Literatuurgeschiedenis
Middeleeuwen
Hoofsheid:
De hoofse cultuur werd rond de twaalfde eeuw ontwikkeld. In die tijd speelden voornamelijk
de etiquette, omgangsvormen en goede manieren een rol. Doordat er een goede welvaart
was, gingen mensen kruistochten doen en leerde ze de Arabische cultuur kennen. Hier was
het ‘levensgenieten’ veel beter ontwikkeld dan in Europa en behandelde je iedereen op een
respectvolle manier. De literatuur op dat moment waren vooral liederen en gedichten over de
liefde, maar ook ridderverhalen. Veel edelen namen een voorbeeld aan die helden uit de
hoofse verhalen.
Van den vos Reynaerde:
Van den vos Reynaerde was een populaire schrijver in de dertiende eeuw. Hij had een
dierenverhaal geschreven waarbij hij zijn publiek telkens op het verkeerde been zette door
zijn personage, sluwe vos, die was ontsnapt van de galg door zijn praatjes. Mensen kregen
een slim, maar toch ook een afschuw gevoel bij dit karakter. In dit verhaal worden de
verschillende standen en de middeleeuwse literatuur aangepakt. Het is een hoogtepunt van
de Middelnederlandse literatuur.
Renaissance
De wortels van het Nederlandse volkslied (zestiende en zeventiende eeuw):
Pas in 1932 werd het Wilhelmus het officiële Nederlandse volkslied, terwijl dit al wel in de
zestiende eeuw was geschreven door een nog steeds onbekende schrijver. Het lied bestaat
uit vijftien coupletten en de melodie is gekozen omdat deze de katholieke Spanjaarden zou
, uitdagen. Alleen het eerste en het zesde couplet worden nog gezongen. Het is een ode aan
Willem van Oranje, want hij was volgens de schrijver een ideale leider. Hij wordt dan ook
vergeleken met de bijbelse held David. De Spaanse hertog Alva wordt vergeleken met de
Bijbelse Saul. Die Saul wilde David doodden, omdat God aan de kant van David stond. Ook
wordt het Wilhelmus gezien als een lijflied van de geuzen. Verder werd er duidelijk gemaakt
dat God met Nederland is en de Oranjes de leider van het land waren. De literatuur die na
1550 kwam was er voornamelijk om Nederland mentaal sterker te maken.
Rederijkersliteratuur (zeventiende eeuw):
Rederijkerskamers waren al sinds de vijftiende eeuw belangrijk voor de ontwikkeling van de
literatuur. Zij hadden als karakter meer openheid en hadden felle kritiek op de overheid.
Rederijkersliteratuur werd gemaakt door burgers en ambachtslieden die in
amateurverenigingen bijeenkwamen. Ze besteedde vooral veel tijd aan de vormgeving van
hun teksten en probeerden de perfecte verhoudingen te weerspiegelen in inhoud en vorm.
Verder was er veel aandacht voor herhaling van versregels en rijmklanken en de volgorde
van versregels en woorden. Er kwamen rondelen en rijmvormen in deze literatuursoort naar
voren. Wat opvallend was, was dat er geen metrum werd gebruikt.
Joost van den Vondel, de prins der dichters:
Joost van den Vondel is de beroemdste dichter uit de zeventiende eeuw. Hij schreef vooral
over politieke en godsdienstige onderwerpen en over Amsterdam. Verder was hij altijd heel
duidelijk in welke partij hij koos in het verhaal en heeft hij hierbij ook prins Maurits van
Oranje Nassau beschuldigd van landverraad in een boek. Zijn boek werd verboden en hij
kreeg een boete van 300 gulden. Hij wilde dat de Nederlandse literatuur niet onderdeed van
de Griekse en Latijnse literatuur waarin de christelijke waarden op de voorgrond stonden.
Vondel beoefende bijna alle literaire genres en schreef veel tragedies. Lucifer werd ook na
twee opvoeringen al verboden.
Achttiende eeuw
Bloei en ondergang van een klassiek genre: het epos:
Een epos is een heldendicht waar veel regels voor waren vastgelegd, het is een moeilijk
genre. Een epos moest aan de volgende punten voldoen: de taal moest netjes en passend
zijn van de status van de held, het moest rijmen en met een voorgeschreven metrum worden
geschreven, de structuur moet overzichtelijk en logisch zijn en als laatste moet de schrijver
veel kennis hebben over het leven van de held. Na 1780 verdween de epos al snel uit de
Nederlandse literatuur en werd vervangen door proza. Bij deze schrijfstijl heeft de schrijver
meer vrijheid, doordat er minder regels zijn.
Sara Burgerhart: roman in brieven:
In de verlichte literatuur kregen jonge, ongehuwde vrouwen meer aandacht door het genre
‘briefroman’. Hierin werden de problemen waar een vrouw in de achttiende eeuw mee te
maken meekreeg. In dit genre stonden gedachten, gevoelens en psychologie van de
personages centraal. In de roman, Sara Burgerhart, onderzoekt Sara de grenzen van haar
vrijheid en gaat ze van het leven genieten. In de brieven krijgt elk personage een eigen
karakter en taalgebruik. De roman is perfect om de verlichte ideeën uit te werken.
