Les 10
Genetisch verwantsschapsonderzoek
Verwantschapsonderzoek gebeurt gedeeltelijk in de rechtbank en gedeeltelijk erbuiten: Is deze man
de biologische vader van het kind? De relatie tussen moeder en kind wordt niet vaak aangevraagd.
Klassiek DNA-verwantschapsonderzoek wordt gebruikt bij de bepaling van het biologisch vader- of
moederschap (vooral bij immigratie of gezinshereniging); bepaling van halfbroer-halfzus relatie;
bepaling van grootouder-kleinkind relatie; en de bepaling van oom (tante)-neef (nicht) relatie. We
kunnen dit onderzoek uitvoeren afhankelijk van hoeveel personen er beschikbaar zijn en hoe ver de
verwantschap is. De identificatie van menselijke resten gebeurt via persoonlijke
gebruiksvoorwerpen of via biologisch verwante personen. Dit betreft de afdeling Disaster victim
Identification (DVI) van de Federale Gerechtelijke Politie in België. Ook kan er identificatie zijn van de
donor van een biologisch spoor, bijvoorbeeld identificatie via een biologisch verwante persoon of
identificatie via een DNA-databank (familial searching).
Voor elke verwantschap die we willen testen, hebben we mogelijke tools nodig, denk aan
autosomale STRs (standaard), Y-chromosoom STRs, mitochondriaal DNA, X-chromosoom STRs en
Single Nucleotide Polymorphisms (SNPs). Iedere tool heeft zijn eigen kracht: We weten dat de Y-
chromsoom STRs niet wijzigen tussen zoon, vader en grootvader. Hiermee kunnen we dus geen
onderscheid maken tussen paternale individuen. Of we moeten de rapidly mutating Y-chromosoom
STRs gaan onderzoeken, maar dit is nog niet voor 100% de basis dat we kunnen gebruiken in
onderzoek. Hetzelfde geldt voor mtDNA. Deze twee tools op zich geven de oplossing niet, maar ze
kunnen wel een indicatie geven over of we een inclusie of een exclusie hebben.
Verwantschapsbepaling – Exclusie vermogen
De kans om een niet-verwante persoon uit te sluiten kan men berekenen door:
m
PE=H e × ( 1−2 × H e ( 1−H e ) ) PE comb=1−∏ ( 1−PE k ), waarbij He de verwachte
2 2
ofwel
k−1
heterozygositeit is van het locus; en PE comb de gecombineerde ‘Power of Exclusion’ (exclusie
vermogen) is over m loci. Het exclusie vermogen is
de kans om een niet verwant persoon uit te sluiten
door gebruik te maken van een bepaalde STR. We
gebruiken daarom ook STRs die een hoge hoge
heterozygositeit hebben! Hoe meer STRs we nodig
hebben, hoe hoger het exclusie vermogen (PE) gaat
zijn. Dat zien we ook in de grafiek hiernaast: Bij een
heterozygositeit van 80%, zien we het exclusie
vermogen van het aantal STRs: Gebruiken we één
STR, dan zullen we 60% van de geteste mannen (die
niet de biologische vader zijn) uitsluiten. Bij twee
STRs kunnen we al 84% uitsluiten. Bij 7 en 8 STRs zitten we al op 99.9%! Zoals je in de grafiek ziet,
zitten we dan op een plateaufase van het exclusie vermogen. Hebben we nu nog meer STRs nodig?
Bij 8 STRs zien we dat in 9993 van de 10000 casussen er een exclusie plaatsvindt, bij 7 mannen dus
niet! Wanneer we hier meer testen op gaan uitvoeren, kunnen we een fout resultaat bekomen. We
moeten ons daarom niet beperken tot minder
dan 10 STRs, we moeten juist naar ongeveer 15
STRs gaan om voldoende evidentie te hebben
dat de geteste man wel/niet de biologische
vader is! Door meer STRs te gebruiken, hebben
we meer zekerheid hierover.
