Hoofdstuk 2: De middeleeuwen
§2.1 hofstelsel & federaal stelsel:
- In Romijns tijd nog sprake van agrarisch-urbane samenleving. Er werd geleefd van landbouw,
handel & nijverheid. Na de neergang van het West-Romeinse rijk probeerde lokale edelen de
Macht naar zich toe te trekken -> leid to oorlogen -> reizen wordt lastiger & handel krimpt ->
minder geld gebruikt & ruilhandel ontstaat. In economie stond het domein centraal,
economisch systeem wordt domeinstelsel of hofstelsel genoemd.
- Boeren zijn afhankelijk van de heer.
o Vrije boeren: verwekten hun eigen land & hadden vrije beschikking over hun eigen
persoon & goederen. (Bij oorlog, vechten voor hun heer, zelf zorgen voor o.a.
Wapens & paard).
o Horigen: niet zware ilitaire plichten, eigen grond om te bewerken maar mogen niet
hun heer verlaten om ergens anders te gaan wonen. Toestemming nodig om te
trouwen.
o Lijfeigenen: zonder bezit als knechten, volledig onder macht van de heer.
- Leen heren lenen gebieden uit aan leenmannen. De koning was de hoogste leenheer, hij
verdeelde land in grouwen die werden bestuurd door een graaf werd ‘graafschappen’
genoemd. Was het gebied groot was er nog een hertog dan heette het gebied een
‘hertogdom’. Leen heren kregen in ruil: eenmalige grote som geld & beloofde trouwe militaire
dienst.
- 1e grote stap van het feodaalstelsel was onder leiding van: Frankrische koning Karel Martel
(ca. 690-741). Hij had een leger van ruiters, in ruil zorgde de legeraanvoerder voor
levensonderhoud. Paard en wagen was duur -> Karel besloot een aantal boerderijen te geven
in leen, zo konden ze zelf voor levensonderhoud zorgen. Door trouwe vazallen te combineren
met een leen -> kregen ze een militaire voorsprong. 2e stap: Karel de Grote (768-814) hij
koppelde het leenstelsel aan het bestuur.
, §2.2 Christendom & Islam:
- Romeinen hebben in 4e christendom als staatsgodsdienst, Italië grotendeels christenlijk. Chistenlijke
verkondigers bleven dicht bij riligies die ze wilde bestrijden. Er kwam sprake van syncretisme ->
christendom sloot aan op elementen uit niet-chirstenlijke religies, werd het makkelijker naar
christendom over te stappen. Missionarissen werden vanuit Engeland naar veroverde gebieden
gestuurd om het katholieke geloof te verspreiden.
- Bekeren tot christendom & uitbreiding van Frankrijk gingen samen. Gallië (FR) vocht met andere
volken voor grondgebied & hadden meeste succes. Er was een verbond tussen Frankische
machthebbers & paus in Rome. Rond 500 nam Frankrische koning Clovis het besluit zich tot het
christendom te bekeren, dat was gunstig voor samenwerking met de kerk & ze konden via de paus
vertrouwen op de zegen van God. Omgekeerd gaven de Frankrische machthebbers militaire
bescherming aan de kerk met gebied in Italië.
- In de middeleeuwen waren er 2 soorten geestelijken: regulieren geestelijken bestond uit: monniken en
woonden in uit kloosters & seculiere geestelijke bestond uit mannen die leidinggaven aan de kerk &
verantwoordelijk waren voor de uitvoering van kerkelijke rituelen en woonden tussen de mens. Bij
seculieren geestelijke waren er rangen, onderaan stonden de pastoors & gehoorzaamden aan
bisschoppen de hoogste rang was de Paus uit Rome.
- 7e eeuw op Arabisch schiereiland aan de rand van het Oost-Romeinse & Perzische Rijk in Mekka is de
Islam ontstaan. Dit was een centrale plaats met veel handelswegen & kooplieden kwamen hier in
contact met elkaar. Profeet Mohammed bouwde voort op de ideeën & geschriften van de Joden,
Christenen & andere lokale religies. Koran= heilige boek van de Islam.
- Mohammed werd door zijn schoonvader opgevolgd na zijn dood in 632. Kalief= opvolger van de
profeet. Sinds vroege 8e eeuw werd het kalifaat erfelijk. In 720 was heel Noofd-Afrika & een deel van
Spanje veroverd. Er kwamen nieuwe rechtsregels gebaseerd op het woord van Allah ‘de Sharia’. In
veroverde gebieden gingen nieuwe machthebbers geen actieve pogingen doen om de bevolking te
bekeren tot de islam -> heeft bijgelopen aan de acceptatie van hun heerschappij (men werd niet meer
gedwongen, in de loop van de tijd heeft dit geleid tot steeds meer niet-moslims naar wel-moslims).
