Zenuwen en Zenuwletsels
Deel 1: Anatomie en werking perifere zenuwen
Centraal vs perifeer zenuwstelsel
CZS: binnen de holte van de schedel en in de WK.
(grote en kleine hersenen, hersenstam en RM)
PZS: via zenuwcellen het CZS verbinden met alle regionen van het lichaam.
(Sensibele zenuwen en motorische zenuwen)
bevat ook autonoom zenuwstelsel
Autonoom zenuwstelsel
Controleert en coördineert alle automatische functies van het lichaam.
communicatie hersenen en organen.
2 delen:
- Parasympatisch: actief als lichaam in rust is. Bloedtoevoer naar organen wordt groter en
spijsvertering harder werken. Hartslag en ademhaling langzamer.
- Sympatische zenuwen: werken als je actief bent, ademhaling en hartslag worden hoger en
zintuigen werken beter. Spijsvertering zal minder hard werken.
Neuronen
Ongeveer 100 miljard neuronen in menselijk lichaam.
Werking neuron: neurotransmitter wordt uitgestuurd door de axon-eindvertakking en kruist de
synaptische spleet op weg naar de receptoren op de dendrieten. Ze verwerkt daar een impuls die
naar het cellichaam gaat en daar wordt bepaalt of de impuls dan verder gaat naar de volgende axon-
eindvertakkingen. Deze versturen dan op hun beurt neurotransmitters in de synaptische spleten
naar de receptoren van de volgende neuron en zo verder.
3 types:
- Sensorische neuronen of gevoelszenuwcellen: zij zenden impuls naar de hersenen
(afferent=aanvoerend). Van perifeer naar centraal. Gaan van de zintuigcel naar het CZS
Cellichaam sluit aan op het CZS maar de celkern zit erbuiten.
Bundelen samen naar gevoelszenuwen
- Motorische neuronen: zij zenden impulsen naar de spieren. (efferent=afvoerend).
Van centraal naar perifeer en informatie gaat van cellichaam naar een spier.
Cellichaam zit in het CZS
Bundelen samen naar bewegingszenuwen
- Interneuronen of schakelcellen: zij wisselen impulsen uit tussen andere neuronen in de
hersenen en het ruggenmerg.
Bevinden zich volledig in het CZS. Info naar 2 kanten uitvoeren
Bundelen samen naar gemengde zenuwen
,Niet-gemyeliniseerde zenuwen
Niet-gemyeliniseerde zenuwen vooral functie in het sensorische en autonome ZS.
Gemyeliniseerde zenuwvezels vooral functie in het motorische en sensorische systeem
Myelineschede: bevorderen overdragen van signalen bij ontwikkeling ZS en zorgt er ook voor dat de
signalen bij de synaps aan het uiteinde van een axon komen.
Myeline is een vettige witte stof die werkt als een soort isolatiemateriaal.
Myeline in het CZS wordt gevormd door oligodendrocyten.
In het PZS wordt deze gevormd door de Schwanncellen.
Signaaloverdracht
D.m.v. van elektrochemische processen gaat impulsgeleiding door neuronen plaatsvinden.
Soort elektrisch impuls die zich via het membraan van het axon van een neuron richting de dendriet
van een ander neuron gaat verplaatsen.
Actiepotentiaal = De impuls dat ontstaan over het membraan. Ontstaan door de snelle instroom van
positief geladen natrium ionen op een bepaalde plek in het axon membraan. Daardoor wordt die
plek van het membraan positief geladen. Daarna vindt er een snelle uitstroom van positief geladen
Kalium ionen plaats waardoor het membraan terug neutraal van lading wordt. De lokaal opgewekte
actiepotentialen veroorzaken in aangrenzende membraandelen kleine kringstroompjes en daardoor
kan de actiepotentiaal zich voortplanten over de hele lengte van het axon richting het dendriet van
de volgende neuron.
De knopen van Ranvier = de plaatsen waar de myelinescheden is ingesnoerd. Hier worden de
actiepotentialen gedwongen om van knoop naar knoop te springen. Waardoor de impuls veel sneller
kan verlopen dan bij een niet-gemyelinseerde vezel.
Hersenen en ruggenmerg
CZS bestaat uit hersenen en ruggenmerg.
PZS is deels aangesloten aan het ruggenmerg en de hersenen.
Ruggenmergzenuwen (31): Cervicaal (8), Thoracaal (12), Lumbaal (5), Sacraal (5), Coccyx (1)
Hersenzenuwen (12): Motorisch (5), Sensorisch (3), Motor/sensor = gemengd (4)
Structuur Perifere Zenuw
Epineurium: Rondom de volledige zenuw
Perineurium: Rondom individuele bundel
Endoneurium: Rondom individuele axon
Zenuw = bundel van bundels van axonen.
