Biologie SE (7,9,10,12)
Inhoudsopgave
Hoofdstuk 7 evolutie...................................................................................................................................... 2
§1 ontstaan van de mens.....................................................................................................................................2
§2 ontstaan van nieuwe soorten..........................................................................................................................2
§3 het verhaal van de fossielen............................................................................................................................3
§4 evolutietheorie in ontwikkeling.......................................................................................................................3
§5 een populatie vol allelen.................................................................................................................................4
Hoofdstuk 9 bloedsomloop............................................................................................................................ 5
§1 Hart en bloedsomloop.....................................................................................................................................5
§2 bloeddruk.........................................................................................................................................................7
§3 regeling hartwerking.......................................................................................................................................7
§4 stoffentransport..............................................................................................................................................8
§5 bloedvaten.......................................................................................................................................................9
Hoofdstuk 10 voeding en vertering.............................................................................................................. 11
§1 je lichaam en je voedsel................................................................................................................................11
§2 verteringsstelsel............................................................................................................................................12
§3 enzymen........................................................................................................................................................13
§4 overgewicht en vet eten................................................................................................................................14
§5 opname van voedingsstoffen........................................................................................................................14
Hoofdstuk 12 hormonen.............................................................................................................................. 16
§1 de aanmaak van hormonen..........................................................................................................................16
§2 reacties op hormonen...................................................................................................................................16
§3 hormonen recyclen botten............................................................................................................................17
§4 regeling glucoseconcentratie........................................................................................................................17
§5 reageren met behulp van hormonen............................................................................................................18
,Hoofdstuk 7 evolutie
§1 ontstaan van de mens
Evolutie -> de ontwikkeling van het leven op aarde
Paleontologie -> de wetenschap die fossiele resten of sporen van organismen bestudeert
Fossiel -> restanten van vroeger levende organismen
Catastrofetheorie -> een grote natuurramp is de oorzaak van het uitsterven van organismen
in een bepaald gebied (Cuvier)
Evolutietheorie De Lamarck -> theorie die de ontwikkeling van het leven op aarde verklaart
- Overeenkomsten in bouw van fossielen
- Aanpassingen worden doorgegeven aan nakomelingen
Evolutietheorie Darwin en Wallace ->
- Individuen verschillen van eigenschappen
- Leefomgeving oefent selectiedruk uit op overlevingskansen
- “struggle for life”
- “Survival of the fittest”
Mendel -> Erfelijkheidswetten
Neodarwinistische theorie -> evolutietheorie Darwin, aangevuld met wetenschappelijke
ontdekkingen (DNA)
Homo naledi ->
- Kleiner hersenvolume
- Gebruik van gereedschap (handen)
- Goed klimmen (positie schouders)
Bipedie -> lopen op 2 benen
Out of Afrika -hypothese -> hypothese die oorsprong van mens uit Afrika verklaart
Migratiepatronen -> patronen van de migratie van voorouders van huidige
bevolkingsgroepen
Y-chromosomale Adam -> gemeenschappelijke mannelijke voorouder
Mitochondriale Eva -> gemeenschappelijke vrouwelijke voorouder
§2 ontstaan van nieuwe soorten
Co-evolutie -> evolutie waarbij soorten zich aan elkaar aanpassen en gezamenlijk evolueren
Allopatrische soortvorming -> evolutie van soorten door het splitsen van een populatie door
een barrière
Sympatrische soortvorming -> evolutie van soorten doordat individuen binnen hetzelfde
gebied zich uitsluitend voortplanten binnen een kleine deelgroep
, Seksuele selectie -> selectie die plaatsvindt bij het selecteren van een sekspartner binnen de
eigen soort. Het heeft invloed op de allelenmix van de nakomelingen
Domesticeren -> kweken van wilde planten en fokken van wilde dieren voor een bepaalde
functie
Klassieke veredeling -> kweken van rassen
Kunstmatige selectie -> selectie waarbij mensen een rol spelen
§3 het verhaal van de fossielen
Fossilisatie ->
- Verstening
o Zachte delen vergaan; skelet en tanden blijven langer intact
o Hoge druk zorgt voor verstening sediment
- Verdroging
o Snel uitdrogen van een dood organisme in een droge omgeving het een
conserverende werking
- Lage temperatuur
o Kou conserveert (bevriezen)
- Lage pH en zuurstofgebrek
o Afbraak dode lichamen wordt geremd
- Opsluiten in barnsteen
o Barnsteen -> gestolde hars van naaldbomen (vast komen te zitten)
Gidsfossielen -> fossielen met een grote geografische verspreiding die slechts een beperkte
tijd hebben bestaan
Relatieve leeftijd -> de ouderdom van een aardlaag ten opzichte van een of meer andere
aardlagen
Absolute leeftijd -> ouderdom in jaren van een aardlaag of fossiel
Isotopen -> verschillende atomen van element met een verschillende atoommassa maar met
dezelfde chemische eigenschappen
Koolstof14 datering -> halveringstijd 5730 jaar (14c:12c ratio)
Homologe structuren -> structuren met hetzelfde bouwplan, maar andere functie
Missing links -> fossiele overgangsvormen
Rudimentaire organen -> organen die in de loop van de evolutie hun functie verloren hebben
Analoge structuren -> structuren met eenzelfde functie maar een verschillend bouwplan
§4 evolutietheorie in ontwikkeling
Generatio spontanae -> leven ontstaat spontaan (Aristoteles)
Wetenschappers denken dat bouwstenen van het leven een buitenaardse oorsprong
hebben.