- Belangrijke veranderingen in 11e eeuw in EU:
o Katholieke kerk wilt grip op bevolking met chistenlijk geloof verstevigen. Ketters worden op
een strenge manier gestraft -> oprichting rechtbank voor inquisitie. In volk ontstonden soms
ruzies met geweld tegen andersgelovigen (ketters & joden).
o Dunbevolkt gebied in EU breid christendom uit -> er was landgebrek wat leidde tot expansie
wat gevolgen had voor een bevolkingsgroei.
o In islamitisch deel van Spanje & Portugal wordt weer terug christenlijk -> gelijdelijke expansie
& werd Reconquista genoemd.
o Tussen 11e &13e eeuw vond in Oostelijk Middellands Zeegebied grootschalige militaire
expansies plaats -> kruistochten: doel is om de verovering van het heilige land het gebied
rond Jeruzalem. (Afschuw van katholieke in handen van moslims).
- In 1095 vroeg de Paus edelen hun wapens op te pakken voor 1e kruistocht. Veel edelen deden mee,
Richard Leeuwenhart zochten roem op strijdtoneel & sommige hoopte op beloningen (stukje grond in
Oosten). Italiaanse handelaren hadden ook interessen, hielpen d.m.v. Schepen en materiaal te sturen
in ruil voor handelsprivileges in veroverde gebieden.
- Nadelen: Reconquista leidde tot Verdrijven van laatste moslimleider in 1492 in Spanje. Eind 13e eeuw
verloren christenen belangrijke stad Akko -> enthousiasme voor kruistochten nam af. Strijdende
cultuur partijen.
- Voordelen: ontstaan van nieuwe handelsposten EU kwam in contact met verre oosten (door
ontdekking bv. Kompas). Kruistochten betekende een verrijking van Eu wetenschap. Arabische
geleerden hadden kennis van verschilllende volken verzameld & verder ontwikkeld -> ontstaan
Arabische wiskunde (meetkunde & algebra).
§2.1 hofstelsel & federaal stelsel:
- In Romijns tijd nog sprake van agrarisch-urbane samenleving. Er werd geleefd van landbouw,
handel & nijverheid. Na de neergang van het West-Romeinse rijk probeerde lokale edelen de
Macht naar zich toe te trekken -> leid to oorlogen -> reizen wordt lastiger & handel krimpt ->
minder geld gebruikt & ruilhandel ontstaat. In economie stond het domein centraal,
economisch systeem wordt domeinstelsel of hofstelsel genoemd.
- Boeren zijn afhankelijk van de heer.
o Vrije boeren: verwekten hun eigen land & hadden vrije beschikking over hun eigen
persoon & goederen. (Bij oorlog, vechten voor hun heer, zelf zorgen voor o.a.
Wapens & paard).
o Horigen: niet zware ilitaire plichten, eigen grond om te bewerken maar mogen niet
hun heer verlaten om ergens anders te gaan wonen. Toestemming nodig om te
trouwen.
o Lijfeigenen: zonder bezit als knechten, volledig onder macht van de heer.
- Leen heren lenen gebieden uit aan leenmannen. De koning was de hoogste leenheer, hij
verdeelde land in grouwen die werden bestuurd door een graaf werd ‘graafschappen’
genoemd. Was het gebied groot was er nog een hertog dan heette het gebied een
‘hertogdom’. Leen heren kregen in ruil: eenmalige grote som geld & beloofde trouwe militaire
dienst.
- 1e grote stap van het feodaalstelsel was onder leiding van: Frankrische koning Karel Martel
(ca. 690-741). Hij had een leger van ruiters, in ruil zorgde de legeraanvoerder voor
levensonderhoud. Paard en wagen was duur -> Karel besloot een aantal boerderijen te geven
in leen, zo konden ze zelf voor levensonderhoud zorgen. Door trouwe vazallen te combineren
met een leen -> kregen ze een militaire voorsprong. 2e stap: Karel de Grote (768-814) hij
koppelde het leenstelsel aan het bestuur.