Middeleeuwen
Hoofsheid:
De hoofse cultuur werd rond de twaalfde eeuw ontwikkeld. In die tijd speelden voornamelijk
de etiquette, omgangsvormen en goede manieren een rol. Doordat er een goede welvaart
was, gingen mensen kruistochten doen en leerde ze de Arabische cultuur kennen. Hier was
het ‘levensgenieten’ veel beter ontwikkeld dan in Europa en behandelde je iedereen op een
respectvolle manier. De literatuur op dat moment waren vooral liederen en gedichten over de
liefde, maar ook ridderverhalen. Veel edelen namen een voorbeeld aan die helden uit de
hoofse verhalen.
Van den vos Reynaerde:
Van den vos Reynaerde was een populaire schrijver in de dertiende eeuw. Hij had een
dierenverhaal geschreven waarbij hij zijn publiek telkens op het verkeerde been zette door
zijn personage, sluwe vos, die was ontsnapt van de galg door zijn praatjes. Mensen kregen
een slim, maar toch ook een afschuw gevoel bij dit karakter. In dit verhaal worden de
verschillende standen en de middeleeuwse literatuur aangepakt. Het is een hoogtepunt van
de Middelnederlandse literatuur.
Renaissance
De wortels van het Nederlandse volkslied (zestiende en zeventiende eeuw):
Pas in 1932 werd het Wilhelmus het officiële Nederlandse volkslied, terwijl dit al wel in de
zestiende eeuw was geschreven door een nog steeds onbekende schrijver. Het lied bestaat
uit vijftien coupletten en de melodie is gekozen omdat deze de katholieke Spanjaarden zou
, uitdagen. Alleen het eerste en het zesde couplet worden nog gezongen. Het is een ode aan
Willem van Oranje, want hij was volgens de schrijver een ideale leider. Hij wordt dan ook
vergeleken met de bijbelse held David. De Spaanse hertog Alva wordt vergeleken met de
Bijbelse Saul. Die Saul wilde David doodden, omdat God aan de kant van David stond. Ook
wordt het Wilhelmus gezien als een lijflied van de geuzen. Verder werd er duidelijk gemaakt
dat God met Nederland is en de Oranjes de leider van het land waren. De literatuur die na
1550 kwam was er voornamelijk om Nederland mentaal sterker te maken.
Rederijkersliteratuur (zeventiende eeuw):
Rederijkerskamers waren al sinds de vijftiende eeuw belangrijk voor de ontwikkeling van de
literatuur. Zij hadden als karakter meer openheid en hadden felle kritiek op de overheid.
Rederijkersliteratuur werd gemaakt door burgers en ambachtslieden die in
amateurverenigingen bijeenkwamen. Ze besteedde vooral veel tijd aan de vormgeving van
hun teksten en probeerden de perfecte verhoudingen te weerspiegelen in inhoud en vorm.
Verder was er veel aandacht voor herhaling van versregels en rijmklanken en de volgorde
van versregels en woorden. Er kwamen rondelen en rijmvormen in deze literatuursoort naar
voren. Wat opvallend was, was dat er geen metrum werd gebruikt.
Joost van den Vondel, de prins der dichters:
Joost van den Vondel is de beroemdste dichter uit de zeventiende eeuw. Hij schreef vooral
over politieke en godsdienstige onderwerpen en over Amsterdam. Verder was hij altijd heel
duidelijk in welke partij hij koos in het verhaal en heeft hij hierbij ook prins Maurits van
Oranje Nassau beschuldigd van landverraad in een boek. Zijn boek werd verboden en hij
kreeg een boete van 300 gulden. Hij wilde dat de Nederlandse literatuur niet onderdeed van
de Griekse en Latijnse literatuur waarin de christelijke waarden op de voorgrond stonden.
Vondel beoefende bijna alle literaire genres en schreef veel tragedies. Lucifer werd ook na
twee opvoeringen al verboden.
Achttiende eeuw
Bloei en ondergang van een klassiek genre: het epos:
Een epos is een heldendicht waar veel regels voor waren vastgelegd, het is een moeilijk
genre. Een epos moest aan de volgende punten voldoen: de taal moest netjes en passend
zijn van de status van de held, het moest rijmen en met een voorgeschreven metrum worden
geschreven, de structuur moet overzichtelijk en logisch zijn en als laatste moet de schrijver
veel kennis hebben over het leven van de held. Na 1780 verdween de epos al snel uit de
Nederlandse literatuur en werd vervangen door proza. Bij deze schrijfstijl heeft de schrijver
meer vrijheid, doordat er minder regels zijn.
Sara Burgerhart: roman in brieven:
In de verlichte literatuur kregen jonge, ongehuwde vrouwen meer aandacht door het genre
‘briefroman’. Hierin werden de problemen waar een vrouw in de achttiende eeuw mee te
maken meekreeg. In dit genre stonden gedachten, gevoelens en psychologie van de
personages centraal. In de roman, Sara Burgerhart, onderzoekt Sara de grenzen van haar
vrijheid en gaat ze van het leven genieten. In de brieven krijgt elk personage een eigen
karakter en taalgebruik. De roman is perfect om de verlichte ideeën uit te werken.
