Samenvatting blok paars, week 6

Blok Paars – Hoorcolleges Week 6

Hoorcollege 1. Farmacotherapie chronische pijn
Maandag 20-03-2023

Pijn: herkennen van schadelijke prikkels is essentieel voor overleving en welzijn
- Pijn ontstaat door een schadelijke prikkel = noxe
- Noxe leidt tot weefselschade met vrijkomen van pijnmediatoren met prikkeling van
neuronen
o Gewaarwording in de hersenen: nociceptie

Indeling
Verschillende soorten pijn:
- Nociceptief vs. neuropathisch:
o Nociceptief: komt vanuit weefsels
o Neuropathisch: komt vanuit het zenuwstelsel
- Acuut vs. chronisch
o Acute pijn:
 Functie: preventie en genezing van weefselschade
o Chronische pijn:
 Veel voorkomend probleem: prevalentie is hoger dan diabetes, kanker en
coronairlijden bij elkaar opgeteld
- Benigne vs. maligne:
o Benigne: door niet-kankers
o Maligne: door kanker (agressiever)

Pathofysiologie
Poorttheorie:
- Sensorische vezels (dikke en dunne vezels) met
synaps in ruggenmerg prikkelen de hersenen
o Dikke vezels: tast
o Dunne vezels: pijn
- Dikke vezels: activeren de demper  zetten
poort dicht  minder pijn
o Wrijven doet pijn afnemen
- Dunne vezels: dempen de dempen  poort
gaat open  meer pijn

5 cirkels van pijn:
- Kern van pijn: nociceptie
- Gewaarwording: pijn
- Beleving van pijn: het lijden
- Reactie op pijn: pijngedrag
- Autonome reflex: hogere bloeddruk, zweten

,Nociceptie
Door noxe ontstaan eiwitten die zorgen voor directe en indirecte ontstekingsreactie. Dit zorgt voor
een actiepotentiaal door opengaan van calciumkanalen.

Uitlokkende factoren:
- Hitte
- Zuur
- Andere chemische stoffen
- Druk
- Kou

Gewaarwording
Route van pijn:
- 1e zenuw komt binnen via achterhoorn
o Sensibele ganglion bevindt zich buiten het ruggenmerg
- Tr. spinothalamus: zenuw stapt over na contralateraal en gaat
naar thalamus
- Primaire somatosensibele cortex (S1)
o Met homunculus: groot hoofd en handen

Lijden
De pijn matrix: diepe systemen (zoals insula en amygdala) zijn betrokken bij beleving van pijn
- Amygdala: behoort bij beloningssysteem  verslaafd aan pijnstillers

Chronische pijn
Kenmerken:
- Neuropathische pijn: pijn door ziekte in somatosensorische systeem
o Infarct in thalamus: kan juist meer pijn geven  geeft centrale pijn
 Dempende functie van thalamus valt weg
 Reageert slecht op behandeling
- Geen onderliggende nociceptieve pijn

Pathofysiologie
Onderliggende mechanismen:
- Sensitisatie: verklaring vanuit poort
o Respons op eenzelfde schadelijke prikkel wordt steeds erger (poort gaat openstaan)
o Poort kan blijven openstaan (sensitisatie): bij kleine prikkel is de pijn heftig
 Meer neurotransmitterrelease bij hetzelfde signaal
o Gliacellen (immuuncellen in CZS): maken cytokines, waardoor er meer geëxciteerd
wordt (en mogelijk ook geïnhibeerd)
 Sensitisatie = gliale activatie
- Zenuwschade:
o Beschadiging van perifere tastvezel (A-vezel): omdat synaps niet meer wordt
geactiveerd, gaat deze andere uiteindes zoeken
 De tastvezels groeien vanuit de diepte naar de oppervlakte (het
innerveergebied van de pijnvezels)  gaan nu naar tr. spinothalamicus
 Tastvezels gaan normaal gesproken via de achterstrengen omhoog
o Dit geeft:

,  Hypesthesie: verminderde tast
 Allodenie: tast doet pijn
o Dit heet ook wel neuronale sprouting

PTN (pain transmitting neuron): door PTN ontstaat er een actiepotentiaal.
Twee neurotransmitters die belangrijk zijn bij pijn:
- Excitatie van pijn:
o Glutamaat: zorgt ook voor smaak
o Substance P
- Inhibitie van pijn:
o GABA

Het ontstaan van chronische pijn:
- Persisterende weefselschade/neuropathie
- Deregulering van processen:
o Perifeer: zenuwschade
o Centraal:
 Synapssensitisatie
 Verstoorde inhibitie door GABA of verlies inhibitie
- Begint vrijwel direct na het acute moment
- Van invloed zijn eerdere ervaringen, preoperatieve pijn, persoonlijkheid

Verschil met acute pijn
Chronische pijn is een ziekte op zichzelf (= symptoomziekte).

Verschil acuut en chronische pijn:
- Acuut: symptoom van een ziekte
o Bron is duidelijk
o Functie: preventie (terugtrekken), zorgen voor herstel
o Selflimiting
o Meestal perifeer probleem
- Chronisch: symptoomziekte
o Bron is onduidelijk of niet in verhouding
o Geen relatie met weefselschade
o Psychosociale consequenties!
 Relatie met psychische/psychiatrische ziektes
o Niet per se tijdsafhankelijk; vroeger werd gezegd > 3 maanden
o Probleem in zenuwstelsel

Adequate behandeling van acute pijn is van groot belang ter preventie van de ontwikkeling van
chronische pijn.

, Soorten pijn
Onderscheid in:
- Nociceptieve pijn:
o Onderscheid in:
 Somatisch: weefselbeschadiging
 Scherp, zeurend, stekend, kloppend
 Constant aanwezig
 Goed te lokaliseren
 Viscerale pijn:
 Veroorzaakt door rek in of druk op holle organen
 Autonome zenuwstelsel
 Moeilijk te omschrijven, krampend, constant
 Gepaard met misselijkheid
- Gerefereerde pijn: gaat naar distaal
o Wervelfractuur: pijn in been
o Myocardinfarct: pijn in arm
- Neuropathische pijn:
o Zenuwpijn
o Veroorzaakt door druk, ingroei of beschadiging van zenuw
o Brandend, tintelend, schietend, elektrisch, jeuk
o Gepaard met:
 Allodynie: normaal niet pijnlijke prikkel is pijnlijk
 Hyperalgesie: normaal licht pijnlijke prikkel is erg pijnlijk
 Paresthesiën: raar gevoel (tintelend, brandend, doof, mieren onder de huid)

Onderscheid maken in neuropathie en nociceptie:
- Aan hand van vragenlijsten: LANSS, NPQ, DN4, PainDETECT
- Anamnese
- LO

Pijnpolikliniek
Pijnpolikliniek:
- Richt zich niet op oorzaak, maar op pijn als symptoom
o Geen somatische oorzaak/verklaring gevonden
o Geen behandelmogelijkheden:
 Neuropathie
 Oncologie
- Op ziekteniveau wordt niks meer gedaan; geen aanvullende diagnostiek nodig

Pijnsyndromen:
- Hoofd- en aangezichtspijn
- Houdings- en bewegingsapparaat: wervelkolom, gewricht
- CRPS = complex regionaal pijnsyndroom (dystrofie)
- Neuropathische pijnsyndromen: polyneuropathie, postherpetische neuralgie, fantoompijn
- Fibromyalgie
- SOLK
- Pijn bij/na kanker