, §2.2 Christendom & Islam:
- Romeinen hebben in 4e christendom als staatsgodsdienst, Italië grotendeels christenlijk. Chistenlijke
verkondigers bleven dicht bij riligies die ze wilde bestrijden. Er kwam sprake van syncretisme ->
christendom sloot aan op elementen uit niet-chirstenlijke religies, werd het makkelijker naar
christendom over te stappen. Missionarissen werden vanuit Engeland naar veroverde gebieden
gestuurd om het katholieke geloof te verspreiden.
- Bekeren tot christendom & uitbreiding van Frankrijk gingen samen. Gallië (FR) vocht met andere
volken voor grondgebied & hadden meeste succes. Er was een verbond tussen Frankische
machthebbers & paus in Rome. Rond 500 nam Frankrische koning Clovis het besluit zich tot het
christendom te bekeren, dat was gunstig voor samenwerking met de kerk & ze konden via de paus
vertrouwen op de zegen van God. Omgekeerd gaven de Frankrische machthebbers militaire
bescherming aan de kerk met gebied in Italië.
- In de middeleeuwen waren er 2 soorten geestelijken: regulieren geestelijken bestond uit: monniken en
woonden in uit kloosters & seculiere geestelijke bestond uit mannen die leidinggaven aan de kerk &
verantwoordelijk waren voor de uitvoering van kerkelijke rituelen en woonden tussen de mens. Bij
seculieren geestelijke waren er rangen, onderaan stonden de pastoors & gehoorzaamden aan
bisschoppen de hoogste rang was de Paus uit Rome.
- 7e eeuw op Arabisch schiereiland aan de rand van het Oost-Romeinse & Perzische Rijk in Mekka is de
Islam ontstaan. Dit was een centrale plaats met veel handelswegen & kooplieden kwamen hier in
contact met elkaar. Profeet Mohammed bouwde voort op de ideeën & geschriften van de Joden,
Christenen & andere lokale religies. Koran= heilige boek van de Islam.
- Mohammed werd door zijn schoonvader opgevolgd na zijn dood in 632. Kalief= opvolger van de
profeet. Sinds vroege 8e eeuw werd het kalifaat erfelijk. In 720 was heel Noofd-Afrika & een deel van
Spanje veroverd. Er kwamen nieuwe rechtsregels gebaseerd op het woord van Allah ‘de Sharia’. In
veroverde gebieden gingen nieuwe machthebbers geen actieve pogingen doen om de bevolking te
bekeren tot de islam -> heeft bijgelopen aan de acceptatie van hun heerschappij (men werd niet meer
gedwongen, in de loop van de tijd heeft dit geleid tot steeds meer niet-moslims naar wel-moslims).
- Belangrijke veranderingen in 11e eeuw in EU:
o Katholieke kerk wilt grip op bevolking met chistenlijk geloof verstevigen. Ketters worden op
een strenge manier gestraft -> oprichting rechtbank voor inquisitie. In volk ontstonden soms
ruzies met geweld tegen andersgelovigen (ketters & joden).
o Dunbevolkt gebied in EU breid christendom uit -> er was landgebrek wat leidde tot expansie
wat gevolgen had voor een bevolkingsgroei.
o In islamitisch deel van Spanje & Portugal wordt weer terug christenlijk -> gelijdelijke expansie
& werd Reconquista genoemd.
o Tussen 11e &13e eeuw vond in Oostelijk Middellands Zeegebied grootschalige militaire
expansies plaats -> kruistochten: doel is om de verovering van het heilige land het gebied
rond Jeruzalem. (Afschuw van katholieke in handen van moslims).
- In 1095 vroeg de Paus edelen hun wapens op te pakken voor 1e kruistocht. Veel edelen deden mee,
Richard Leeuwenhart zochten roem op strijdtoneel & sommige hoopte op beloningen (stukje grond in
Oosten). Italiaanse handelaren hadden ook interessen, hielpen d.m.v. Schepen en materiaal te sturen
in ruil voor handelsprivileges in veroverde gebieden.
- Nadelen: Reconquista leidde tot Verdrijven van laatste moslimleider in 1492 in Spanje. Eind 13e eeuw
verloren christenen belangrijke stad Akko -> enthousiasme voor kruistochten nam af. Strijdende
cultuur partijen.
- Voordelen: ontstaan van nieuwe handelsposten EU kwam in contact met verre oosten (door
ontdekking bv. Kompas). Kruistochten betekende een verrijking van Eu wetenschap. Arabische
geleerden hadden kennis van verschilllende volken verzameld & verder ontwikkeld -> ontstaan
Arabische wiskunde (meetkunde & algebra).