Tussen bundels zijn er bloedvaten
Classificaties
Erlanger & Gasser classification
- Alle zenuwen
- Indeling in A, B en C
- A en b zenuwvezels zijn gemyeliniseerd
Lloyd & Hunt classification
- Enkel sensorische zenuwvezels
- Indeling in groepen I, II, III en IV
,Benaming ruggenmerg
RM → zenuwwortels → Wortel van de sensorische zenuw (dorsaal) die overgaat naar ganglion van
de sensorische zenuw/ Wortel van de motorische zenuw (ventraal) → Ruggenmergzenuw → Dorsale
vertakking van de ruggenmergzenuw en stopt of Ventrale vertakking van de ruggenmergzenuw en
stopt of de communicerende takken dat naar de ganglion van de sympatische keten en wortel van
de nervus splanchicus gaat.
Motorisch systeem
Primaire motorische cortex → Interne capsule → Corticospinale baan → Motorische decussatie in
Medulla → synaps in anterieure hoorn → Perifere motorische zenuw → Spiervezels
Een motorische eenheid bevat een axon met daarrond Schwancellen, een cellichaam en dendrieten.
Alsook neuromusculaire junction dat hecht op de spiervezels.
Proprioceptief systeem
Huid receptoren/ Gewrichtspositie receptoren/ spierbundelreceptoren → Perifeer sensorische
zenuw → posterieure colom/baan → Synaps en sensorische decussatie in Medula → Mediale
lemniscus → Synaps in thalamus → Internale capsule → Somatosensorische cortex
Pijn, temperatuur en grove aanrakingen
Hersenzenuwen
I Olfacorius Sensorisch
II Opticus Motorisch
III Oculomotoris (parasympatisch) Gemengd
IV Trochlearis
V Trigeminus
VI Abducens
VII Facialis (Parasympatisch)
VIII Vestibulocochlearis
IX Glossopharyngeus (Parasympatisch)
X Vagus (Parasympatisch)
XI Accessorius
XII Hypoglossus
, Deel 2: Letsels en herstelmechanismen van perifere zenuwen
Classificatie van zenuwlesies volgens Seddon
1) Neuropraxie
= lesie die tijdelijk blok veroorzaakt van de zenuwgeleiding zonder transsectie van de axonen
- Het functieverlies duurt enkele uren of dagen
- De zenuw blijft distaal elektrisch prikkelbaar
- Goede prognose voor herstel
2) Axonotmesis
= Transsectie van de axonen terwijl de zenuwscheden intact blijven
- Er treedt degeneratie op van het distaal deel
- Een bijna compleet herstel is mogelijk na reïnnervatie
- Chirurgisch ingrijpen is niet nodig
3) Neurotmesis
= Complete transsectie van de zenuwvezel met inbegrip van de zenuwscheden
- Er ontstaat een gap tussen de uiteinden
- Chirurgische hechting is nodig (sutuur, grafts)
- Volledig herstel is niet te verwachten
Indeling volgens Sunderland
1) Blokkade van de zenuwgeleiding zonder axonaal letsel (= neuropraxie)
2) Lesie van het axon zonder aantasting van het neurilemma of het peri- en
epineurium
(Bij chronische compressiesyndromen: n. ulnariscompressie, carpal tunnel
syndroom)
3) Lesie van het axon, maar niet van het peri- of epineurium
4) Lesie van axon, endo – en perineurium met preservatie van de macroscopische
zenuwcontinuïteit
5) Complete doorsnijding van de zenuw met uiteenwijken van de zenuwstompen (=
neurotmesis)
Sunderland deelt in op niveaus:
I) Blokkade (neuropraxie)
II) Axoniale discontinuïteit (Axonotmesis)
III) Axonale + endoneurische disruptie
IV) Perineuriale ruptuur fascicle ruptuur
V) Complete transsectie neurovezel (neurotmesis)
Wallerse degeneratie + regeneratie
Distaal:
- Axonen: na ongv 10 dagen microscopisch verdwenen
- Myeline: na 1 a 2 maanden myeline opgeruimd
- Schwancellen: gaan zich delen en vormen Schwancell-buizen
- Basale lamina: begint na ongv 4 weken te fragmenteren
Proximaal
- Cellichamen: Niet alle cellichamen overleven
De eiwitsynthese in de cellichamen wijzigt: groei en reïnnervatie
Deel 1: Anatomie en werking perifere zenuwen
Centraal vs perifeer zenuwstelsel
CZS: binnen de holte van de schedel en in de WK.
