Rijksuniversiteit Groningen (RUG) Rechtsgeleerdheid – Strafrecht 1
(RGPSR00110) volledige samenvatting
Nederlandse strafwetgeving:
》 Materieel: verbods- en gebodsbepalingen en strafbepalingen.
》 Formeel: procedures, bevoegdheden van overheden en rechten van de verdachte en andere
betrokkenen.
》 Penitentiair: met betrekking tot de tenuitvoerlegging van de straf (Penitentiaire Beginselenwet!)
》 Art. 107 GW jo. art. 89-2 GW: een strafbaarstelling van een misdrijf heeft altijd een basis in een WIF,
overtredingen mogen ook in een AMvB, maar die moet dan wel een basis hebben in een WIF.
Ongeschreven recht en internationaal recht:
》 Art. 16 GW: nulla poena-beginsel: geen straf zonder daaraan voorafgegane, wettelijke bepaling.
o Geen bestraffing op grond van ongeschreven recht
o Geen bestraffing op grond van gewoonterecht
》 Toenemende invloed van het internationaal recht op het nationaal strafrecht, bijv. van:
o Mensenrechtenverdragen (EVRM, IVBPR)
o Richtlijnen die Nederland verplichten bepaald gedrag strafbaar te stellen
o Unierecht
o Supranationaal strafrecht
Wetboek van Strafrecht:
》 Algemene bepalingen die voor het hele strafrecht gelden, ook als de strafbaarstellingen niet in het
Wetboek van Strafrecht maar in andere wetten staan.
》 Geschiedenis:
o Vóór 1795: allerlei losse, lokale strafbaarstellingen
o 1813: Code Pénal et Code d’Instruction Criminelle
o 1838: Code d’Instruction Criminelle vervangen door Wetboek van Strafvordering
o 1870: instelling staatscommissie voor het maken van een nieuw Wetboek van Strafrecht
o 1875: voorstel voor een nieuw Wetboek van Strafrecht
o 1886: inwerkingtreding van het nieuwe Wetboek van Strafrecht
Soorten delicten:
1. Krenkingsdelicten: delicten die een rechtsgoed krenken.
2. Gevaarzettingsdelicten: delicten die een rechtsgoed bedreigen, 2 soorten:
a. Concrete gevaarzettingsdelicten: delicten waarbij een gevaar wordt gesticht, dat zich niet per
se hoeft te verwezenlijken (bijv. brandstichting)
b. Abstracte gevaarzettingsdelicten: delicten die in algemene zin gevaarlijk zijn (bijv. verstoppen
van brandblussers)
Afbakening ten opzichte van het burgerlijk recht en het bestuursrecht:
1. Burgerlijk recht: kan hand in hand gaan met het strafrecht, bijv. wanneer een onrechtmatige daad
tevens een strafbaar feit oplevert.
2. Bestuursrecht: kan het strafrecht aanvullen en het strafrechtelijk apparaat ontlasten, bijv. door middel
van strafbeschikking en bestuurlijke boetes.
Nulla poena-beginsel (art. 16 GW):
》 Art. 16 GW: geen straf zonder daaraan voorafgegane, wettelijke strafbepaling.
, o Geen terugwerkende kracht mogelijk!
o Oorspronkelijke idee van Von Feuerbach: focuste zich vooral op generaal-preventieve
werking van het legaliteitsbeginsel, niet zozeer op het beschermen van de burger
》 4 aspecten van het nulla poena-beginsel:
o Geen terugwerkende kracht
o Geen analogie
o Elke strafbaarstelling heeft een basis in een WIF
o Bestimmtheitsgebot / lex certa-beginsel
Vergelijking van art. 16 GW met art. 7 EVRM:
》 Art. 7 EVRM bevat min of meer het nulla poena-beginsel, maar verschilt tóch van art. 16 GW
》 Art. 7 EVRM beschermt minder ver dan dat art. 16 GW doet, omdat art. 7 EVRM geen WIF eist, waar
art. 16 GW dat wel doet
》 Maar: art. 7 EVRM stelt wel eisen aan de term “law” in de zin van art. 7 EVRM, namelijk:
o Accessibility: het recht moet toegankelijk zijn voor de burger
o Foreseeability: de toepassing van het recht moet te voorspellen zijn voor de burger
》 Nota bene: toetsingsverbod is natuurlijk niet van toepassing op art. 7 EVRM. WIFs mogen dus niet
getoetst worden aan art. 16 GW, wel aan art. 7 EVRM (zie toetsingsverbod, art. 120 GW)
Interpretatiemethoden:
1) Grammaticaal: zuiver taalkundig kijken naar de wettekst; wat staat er nou precies?