Inhoudsopgave
Hoofdstuk 7 evolutie...................................................................................................................................... 2
§1 ontstaan van de mens.....................................................................................................................................2
§2 ontstaan van nieuwe soorten..........................................................................................................................2
§3 het verhaal van de fossielen............................................................................................................................3
§4 evolutietheorie in ontwikkeling.......................................................................................................................3
§5 een populatie vol allelen.................................................................................................................................4
Hoofdstuk 9 bloedsomloop............................................................................................................................ 5
§1 Hart en bloedsomloop.....................................................................................................................................5
§2 bloeddruk.........................................................................................................................................................7
§3 regeling hartwerking.......................................................................................................................................7
§4 stoffentransport..............................................................................................................................................8
§5 bloedvaten.......................................................................................................................................................9
Hoofdstuk 10 voeding en vertering.............................................................................................................. 11
§1 je lichaam en je voedsel................................................................................................................................11
§2 verteringsstelsel............................................................................................................................................12
§3 enzymen........................................................................................................................................................13
§4 overgewicht en vet eten................................................................................................................................14
§5 opname van voedingsstoffen........................................................................................................................14
Hoofdstuk 12 hormonen.............................................................................................................................. 16
§1 de aanmaak van hormonen..........................................................................................................................16
§2 reacties op hormonen...................................................................................................................................16
§3 hormonen recyclen botten............................................................................................................................17
§4 regeling glucoseconcentratie........................................................................................................................17
§5 reageren met behulp van hormonen............................................................................................................18
,Hoofdstuk 7 evolutie
§1 ontstaan van de mens
Evolutie -> de ontwikkeling van het leven op aarde
Paleontologie -> de wetenschap die fossiele resten of sporen van organismen bestudeert
Fossiel -> restanten van vroeger levende organismen
Catastrofetheorie -> een grote natuurramp is de oorzaak van het uitsterven van organismen
in een bepaald gebied (Cuvier)
Evolutietheorie De Lamarck -> theorie die de ontwikkeling van het leven op aarde verklaart
- Overeenkomsten in bouw van fossielen
- Aanpassingen worden doorgegeven aan nakomelingen
Evolutietheorie Darwin en Wallace ->
- Individuen verschillen van eigenschappen
- Leefomgeving oefent selectiedruk uit op overlevingskansen
- “struggle for life”
- “Survival of the fittest”
Mendel -> Erfelijkheidswetten
Neodarwinistische theorie -> evolutietheorie Darwin, aangevuld met wetenschappelijke
ontdekkingen (DNA)
Homo naledi ->
- Kleiner hersenvolume
- Gebruik van gereedschap (handen)
- Goed klimmen (positie schouders)
Bipedie -> lopen op 2 benen
Out of Afrika -hypothese -> hypothese die oorsprong van mens uit Afrika verklaart
Migratiepatronen -> patronen van de migratie van voorouders van huidige
bevolkingsgroepen
Y-chromosomale Adam -> gemeenschappelijke mannelijke voorouder
Mitochondriale Eva -> gemeenschappelijke vrouwelijke voorouder
§2 ontstaan van nieuwe soorten
Co-evolutie -> evolutie waarbij soorten zich aan elkaar aanpassen en gezamenlijk evolueren
Allopatrische soortvorming -> evolutie van soorten door het splitsen van een populatie door
een barrière
Sympatrische soortvorming -> evolutie van soorten doordat individuen binnen hetzelfde
gebied zich uitsluitend voortplanten binnen een kleine deelgroep
, Seksuele selectie -> selectie die plaatsvindt bij het selecteren van een sekspartner binnen de
eigen soort. Het heeft invloed op de allelenmix van de nakomelingen
Domesticeren -> kweken van wilde planten en fokken van wilde dieren voor een bepaalde
functie
Klassieke veredeling -> kweken van rassen
Kunstmatige selectie -> selectie waarbij mensen een rol spelen
§3 het verhaal van de fossielen
Fossilisatie ->
- Verstening
o Zachte delen vergaan; skelet en tanden blijven langer intact
o Hoge druk zorgt voor verstening sediment
- Verdroging
o Snel uitdrogen van een dood organisme in een droge omgeving het een
conserverende werking
- Lage temperatuur
o Kou conserveert (bevriezen)
- Lage pH en zuurstofgebrek
o Afbraak dode lichamen wordt geremd
- Opsluiten in barnsteen
o Barnsteen -> gestolde hars van naaldbomen (vast komen te zitten)
Gidsfossielen -> fossielen met een grote geografische verspreiding die slechts een beperkte
tijd hebben bestaan
Relatieve leeftijd -> de ouderdom van een aardlaag ten opzichte van een of meer andere
aardlagen
Absolute leeftijd -> ouderdom in jaren van een aardlaag of fossiel
Isotopen -> verschillende atomen van element met een verschillende atoommassa maar met
dezelfde chemische eigenschappen
Koolstof14 datering -> halveringstijd 5730 jaar (14c:12c ratio)
Homologe structuren -> structuren met hetzelfde bouwplan, maar andere functie
Missing links -> fossiele overgangsvormen
Rudimentaire organen -> organen die in de loop van de evolutie hun functie verloren hebben
Analoge structuren -> structuren met eenzelfde functie maar een verschillend bouwplan
§4 evolutietheorie in ontwikkeling
Generatio spontanae -> leven ontstaat spontaan (Aristoteles)
Wetenschappers denken dat bouwstenen van het leven een buitenaardse oorsprong
hebben.