(grote en kleine hersenen, hersenstam en RM)
PZS: via zenuwcellen het CZS verbinden met alle regionen van het lichaam.
(Sensibele zenuwen en motorische zenuwen)
bevat ook autonoom zenuwstelsel
Autonoom zenuwstelsel
Controleert en coördineert alle automatische functies van het lichaam.
communicatie hersenen en organen.
2 delen:
- Parasympatisch: actief als lichaam in rust is. Bloedtoevoer naar organen wordt groter en
spijsvertering harder werken. Hartslag en ademhaling langzamer.
- Sympatische zenuwen: werken als je actief bent, ademhaling en hartslag worden hoger en
zintuigen werken beter. Spijsvertering zal minder hard werken.
Neuronen
Ongeveer 100 miljard neuronen in menselijk lichaam.
Werking neuron: neurotransmitter wordt uitgestuurd door de axon-eindvertakking en kruist de
synaptische spleet op weg naar de receptoren op de dendrieten. Ze verwerkt daar een impuls die
naar het cellichaam gaat en daar wordt bepaalt of de impuls dan verder gaat naar de volgende axon-
eindvertakkingen. Deze versturen dan op hun beurt neurotransmitters in de synaptische spleten
naar de receptoren van de volgende neuron en zo verder.
3 types:
- Sensorische neuronen of gevoelszenuwcellen: zij zenden impuls naar de hersenen
(afferent=aanvoerend). Van perifeer naar centraal. Gaan van de zintuigcel naar het CZS
Cellichaam sluit aan op het CZS maar de celkern zit erbuiten.
Bundelen samen naar gevoelszenuwen
- Motorische neuronen: zij zenden impulsen naar de spieren. (efferent=afvoerend).
Van centraal naar perifeer en informatie gaat van cellichaam naar een spier.
Cellichaam zit in het CZS
Bundelen samen naar bewegingszenuwen
- Interneuronen of schakelcellen: zij wisselen impulsen uit tussen andere neuronen in de
hersenen en het ruggenmerg.
Bevinden zich volledig in het CZS. Info naar 2 kanten uitvoeren
Bundelen samen naar gemengde zenuwen
,Niet-gemyeliniseerde zenuwen
Niet-gemyeliniseerde zenuwen vooral functie in het sensorische en autonome ZS.
Gemyeliniseerde zenuwvezels vooral functie in het motorische en sensorische systeem
Myelineschede: bevorderen overdragen van signalen bij ontwikkeling ZS en zorgt er ook voor dat de
signalen bij de synaps aan het uiteinde van een axon komen.
Myeline is een vettige witte stof die werkt als een soort isolatiemateriaal.
Myeline in het CZS wordt gevormd door oligodendrocyten.
In het PZS wordt deze gevormd door de Schwanncellen.
Signaaloverdracht
D.m.v. van elektrochemische processen gaat impulsgeleiding door neuronen plaatsvinden.
Soort elektrisch impuls die zich via het membraan van het axon van een neuron richting de dendriet
van een ander neuron gaat verplaatsen.
Actiepotentiaal = De impuls dat ontstaan over het membraan. Ontstaan door de snelle instroom van
positief geladen natrium ionen op een bepaalde plek in het axon membraan. Daardoor wordt die
plek van het membraan positief geladen. Daarna vindt er een snelle uitstroom van positief geladen
Kalium ionen plaats waardoor het membraan terug neutraal van lading wordt. De lokaal opgewekte
actiepotentialen veroorzaken in aangrenzende membraandelen kleine kringstroompjes en daardoor
kan de actiepotentiaal zich voortplanten over de hele lengte van het axon richting het dendriet van
de volgende neuron.
De knopen van Ranvier = de plaatsen waar de myelinescheden is ingesnoerd. Hier worden de
actiepotentialen gedwongen om van knoop naar knoop te springen. Waardoor de impuls veel sneller
kan verlopen dan bij een niet-gemyelinseerde vezel.
Hersenen en ruggenmerg
CZS bestaat uit hersenen en ruggenmerg.
PZS is deels aangesloten aan het ruggenmerg en de hersenen.
Ruggenmergzenuwen (31): Cervicaal (8), Thoracaal (12), Lumbaal (5), Sacraal (5), Coccyx (1)
Hersenzenuwen (12): Motorisch (5), Sensorisch (3), Motor/sensor = gemengd (4)
Structuur Perifere Zenuw
Epineurium: Rondom de volledige zenuw
Perineurium: Rondom individuele bundel
Endoneurium: Rondom individuele axon
Zenuw = bundel van bundels van axonen.