2) Teleologisch: kijken naar het doel van de wetgever toen de tekst werd gemaakt
a. Sociologisch: kijken naar het belang van de maatschappij
b. Functioneel: kijken naar de functie die de wettekst vervult binnen de maatschappij
3) Systematisch: kijken naar het systeem van de wet; waar staat de bepaling en wat zegt dat?
4) Historisch: kijken naar de geschiedenis, 2 soorten:
a. Rechtshistorisch: kijken naar de historie van het rechtssysteem
b. Wetshistorisch: kijken naar de historie van deze specifieke wet, wat stond de wetgever voor
ogen? Wat is er in de MvT gezegd?
3 algemene voorwaarden voor strafbaarheid:
1. Er is sprake van een gedraging
a. Minimale wilsvrijheid
b. Gewilde spierbeweging
2. De gedraging is wederrechtelijk
a. Dat wil zeggen: in strijd met het recht
3. De gedraging is verwijtbaar
a. Dat wil zeggen: van de dader kon worden gevergd dat hij anders handelde
Objectieve en subjectieve bestanddelen:
》 Objectieve bestanddelen: bestanddelen die betrekking hebben op de vraag of de materiële strafwet
overtreden is en NIET op de geestesgesteldheid van de dader
》 Subjectieve bestanddelen: bestanddelen die betrekking hebben op de vraag of de dader een verwijt valt
te maken
o Geestestoestand van de dader
o Kon de dader het helpen?
o Opzet: willen en weten
o Culpa: behoren te weten
(RGPSR00110) volledige samenvatting
Nederlandse strafwetgeving:
》 Materieel: verbods- en gebodsbepalingen en strafbepalingen.
》 Formeel: procedures, bevoegdheden van overheden en rechten van de verdachte en andere
betrokkenen.
》 Penitentiair: met betrekking tot de tenuitvoerlegging van de straf (Penitentiaire Beginselenwet!)
》 Art. 107 GW jo. art. 89-2 GW: een strafbaarstelling van een misdrijf heeft altijd een basis in een WIF,
overtredingen mogen ook in een AMvB, maar die moet dan wel een basis hebben in een WIF.
Ongeschreven recht en internationaal recht:
》 Art. 16 GW: nulla poena-beginsel: geen straf zonder daaraan voorafgegane, wettelijke bepaling.
o Geen bestraffing op grond van ongeschreven recht
o Geen bestraffing op grond van gewoonterecht
》 Toenemende invloed van het internationaal recht op het nationaal strafrecht, bijv. van:
o Mensenrechtenverdragen (EVRM, IVBPR)
o Richtlijnen die Nederland verplichten bepaald gedrag strafbaar te stellen
o Unierecht
o Supranationaal strafrecht
Wetboek van Strafrecht:
》 Algemene bepalingen die voor het hele strafrecht gelden, ook als de strafbaarstellingen niet in het
Wetboek van Strafrecht maar in andere wetten staan.
