Samenvatting psychotrauma en verliesverwerking
Boek: Trauma en veerkracht; hulpverlenen bij schokkende gebeurtenissen
Hoofdstuk 1: Geschiedenis
- Eind vorige eeuw is er voor het eerst aandacht geweest voor psychisch trauma. De
Franse arts Jean-Martin Charcot deed onderzoek bij vrouwen met hysterie. Hij vond
een verband met ervaringen van geweld, uitbuiting en verkrachting.
- Hysterie: een naam voor onbegrijpelijke en onverklaarbare symptomen die alleen
bij vrouwen werden geconstateerd. Tot dan toe werd dat gezien als aanstellerij.
- Psychiater Janet en psychoanalytici Freud en Breuer kwamen tot dezelfde conclusie.
Namelijk dat hysterische symptomen een uiting waren van emotionele reacties na
het ondergaan van seksueel geweld.
- In diezelfde periode kwam men er achter dat praten over de traumatische
gebeurtenis de symptomen kon verminderen, die bevinding legde de grondslag voor
de moderne psychotherapie.
- Na de eerste wereldoorlog werden psychische trauma’s opnieuw realiteit. Soldaten
keerden terug uit de oorlog en hadden klachten die de naam shellshock kregen.
- Na de tweede wereldoorlog kwam er weer een opleving van medische
belangstelling voor de psychische reactie op een trauma.
- Dankzij oorlogsveteranen is het posttraumatische stresssyndroom in het leven
gekomen.
- Vanaf 1980 werd erkend dat psychische klachten als gevolg van verkrachting en
incest overeenkwamen met klachten van het syndroom dat bij oorlogsveteranen
werd aangetroffen. Deze vaststelling legde de basis voor onze huidige visie op
psychisch trauma.
- Inmiddels is wereldwijd erkend dat psychisch trauma’s bestaan en dat het
meemaken van een acuut of langdurig trauma klachten tot gevolg kan hebben.
Hoofdstuk 2: De illusie van onkwetsbaarheid
Illusie van onkwetsbaarheid:
- Mensen denken dat het leven voorspelbaar is. We hebben zelfs de illusie dat we
weten waar we volgend jaar op een bepaalde datum zullen zijn. Deze
voorspelbaarheid is een bekend verschijnsel omdat juist in deze voorspelbaarheid
onze levensplannen maken. Dit wordt ook wel de illusie van onkwetsbaarheid
genoemd.
- De illusie van onkwetsbaarheid zorgt ervoor dat we ons veilig voelen. We denken
dat we ons eigen leven in de hand hebben en dat we kunnen leven zoals we willen.
Als er dan vervolgens toch iets gebeurt ervaren we dat als een enorme schok.
Omdat we dachten dat het ons niet zou kunnen overkomen. Een ingrijpende
gebeurtenis komt altijd onverwachts en samen met het kwijt raken van de illusie van
onkwetsbaarheid zorgt het ervoor dat de schok erg groot is en diep ingrijpt. Want
we herkennen onszelf niet meer in ons gedrag en gevoelens.
- Als iemand in je directe omgeving een ingrijpende gebeurtenis ervaart wordt de
omgeving geconfronteerd met het feit dat de ‘illusie van onkwetsbaarheid’ aan
scherven ligt. Dan treedt regelmatig het fenomeen ‘blaming the victem’ op.
- Als we denken te weten waarom het die persoon is overkomen kunnen we
maatregelen nemen zodat het ons niet zal overkomen en de illusie van
onkwetsbaarheid is weer hersteld.
, Blaming the victem: Er wordt gezocht naar verklaringen waarom het juist die persoon is
overkomen zoals bijvoorbeeld: “ Hij rijdt altijd veel te hard” of “ Je moet ook niet zo laat nog
over straat gaan”.
Hoofdstuk 3: Beroepshouding voor de hulpverlening
2 vormen van emoties die bij empathie een grote rol spelen:
- Actuele emotie: Is de emotie die voortkomt en beleefd wordt naar aanleiding van
een actuele gebeurtenis van de hulpverlener zoals bijvoorbeeld een recent verlies.
- Potentiele emotie: komt voort vanuit het meeleven met de cliënt. Maar een
verwerkte emotie is van de hupverlener. Hij kan deze ervaring gebruiken om zich
‘mee te bewegen’ met de cliënt. Hulpverlener laat zijn emotie duidelijk aan cliënt
zien zonder dat de emotie van de cliënt ook zijn emotie wordt.