Standaard STR analyse
Pagina 1 van 10
Genetisch verwantsschapsonderzoek
Verwantschapsonderzoek gebeurt gedeeltelijk in de rechtbank en gedeeltelijk erbuiten: Is deze man
de biologische vader van het kind? De relatie tussen moeder en kind wordt niet vaak aangevraagd.
Klassiek DNA-verwantschapsonderzoek wordt gebruikt bij de bepaling van het biologisch vader- of
moederschap (vooral bij immigratie of gezinshereniging); bepaling van halfbroer-halfzus relatie;
bepaling van grootouder-kleinkind relatie; en de bepaling van oom (tante)-neef (nicht) relatie. We
kunnen dit onderzoek uitvoeren afhankelijk van hoeveel personen er beschikbaar zijn en hoe ver de
verwantschap is. De identificatie van menselijke resten gebeurt via persoonlijke
gebruiksvoorwerpen of via biologisch verwante personen. Dit betreft de afdeling Disaster victim
Identification (DVI) van de Federale Gerechtelijke Politie in België. Ook kan er identificatie zijn van de
donor van een biologisch spoor, bijvoorbeeld identificatie via een biologisch verwante persoon of
identificatie via een DNA-databank (familial searching).
Voor elke verwantschap die we willen testen, hebben we mogelijke tools nodig, denk aan
autosomale STRs (standaard), Y-chromosoom STRs, mitochondriaal DNA, X-chromosoom STRs en
Single Nucleotide Polymorphisms (SNPs). Iedere tool heeft zijn eigen kracht: We weten dat de Y-
chromsoom STRs niet wijzigen tussen zoon, vader en grootvader. Hiermee kunnen we dus geen
onderscheid maken tussen paternale individuen. Of we moeten de rapidly mutating Y-chromosoom
STRs gaan onderzoeken, maar dit is nog niet voor 100% de basis dat we kunnen gebruiken in
onderzoek. Hetzelfde geldt voor mtDNA. Deze twee tools op zich geven de oplossing niet, maar ze
kunnen wel een indicatie geven over of we een inclusie of een exclusie hebben.
Verwantschapsbepaling – Exclusie vermogen
De kans om een niet-verwante persoon uit te sluiten kan men berekenen door:
m
PE=H e × ( 1−2 × H e ( 1−H e ) ) PE comb=1−∏ ( 1−PE k ), waarbij He de verwachte
2 2
ofwel
k−1
heterozygositeit is van het locus; en PE comb de gecombineerde ‘Power of Exclusion’ (exclusie
vermogen) is over m loci. Het exclusie vermogen is
de kans om een niet verwant persoon uit te sluiten
door gebruik te maken van een bepaalde STR. We
gebruiken daarom ook STRs die een hoge hoge
heterozygositeit hebben! Hoe meer STRs we nodig
hebben, hoe hoger het exclusie vermogen (PE) gaat
zijn. Dat zien we ook in de grafiek hiernaast: Bij een
heterozygositeit van 80%, zien we het exclusie
vermogen van het aantal STRs: Gebruiken we één
STR, dan zullen we 60% van de geteste mannen (die
niet de biologische vader zijn) uitsluiten. Bij twee
STRs kunnen we al 84% uitsluiten. Bij 7 en 8 STRs zitten we al op 99.9%! Zoals je in de grafiek ziet,
zitten we dan op een plateaufase van het exclusie vermogen. Hebben we nu nog meer STRs nodig?
Bij 8 STRs zien we dat in 9993 van de 10000 casussen er een exclusie plaatsvindt, bij 7 mannen dus
niet! Wanneer we hier meer testen op gaan uitvoeren, kunnen we een fout resultaat bekomen. We
moeten ons daarom niet beperken tot minder
dan 10 STRs, we moeten juist naar ongeveer 15
STRs gaan om voldoende evidentie te hebben
dat de geteste man wel/niet de biologische
vader is! Door meer STRs te gebruiken, hebben
we meer zekerheid hierover.
Standaard STR analyse
Pagina 1 van 10