》 Geschiedenis:
o Vóór 1795: allerlei losse, lokale strafbaarstellingen
o 1813: Code Pénal et Code d’Instruction Criminelle
o 1838: Code d’Instruction Criminelle vervangen door Wetboek van Strafvordering
o 1870: instelling staatscommissie voor het maken van een nieuw Wetboek van Strafrecht
o 1875: voorstel voor een nieuw Wetboek van Strafrecht
o 1886: inwerkingtreding van het nieuwe Wetboek van Strafrecht
Soorten delicten:
1. Krenkingsdelicten: delicten die een rechtsgoed krenken.
2. Gevaarzettingsdelicten: delicten die een rechtsgoed bedreigen, 2 soorten:
a. Concrete gevaarzettingsdelicten: delicten waarbij een gevaar wordt gesticht, dat zich niet per
se hoeft te verwezenlijken (bijv. brandstichting)
b. Abstracte gevaarzettingsdelicten: delicten die in algemene zin gevaarlijk zijn (bijv. verstoppen
van brandblussers)
Afbakening ten opzichte van het burgerlijk recht en het bestuursrecht:
1. Burgerlijk recht: kan hand in hand gaan met het strafrecht, bijv. wanneer een onrechtmatige daad
tevens een strafbaar feit oplevert.
2. Bestuursrecht: kan het strafrecht aanvullen en het strafrechtelijk apparaat ontlasten, bijv. door middel
van strafbeschikking en bestuurlijke boetes.
Nulla poena-beginsel (art. 16 GW):
》 Art. 16 GW: geen straf zonder daaraan voorafgegane, wettelijke strafbepaling.
, o Geen terugwerkende kracht mogelijk!
o Oorspronkelijke idee van Von Feuerbach: focuste zich vooral op generaal-preventieve
werking van het legaliteitsbeginsel, niet zozeer op het beschermen van de burger
》 4 aspecten van het nulla poena-beginsel:
o Geen terugwerkende kracht
o Geen analogie
o Elke strafbaarstelling heeft een basis in een WIF
o Bestimmtheitsgebot / lex certa-beginsel
Vergelijking van art. 16 GW met art. 7 EVRM:
》 Art. 7 EVRM bevat min of meer het nulla poena-beginsel, maar verschilt tóch van art. 16 GW
》 Art. 7 EVRM beschermt minder ver dan dat art. 16 GW doet, omdat art. 7 EVRM geen WIF eist, waar
art. 16 GW dat wel doet
》 Maar: art. 7 EVRM stelt wel eisen aan de term “law” in de zin van art. 7 EVRM, namelijk:
o Accessibility: het recht moet toegankelijk zijn voor de burger
o Foreseeability: de toepassing van het recht moet te voorspellen zijn voor de burger
》 Nota bene: toetsingsverbod is natuurlijk niet van toepassing op art. 7 EVRM. WIFs mogen dus niet
getoetst worden aan art. 16 GW, wel aan art. 7 EVRM (zie toetsingsverbod, art. 120 GW)
Interpretatiemethoden:
1) Grammaticaal: zuiver taalkundig kijken naar de wettekst; wat staat er nou precies?
2) Teleologisch: kijken naar het doel van de wetgever toen de tekst werd gemaakt
a. Sociologisch: kijken naar het belang van de maatschappij
b. Functioneel: kijken naar de functie die de wettekst vervult binnen de maatschappij
3) Systematisch: kijken naar het systeem van de wet; waar staat de bepaling en wat zegt dat?
4) Historisch: kijken naar de geschiedenis, 2 soorten:
a. Rechtshistorisch: kijken naar de historie van het rechtssysteem
b. Wetshistorisch: kijken naar de historie van deze specifieke wet, wat stond de wetgever voor
ogen? Wat is er in de MvT gezegd?
3 algemene voorwaarden voor strafbaarheid:
1. Er is sprake van een gedraging
a. Minimale wilsvrijheid
b. Gewilde spierbeweging
2. De gedraging is wederrechtelijk
a. Dat wil zeggen: in strijd met het recht
3. De gedraging is verwijtbaar
a. Dat wil zeggen: van de dader kon worden gevergd dat hij anders handelde
Objectieve en subjectieve bestanddelen:
》 Objectieve bestanddelen: bestanddelen die betrekking hebben op de vraag of de materiële strafwet
overtreden is en NIET op de geestesgesteldheid van de dader
》 Subjectieve bestanddelen: bestanddelen die betrekking hebben op de vraag of de dader een verwijt valt
te maken
o Geestestoestand van de dader
o Kon de dader het helpen?
o Opzet: willen en weten
o Culpa: behoren te weten