Cumulatieve opeenhoping van emoties: Wanneer bijvoorbeeld beroemdheden overlijden
en we vervolgens van de actuele emotie van de ander ook onze emotie maken.
Overdracht: Wanneer de cliënt zijn gevoelens op de hulpverlener gaat richten. Zowel
negatief als positief.
Tegenoverdracht: Het overdragen van de hulpverlener zijn eigen gevoelens of
verwachtingen op de cliënt.
Overige informatie:
- Je hoeft niet zelf eerst een nare ervaring mee gemaakt te hebben om een ander te
kunnen bijstaan. Maar het maakt het wel eenvoudiger om diepe emoties te
verstaan.
- Empathie is eigenlijk potentieel voelen wat de ander actueel voelt. Zo is het in de
begeleiding van cliënten belangrijk dat hulpverleners weet hebben van hun eigen
actuele emoties en die verwerken. Zodat ze potentieel bruikbaar kunnen worden in
de begeleiding van de cliënten.
Hoofdstuk 4: Ingrijpende gebeurtenissen
Trauma: Complex van gevolgen van een ingrijpende gebeurtenis. Trauma’s zijn de gevolgen
van gebeurtenissen die plotseling, overweldigend en levensbedreigend zijn.
Type I trauma’s: eenmalige acute gebeurtenis:
- Gebeurtenissen veroorzaakt door mensen: gevolgen van bedreiging en agressie.
o Mishandeling, roofoverval, verkrachting, gijzeling
- Grootschalige gebeurtenissen veroorzaakt door de natuur:
o Aardbevingen, stormen, branden, overstromingen.
- Gebeurtenissen veroorzaakt door bedrijven: technische rampen
o Fabrieks-explosie, kernrampen
- Gebeurtenissen veroorzaakt door menselijke nalatigheid:
o Verkeersongevallen, vlieg-,scheepsvaart- en treinrampen.
- Gebeurtenissen die zonder aanwijsbare reden ons overkomen:
o Verkeersongevallen, vliegtuigongelukken
- Getuige zijn van bovenstaande gebeurtenissen.
Boek: Trauma en veerkracht; hulpverlenen bij schokkende gebeurtenissen
Hoofdstuk 1: Geschiedenis
- Eind vorige eeuw is er voor het eerst aandacht geweest voor psychisch trauma. De
Franse arts Jean-Martin Charcot deed onderzoek bij vrouwen met hysterie. Hij vond
een verband met ervaringen van geweld, uitbuiting en verkrachting.
- Hysterie: een naam voor onbegrijpelijke en onverklaarbare symptomen die alleen
bij vrouwen werden geconstateerd. Tot dan toe werd dat gezien als aanstellerij.
- Psychiater Janet en psychoanalytici Freud en Breuer kwamen tot dezelfde conclusie.
Namelijk dat hysterische symptomen een uiting waren van emotionele reacties na
het ondergaan van seksueel geweld.
- In diezelfde periode kwam men er achter dat praten over de traumatische
gebeurtenis de symptomen kon verminderen, die bevinding legde de grondslag voor
de moderne psychotherapie.
- Na de eerste wereldoorlog werden psychische trauma’s opnieuw realiteit. Soldaten
keerden terug uit de oorlog en hadden klachten die de naam shellshock kregen.
- Na de tweede wereldoorlog kwam er weer een opleving van medische
belangstelling voor de psychische reactie op een trauma.
- Dankzij oorlogsveteranen is het posttraumatische stresssyndroom in het leven
gekomen.
- Vanaf 1980 werd erkend dat psychische klachten als gevolg van verkrachting en
incest overeenkwamen met klachten van het syndroom dat bij oorlogsveteranen
werd aangetroffen. Deze vaststelling legde de basis voor onze huidige visie op
psychisch trauma.
- Inmiddels is wereldwijd erkend dat psychisch trauma’s bestaan en dat het
meemaken van een acuut of langdurig trauma klachten tot gevolg kan hebben.
Hoofdstuk 2: De illusie van onkwetsbaarheid
Illusie van onkwetsbaarheid:
- Mensen denken dat het leven voorspelbaar is. We hebben zelfs de illusie dat we
weten waar we volgend jaar op een bepaalde datum zullen zijn. Deze
voorspelbaarheid is een bekend verschijnsel omdat juist in deze voorspelbaarheid
onze levensplannen maken. Dit wordt ook wel de illusie van onkwetsbaarheid
genoemd.
