslagoverschot. Bodem glaciale
landschap is 10 – 15 000 jaar oud.
Naast neergaande waterbeweging zijn
textuur en mineralogie bepalend voor
bodemvorming. Bodemvormende
processen: ontkalking, vorming van humushoudende bovengrond, podzolering, verwering en
nieuwvorming van mineralen, homogenisatie en verbruining.
8.1.2 Bodems in het natuurlijke landschap
1) Stuwwallen bestaande uit Eridanossedimenten
Bestaan uit gestuwde riviersedimenten van de voormalige Eridanos. Ook wel aangeduid als
préglaciale sedimenten. Ten noorden van lijn Huizen-Harderwijk-Apeldoorn-Zutphen. Weinig
vochthoudend, gering bufferend vermogen, voornamelijk kwarts, arme mineralogie. Hogere
delen haarpodzolgronden, op voethellingen veldpodzolgronden. In de dalen
beekeerdgronden.
2) Stuwwallen bestaande uit Rijnsedimenten
Ten zuiden van de lijn Huizen-Zutphen. Gestuwde riviersedimenten van de Rijn. Gevarieerde
mineralogie, ook préglaciaal. Normgronden bestaan uit holtpodzolgronden. Meer nutriënten
en vochthoudender dan het materiaal van haarpodzolgronden. Biologische homogenisatie
zorgt voor permanent, heterogeen en doorlopend poriënstelsel waarin loofbos diep en
intensief kan wortelen. Dit zorgt voor een kringloop van voedingsstoffen, in tegenstelling tot
haarpodzolgronden (slechts ondiep bewortelbaar). Ook hier op helling veldpodzolgrond en in
dal beekeerdgrond.
3) Stuwwallen bestaande uit keileem en tertiaire mariene klei en dumpmorenen
Oost-Nederland, omgeving Enschede. Dumpmorenen zijn grondmoreneruggen. Geringe
waterdoorlating waardoor schijngrondwaterstanden ontstaan. Bodemvorming is dan ook
hydromorf, ook al betreft het hoogste delen van het landschap (+25-85 meter). Hier treedt
pas podzolering op als fijne, mineralogisch rijkere tertiaire kleimateriaal en keileem is bedekt
met dekzand. Ooit bedekt door landijs. Ook hier veldpodzolgronden en beekeerdgronden op
en onderaan de hellingen. Keileem onder het dekzand. Dumpmoreneruggen bestaan
voornamelijk uit keileem.
4) Grondmorenevlakten
Bestaan uit keileem en komen voor in Noord- en Oost-Nederland. Keileem ligt dominant in
vlakke tot zwak golvende positie, vaak afgedekt met wat dekzand. Veldpodzolgronden met
een keileemondergrond. Omdat er ook keileem aan de oppervlakte ligt (onder dekzand)
wordt de grond geclassificeerd als oude kleigrond. Op overgang naar beekdalen weer
veldpodzolgronden en beekeerdgronden. In de beekdalen ook veengronden.
1
Landschappen van Nederland
H8 Het zandlandschap Wigcher Verstraete
