Samenvatting Natuurkunde H8
8.1 Introductie
Magnetisme
Een magneet die vrij kan draaien, zal zich altijd met één dezelfde kant naar het noorden draaien.
Die kant is de noordpool, de andere kant dan dus de zuidpool.
N-N en Z-Z stoten elkaar af, maar N-Z trekken elkaar juist aan: de magnetische krachtwerking kan
dus zowel afstotend als aantrekkend zijn, en is het grootst bij de polen.
Breek je een magneet, dan heeft elk stuk weer een noord- en zuidpool.
Een ijzeren voorwerp (bv een pin) wordt altijd aangetrokken door een magneet. In de buurt van de
magneet, wordt de pin zelf een magneetje met een noord- en zuidpool. Als de magneet weg gaat neemt
het magnetisme in de pin af en verdwijnt weer. Gewoon ijzer wordt “weekijzer” genoemd omdat het
magnetisme niet blijvend is. Het is makkelijk magnetiseerbaar maar verdwijnt ook weer makkelijk.
Materialen die wél magnetisch blijven zijn permanente magneten, zoals in kompassen.
Elektromagneet = stroomdraad gewikkeld om een ijzeren kern. Hierin zorgt een elektrische stroom voor
het magnetisme. De krachtwerking ervan kun je dus in- en uitschakelen.
Permanente magneten
In magnetiseerbare materialen (bv ijzer, nikkel, kobalt) zijn de atomen zo
met elkaar verbonden dat ze microscopisch kleine magnetische gebiedjes
vormen. In het niet-gemagnetiseerde materiaal zijn de richtingen van deze
magnetische gebiedjes ongeordend, waardoor ze elkaars magnetische
werking aan de buitenkant opheffen.
Als je met een pool van een magneet bij een stalen spijker komt, wordt de
spijker magnetisch. De magnetische gebiedjes van het staal in de spijker
worden dan gericht en gaan met de magneet mee wijzen, zie hiernaast:
Als de magneet weg is, verdwijnt de gelijkgerichte ordening langzaam weer, door warmtebewegingen van
de atomen in het staal. Iets verliest daardoor ook sneller zijn magnetisme als je het warm maakt!
Permanente magneten zijn gemaakt van legeringen van metalen (bv titaan, nikkel, kobalt, aluminium) die
heel moeilijk magnetiseerbaar zijn, maar als ze eenmaal gemagnetiseerd zijn, hun magnetisme ook heel
goed vasthouden, ook bij hoge temperatuur.
Het kompas en het magnetisch veld
In een kompas zit een kompasnaald = een klein dun magneetje die om een asje
kan draaien. Deze wordt op enige afstand van een permanente magneet gericht
door de permanente magneet. Hoe deze gericht is, is op elk punt in de ruimte
verschillend. Als je allemaal kompasnaaldjes zou neerzetten kun je het magnetisch
veld “zichtbaar” maken. In werkelijkheid geven we dit aan met magnetische
veldlijnen die aangeven in welke richting het kompasnaaldje zou wijzen.
Veldlijnen lopen buiten een magneet van NOORD ZUID en snijden elkaar nooit.
8.1 Introductie
Magnetisme
Een magneet die vrij kan draaien, zal zich altijd met één dezelfde kant naar het noorden draaien.
Die kant is de noordpool, de andere kant dan dus de zuidpool.
N-N en Z-Z stoten elkaar af, maar N-Z trekken elkaar juist aan: de magnetische krachtwerking kan
dus zowel afstotend als aantrekkend zijn, en is het grootst bij de polen.
Breek je een magneet, dan heeft elk stuk weer een noord- en zuidpool.
Een ijzeren voorwerp (bv een pin) wordt altijd aangetrokken door een magneet. In de buurt van de
magneet, wordt de pin zelf een magneetje met een noord- en zuidpool. Als de magneet weg gaat neemt
het magnetisme in de pin af en verdwijnt weer. Gewoon ijzer wordt “weekijzer” genoemd omdat het
magnetisme niet blijvend is. Het is makkelijk magnetiseerbaar maar verdwijnt ook weer makkelijk.
Materialen die wél magnetisch blijven zijn permanente magneten, zoals in kompassen.
Elektromagneet = stroomdraad gewikkeld om een ijzeren kern. Hierin zorgt een elektrische stroom voor
het magnetisme. De krachtwerking ervan kun je dus in- en uitschakelen.
Permanente magneten
In magnetiseerbare materialen (bv ijzer, nikkel, kobalt) zijn de atomen zo
met elkaar verbonden dat ze microscopisch kleine magnetische gebiedjes
vormen. In het niet-gemagnetiseerde materiaal zijn de richtingen van deze
magnetische gebiedjes ongeordend, waardoor ze elkaars magnetische
werking aan de buitenkant opheffen.
Als je met een pool van een magneet bij een stalen spijker komt, wordt de
spijker magnetisch. De magnetische gebiedjes van het staal in de spijker
worden dan gericht en gaan met de magneet mee wijzen, zie hiernaast:
Als de magneet weg is, verdwijnt de gelijkgerichte ordening langzaam weer, door warmtebewegingen van
de atomen in het staal. Iets verliest daardoor ook sneller zijn magnetisme als je het warm maakt!
Permanente magneten zijn gemaakt van legeringen van metalen (bv titaan, nikkel, kobalt, aluminium) die
heel moeilijk magnetiseerbaar zijn, maar als ze eenmaal gemagnetiseerd zijn, hun magnetisme ook heel
goed vasthouden, ook bij hoge temperatuur.
Het kompas en het magnetisch veld
In een kompas zit een kompasnaald = een klein dun magneetje die om een asje
kan draaien. Deze wordt op enige afstand van een permanente magneet gericht
door de permanente magneet. Hoe deze gericht is, is op elk punt in de ruimte
verschillend. Als je allemaal kompasnaaldjes zou neerzetten kun je het magnetisch
veld “zichtbaar” maken. In werkelijkheid geven we dit aan met magnetische
veldlijnen die aangeven in welke richting het kompasnaaldje zou wijzen.
Veldlijnen lopen buiten een magneet van NOORD ZUID en snijden elkaar nooit.