- De illusie van onkwetsbaarheid zorgt ervoor dat we ons veilig voelen. We denken
dat we ons eigen leven in de hand hebben en dat we kunnen leven zoals we willen.
Als er dan vervolgens toch iets gebeurt ervaren we dat als een enorme schok.
Omdat we dachten dat het ons niet zou kunnen overkomen. Een ingrijpende
gebeurtenis komt altijd onverwachts en samen met het kwijt raken van de illusie van
onkwetsbaarheid zorgt het ervoor dat de schok erg groot is en diep ingrijpt. Want
we herkennen onszelf niet meer in ons gedrag en gevoelens.
- Als iemand in je directe omgeving een ingrijpende gebeurtenis ervaart wordt de
omgeving geconfronteerd met het feit dat de ‘illusie van onkwetsbaarheid’ aan
scherven ligt. Dan treedt regelmatig het fenomeen ‘blaming the victem’ op.
- Als we denken te weten waarom het die persoon is overkomen kunnen we
maatregelen nemen zodat het ons niet zal overkomen en de illusie van
onkwetsbaarheid is weer hersteld.
, Blaming the victem: Er wordt gezocht naar verklaringen waarom het juist die persoon is
overkomen zoals bijvoorbeeld: “ Hij rijdt altijd veel te hard” of “ Je moet ook niet zo laat nog
over straat gaan”.
Hoofdstuk 3: Beroepshouding voor de hulpverlening
2 vormen van emoties die bij empathie een grote rol spelen:
- Actuele emotie: Is de emotie die voortkomt en beleefd wordt naar aanleiding van
een actuele gebeurtenis van de hulpverlener zoals bijvoorbeeld een recent verlies.
- Potentiele emotie: komt voort vanuit het meeleven met de cliënt. Maar een
verwerkte emotie is van de hupverlener. Hij kan deze ervaring gebruiken om zich
‘mee te bewegen’ met de cliënt. Hulpverlener laat zijn emotie duidelijk aan cliënt
zien zonder dat de emotie van de cliënt ook zijn emotie wordt.
Cumulatieve opeenhoping van emoties: Wanneer bijvoorbeeld beroemdheden overlijden
en we vervolgens van de actuele emotie van de ander ook onze emotie maken.
Overdracht: Wanneer de cliënt zijn gevoelens op de hulpverlener gaat richten. Zowel
negatief als positief.
Tegenoverdracht: Het overdragen van de hulpverlener zijn eigen gevoelens of
verwachtingen op de cliënt.
Overige informatie:
- Je hoeft niet zelf eerst een nare ervaring mee gemaakt te hebben om een ander te
kunnen bijstaan. Maar het maakt het wel eenvoudiger om diepe emoties te
verstaan.
- Empathie is eigenlijk potentieel voelen wat de ander actueel voelt. Zo is het in de
begeleiding van cliënten belangrijk dat hulpverleners weet hebben van hun eigen
actuele emoties en die verwerken. Zodat ze potentieel bruikbaar kunnen worden in
de begeleiding van de cliënten.
Hoofdstuk 4: Ingrijpende gebeurtenissen
Trauma: Complex van gevolgen van een ingrijpende gebeurtenis. Trauma’s zijn de gevolgen
van gebeurtenissen die plotseling, overweldigend en levensbedreigend zijn.
Type I trauma’s: eenmalige acute gebeurtenis:
- Gebeurtenissen veroorzaakt door mensen: gevolgen van bedreiging en agressie.
o Mishandeling, roofoverval, verkrachting, gijzeling
- Grootschalige gebeurtenissen veroorzaakt door de natuur:
o Aardbevingen, stormen, branden, overstromingen.
- Gebeurtenissen veroorzaakt door bedrijven: technische rampen
o Fabrieks-explosie, kernrampen
- Gebeurtenissen veroorzaakt door menselijke nalatigheid:
o Verkeersongevallen, vlieg-,scheepsvaart- en treinrampen.
- Gebeurtenissen die zonder aanwijsbare reden ons overkomen:
o Verkeersongevallen, vliegtuigongelukken
- Getuige zijn van bovenstaande gebeurtenissen.
