Samenvatting Brein en Gedrag

Samenvatting Brein&Gedrag
 Hoofdstuk 1: Inleiding
 Als begeleid(st)er menselijk gedrag bestuderen vanuit verschillende gezichtspunten
(aanvullend op elkaar) bv. gedragsbiologie
 Gedrag wordt beïnvloed door biologische factoren, door processen die zich afspelen in het
menselijk lichaam, 4:
o Evolutionaire biologie:
 Verklaart de ontwikkeling vanuit 1 criterium  reproductief succes = in welke
mate een nageslacht zeker zal zijn
 Als begeleider: om een bredere visie te krijgen op het begrijpen en verklaren
van gedrag
o Genetica:
 Genetisch identificeerbaar tot in detail van de psychologische en sociale
kenmerken
 Als begeleider: vragen stellen over hoe we kunnen omgaan met de relatie
tussen genen en gedrag, en hoe we met die connectie moeten handelen in
onze hulpverlening
o Hormonen:
 Uniek maken van elke persoon; hoe we eruit zien, ons uiterlijk en karakter
 Als begeleider: kritisch en voorzichtig zijn met eenzijdige interpretaties over
hormonen (bv. hormonen bepalen al onze gevoelens en gedragingen)
o Zenuwstelsel:
 Centrum van ons lichaam
 Hersenen vervullen een centrale rol en sturen, besturen ons lichaam
 Zorgt voor inwendige basishouding, de wisselwerking met de
omgeving en het bewustzijn
 Beschadigd of ondermijnd door bepaalde factoren? Strekkende gevolgen die
niet altijd duidelijk of overzichtelijk zijn
 Als begeleider: kennis over hersenstructuur, functie, werking zorgt ervoor dat
we beter menselijk gedrag begrijpen

 Het bio-psychosociaal model
 Als begeleider verschillende
perspectieven innemen om de
persoon beter te leren begrijpen,
3 invalshoeken
o Biologische oorzaken
o Omgevingsfactoren
o Psychologische factoren
= het bio-psychosociaal model

,  Biologische factoren
 Menselijk gedrag hangt af van 6 biologische factoren:
o Hersenen
o Neurotransmitters
o Hormonen
o Erfelijkheid
o Prenatale factoren
o Evolutionaire factoren
 Hersenen
 Alle gedragingen en gevoelens worden op één of andere manier beïnvloed of gestuurd door
het zenuwstelsel; stoornissen kunnen optreden door beschadigingen of afwijkingen in de
hersenen:
o Beschadiging in de frontale hersenen  kinderen stellen, liegen meer en vertonen
een gebrek aan moreel besef
o Afwijking in de frontale hersenen  depressieve mensen (rechterhelft vertoont meer
activiteit dan hun linker, vergeleken met een ‘normaal’ persoon)
o Ongeval, bloeding of ouderdom  gebrek in spraak, geheugen of aandacht
 Neurotransmitters
 Gedrag wordt ook beïnvloed door de werking van informatiedracht tussen zenuwcellen,
neuronen  overdracht vindt plaats door neurotransmitters (bestaan verschillende soorten
van)  andere stoffen die neurotransmitters afremmen of activeren, wanneer die niet goed
worden verloopt de overdracht te snel of te traag
 Hormonen
 Verstoring in de hormoonproductie bv. agressie hangt samen met een verhoogd testosterongehalte
 Erfelijkheid
 Bepaalde eigenschappen staan vast doordat ze mede erfelijk bepaald zijn bv. fysieke kenmerken of
intelligentie
 Syndromen met erfelijke basis bv. syndroom van Down, fragiele X-syndroom
 Prenatale factoren
 Gedrag van de moeder kan tijdens de zwangerschap voor bepaalde afwijkingen zorgen bij het
kind bv. roken, alcoholgebruik
 Evolutionaire factoren
 Later meer hierover
 Omgevingsfactoren
 Menselijk gedrag wordt bepaald door 4 omgevingsfactoren:
o Gezinssituatie
o Opvoeding
o Sociale omgeving
o Cultuur

,  Gezinssituatie en opvoeding
 Hoe is de samenstelling van het gezin?
 Hoe kan je de sfeer omschrijven in het gezin?
 Zijn de ouders betrokken op hun kinderen?
 …
 Sociale omgeving
 Gedragingen en opvattingen
 Sociale omgeving bestaat, hoe ouder dat het kind wordt, uit steeds meer personen en
groepen
 Ouders  familie  vrienden  klasgenoten  …
 Jongeren in de puberteit zijn makkelijk te beïnvloeden door hun sociale omgeving, vooral
door hun leeftijdsgroep (vrienden)
 Cultuur
 De oordelen, opvattingen en gedragingen die in de groep gelden (sociale omgeving) waarvan
iemand deel uit maakt, zijn grotendeels ontleend aan de maatschappij en/of cultuur waar
men deel van uitmaakt
 Psychologische factoren
 Menselijk gedrag kan bepaald worden door 6 psychologische factoren:
o Ervaring
o Leerprocessen
o Temperament
o Karakter
o Zelfbeeld
o Intelligentie

 Nature-nurture debat
 Nature standpunt:
o Hoe mensen ontwikkelen hangt grotendeels af van hun erfelijkheid/biologische
kenmerken
o Rol van opvoeder/begeleider is tot een minimum beperkt
 Nurture standpunt
o Hoe mensen zich ontwikkeling wordt bepaald door hun omgeving en de opvoeding
die ze krijgen
o Mensen zijn een onbeschreven blad als ze op de wereld komen
o Rol van begeleider/opvoeder is cruciaal

,  Hoofdstuk 2: Algemene
uitgangspunten en inleidende
begrippen
 Verschillende perspectieven binnen het vakgebied van de psychologie:
o Cognitief perspectief
o Behavioristisch perspectief
o Psychodynamisch perspectief
o Biologisch perspectief
 Duidelijk maken dat het biologische perspectief niet het enige is (staat wel centraal bij
dit OPO)

 Biologisch perspectief
 Verklaringen volgens Tinbergen
 Formuleerden 4 vragen die leiden tot biologische verklaringen van gedrag:
o Fysiologische verklaringen
o Functionele verklaringen
o Ontogenetische verklaringen
o Evolutionaire of fylogenetische verklaringen
 Fysiologische verklaringen
 Geven antwoord op de oorzaken van gedrag
 Het verband tussen een prikkel en het gedrag dat er door in gang gezet wordt of beïnvloed,
wordt in kaart gebracht
 Relateert gedrag aan de werking van de hersenen en andere organen, soms tot op cellulair en
chemisch niveau
 Functionele verklaringen
 Zoeken een antwoord op de vraag wat de (biologische) functie is van gedrag, hoe de fitness –
de soms van overlevings- en voorplantingskansen – erdoor wordt verhoogd
 Ontogenetische verklaringen
 Schetsen de ontwikkeling van de geboorte tot aan de volwassenheid
 Genen in samenwerking met omgeving monden uit in een bepaalde vorm van gedrag
 Evolutionaire of fylogenetische verklaringen
 Brengen gedrag of elementen ervan in verband met de ontstaansgeschiedenis van de soorten
 Feedbackmechanismen en homeostase
 Homeostase = het proces gericht op het bewaren van een stabiel intern milieu in een
voortdurend veranderende omgeving, door gebruik te maken van feedbackmechanismen
o = een dynamisch evenwicht
aangezien organismen