Samenvatting artikelen Europees strafrecht
Week 1
J.W. Ouwerkerk & P.A.M. Verrest, 'De struisvogel voorbij. Pleidooi voor een actieve participatie in
de Europese rechtsontwikkeling inzake fundamentele rechten in de strafrechtspleging', Delikt en
Delinkwent 2021/47, p. 585-603.
De relatie tussen het Nederlandse strafrecht en de uitleg van het EVRM door het EHRM kan worden
getypeerd als naar wederzijdse tevredenheid. Datzelfde kan nog niet worden gezegd over de relatie
tussen het Nederlandse strafrecht en het EU-rechtelijk kader inzake fundamentele rechten.
In art. 2 en 6 VEU wordt het idee van de EU als rechtsruimte, met kernwaarden die actief moeten
worden beschermd, uiteengezet. Fundamentele rechten vormen dus de basis van de EU op grond
van het eigen Handvest als het EVRM. Het Handvest van de Grondrechten werd geactiveerd in 2000:
voortaan was het mogelijk om bij toepassing van het EU recht er een beroep op te doen.
Sinds het verdrag van Lissabon in 2009 is er overeenstemming over de precieze bevoegdheid van de
EU-wetgever bereikt. Dit is neergelegd in art. 82 VWEU. Op grond van dit artikel zijn verscheidende
richtlijnen tot stand gekomen ter harmonisatie van procedurele rechten.
Fundamentele rechten in EU-verband kent twee verschillende grondslagen
1. De grondslag die direct aan het strafrecht is gerelateerd: er is een gelijk niveau van
fundamentele rechten nodig voor een goede samenwerking tussen lidstaten
2. De bredere grondslag is de bescherming van fundamentele rechten als behorend tot de
kernwaarden van de Europese Unie als rechtsruimte
De wijze waarop Nederland implementeert verschilt per richtlijn. Soms is de uitgebreide
implementatiewetgeving vereist en soms kan worden vastgesteld dat de Nederlandse wetgeving al
voldeed.
De grondslag waarop de richtlijnen zijn vastgesteld (art. 82 VWEU) ziet op de harmonisatie van
procedurele rechten. De rechten neergelegd in de richtlijnen kennen een veel breder
toepassingsgebied dan dit. De rechten in deze richtlijnen moeten toepassing vinden in alle
strafzaken. Bepalingen in de richtlijnen bevatten vaak een nadere uitwerking en concretisering van
de bepalingen in het HGEU.
In gevallen waarin nationale wetgeving wordt toegepast die niet specifiek tot stand is gekomen ter
implementatie van een EU-bepaling, kan er sprake zijn van doorwerking van het HGEU, namelijk
wanneer die nationale wetgeving tevens wordt gebruikt om aan de EU-wetgeving te voldoen.
Het HGEU resulteert erin dat Unie brede fundamentele rechten in bijna alle nationale strafzaken
toepassing vinden, ook in zaken waar op geen enkele wijze een grensoverschrijdende en/of EU-
rechterlijke dimensie aan kleeft.
Het komt er dus op neer dat ten eerste geharmoniseerd materieel strafrecht in veel strafzaken een
EU-rechterlijke dimensie heeft zonder enig grensoverschrijdend aspect. Ten tweede dat
geharmoniseerde procedurele rechten voor alle strafzaken geldt en ten derde dat in al die strafzaken
het HGEU van toepassing is.
Week 1
J.W. Ouwerkerk & P.A.M. Verrest, 'De struisvogel voorbij. Pleidooi voor een actieve participatie in
de Europese rechtsontwikkeling inzake fundamentele rechten in de strafrechtspleging', Delikt en
Delinkwent 2021/47, p. 585-603.
De relatie tussen het Nederlandse strafrecht en de uitleg van het EVRM door het EHRM kan worden
getypeerd als naar wederzijdse tevredenheid. Datzelfde kan nog niet worden gezegd over de relatie
tussen het Nederlandse strafrecht en het EU-rechtelijk kader inzake fundamentele rechten.
In art. 2 en 6 VEU wordt het idee van de EU als rechtsruimte, met kernwaarden die actief moeten
worden beschermd, uiteengezet. Fundamentele rechten vormen dus de basis van de EU op grond
van het eigen Handvest als het EVRM. Het Handvest van de Grondrechten werd geactiveerd in 2000:
voortaan was het mogelijk om bij toepassing van het EU recht er een beroep op te doen.
Sinds het verdrag van Lissabon in 2009 is er overeenstemming over de precieze bevoegdheid van de
EU-wetgever bereikt. Dit is neergelegd in art. 82 VWEU. Op grond van dit artikel zijn verscheidende
richtlijnen tot stand gekomen ter harmonisatie van procedurele rechten.
Fundamentele rechten in EU-verband kent twee verschillende grondslagen
1. De grondslag die direct aan het strafrecht is gerelateerd: er is een gelijk niveau van
fundamentele rechten nodig voor een goede samenwerking tussen lidstaten
2. De bredere grondslag is de bescherming van fundamentele rechten als behorend tot de
kernwaarden van de Europese Unie als rechtsruimte
De wijze waarop Nederland implementeert verschilt per richtlijn. Soms is de uitgebreide
implementatiewetgeving vereist en soms kan worden vastgesteld dat de Nederlandse wetgeving al
voldeed.
De grondslag waarop de richtlijnen zijn vastgesteld (art. 82 VWEU) ziet op de harmonisatie van
procedurele rechten. De rechten neergelegd in de richtlijnen kennen een veel breder
toepassingsgebied dan dit. De rechten in deze richtlijnen moeten toepassing vinden in alle
strafzaken. Bepalingen in de richtlijnen bevatten vaak een nadere uitwerking en concretisering van
de bepalingen in het HGEU.
In gevallen waarin nationale wetgeving wordt toegepast die niet specifiek tot stand is gekomen ter
implementatie van een EU-bepaling, kan er sprake zijn van doorwerking van het HGEU, namelijk
wanneer die nationale wetgeving tevens wordt gebruikt om aan de EU-wetgeving te voldoen.
Het HGEU resulteert erin dat Unie brede fundamentele rechten in bijna alle nationale strafzaken
toepassing vinden, ook in zaken waar op geen enkele wijze een grensoverschrijdende en/of EU-
rechterlijke dimensie aan kleeft.
Het komt er dus op neer dat ten eerste geharmoniseerd materieel strafrecht in veel strafzaken een
EU-rechterlijke dimensie heeft zonder enig grensoverschrijdend aspect. Ten tweede dat
geharmoniseerde procedurele rechten voor alle strafzaken geldt en ten derde dat in al die strafzaken
het HGEU van toepassing is.