Tussen bundels zijn er bloedvaten
Classificaties
Erlanger & Gasser classification
- Alle zenuwen
- Indeling in A, B en C
- A en b zenuwvezels zijn gemyeliniseerd
Lloyd & Hunt classification
- Enkel sensorische zenuwvezels
- Indeling in groepen I, II, III en IV
,Benaming ruggenmerg
RM → zenuwwortels → Wortel van de sensorische zenuw (dorsaal) die overgaat naar ganglion van
de sensorische zenuw/ Wortel van de motorische zenuw (ventraal) → Ruggenmergzenuw → Dorsale
vertakking van de ruggenmergzenuw en stopt of Ventrale vertakking van de ruggenmergzenuw en
stopt of de communicerende takken dat naar de ganglion van de sympatische keten en wortel van
de nervus splanchicus gaat.
Motorisch systeem
Primaire motorische cortex → Interne capsule → Corticospinale baan → Motorische decussatie in
Medulla → synaps in anterieure hoorn → Perifere motorische zenuw → Spiervezels
Een motorische eenheid bevat een axon met daarrond Schwancellen, een cellichaam en dendrieten.
Alsook neuromusculaire junction dat hecht op de spiervezels.
Proprioceptief systeem
Huid receptoren/ Gewrichtspositie receptoren/ spierbundelreceptoren → Perifeer sensorische
zenuw → posterieure colom/baan → Synaps en sensorische decussatie in Medula → Mediale
lemniscus → Synaps in thalamus → Internale capsule → Somatosensorische cortex
Pijn, temperatuur en grove aanrakingen
Hersenzenuwen
I Olfacorius Sensorisch
II Opticus Motorisch
III Oculomotoris (parasympatisch) Gemengd
IV Trochlearis
V Trigeminus
VI Abducens
VII Facialis (Parasympatisch)
VIII Vestibulocochlearis
IX Glossopharyngeus (Parasympatisch)
X Vagus (Parasympatisch)
XI Accessorius
XII Hypoglossus
, Deel 2: Letsels en herstelmechanismen van perifere zenuwen
Classificatie van zenuwlesies volgens Seddon
1) Neuropraxie
= lesie die tijdelijk blok veroorzaakt van de zenuwgeleiding zonder transsectie van de axonen
- Het functieverlies duurt enkele uren of dagen
- De zenuw blijft distaal elektrisch prikkelbaar
- Goede prognose voor herstel
2) Axonotmesis
= Transsectie van de axonen terwijl de zenuwscheden intact blijven
- Er treedt degeneratie op van het distaal deel
- Een bijna compleet herstel is mogelijk na reïnnervatie
- Chirurgisch ingrijpen is niet nodig
3) Neurotmesis
= Complete transsectie van de zenuwvezel met inbegrip van de zenuwscheden
- Er ontstaat een gap tussen de uiteinden
- Chirurgische hechting is nodig (sutuur, grafts)
- Volledig herstel is niet te verwachten
Indeling volgens Sunderland
1) Blokkade van de zenuwgeleiding zonder axonaal letsel (= neuropraxie)
2) Lesie van het axon zonder aantasting van het neurilemma of het peri- en
epineurium
(Bij chronische compressiesyndromen: n. ulnariscompressie, carpal tunnel
syndroom)
3) Lesie van het axon, maar niet van het peri- of epineurium
4) Lesie van axon, endo – en perineurium met preservatie van de macroscopische
zenuwcontinuïteit
5) Complete doorsnijding van de zenuw met uiteenwijken van de zenuwstompen (=
neurotmesis)
Sunderland deelt in op niveaus:
I) Blokkade (neuropraxie)
II) Axoniale discontinuïteit (Axonotmesis)
III) Axonale + endoneurische disruptie
IV) Perineuriale ruptuur fascicle ruptuur
V) Complete transsectie neurovezel (neurotmesis)
Wallerse degeneratie + regeneratie
Distaal:
- Axonen: na ongv 10 dagen microscopisch verdwenen
- Myeline: na 1 a 2 maanden myeline opgeruimd
- Schwancellen: gaan zich delen en vormen Schwancell-buizen
- Basale lamina: begint na ongv 4 weken te fragmenteren
Proximaal
- Cellichamen: Niet alle cellichamen overleven
De eiwitsynthese in de cellichamen wijzigt: groei en reïnnervatie
