Samenvatting van nota's tijdens de les - 1e bachelor Tandheelkunde

SAMENVATTING
HOOFDSTUK 2: GONADEN, GENITAAL STELSEL
1.Geslachtsbepaling
1.1. GESLACHTSGENOTYPE
 SRY-gen
o Sex-determining region
o Geslachtsbepalend gen op Y-chromosoom

Genotype Fenotype Aantal X Aantal Y
Vrouw 46, XX Vrouwelijk 2 0
Man 46, XY Mannelijk 1 1
Turner 45, XO Vrouwelijk 1 0
Klinefelter 47, XXY Mannelijk 2 1

2.Vorming van de gonaden
2.1. AMBISEKSUELE, BIPOTENTIËLE OF INDIFFERENTE
FASE 4DE – 6DE WEEK
 Geslachtsgenotype is bepalend voor gonadale geslacht
o Is bepalend voor interne en externe geslachtskarakteristieken
 Vorming en differentiatie van gonaden
o Mee bepaald door genotype cel
e
 4 week embryonale ontwikkelen
o Start differentiatie van gonaden met arriveren van primordiale kiemcellen (PKC)
in intermediair mesoderm (nefrotoom)
o Kiemcellen zijn voorlopers van geslachtscellen
 Pluripotent
 Afgeleid van de bevruchting van de epiblast
 Worden opzij gezet thv dooierzak
 Gaan naar nefrotoom
 Thv van coeloomepitheelcellen
o Liggen rond embryonale holte
o Gaan proliferen
o Epitheel verdikken
 Coeloomepitheelcellen + primordiale kiemcellen = geslachtsstrengen
 Rond week 6
o Coeloomepitheelcellen differentiëren naar somatische supportcellen
 Gaan primordiale kiemcellen investeren
 Gaan deze voeden en ondersteunen in verdere ontwikkeling
 Gebeurt dat niet dan zullen PKC gaan degenereren

1

,  Komen PKC niet toe dan zullen gonaden niet gevormd hebben
o Ontstaat ductus mesonefricus (gang van Wolff)
 Gevormd door invaginatie coeloom epitheelcellen
o Vorming ductus paramesonefricus (gang van Müller)
 Gevormd door invaginatie coeloom epitheelcellen

2.2. MANNELIJKE EMBRYONALE ONTWIKKELING
 Vanaf dag 41-52
o Brengen somatische supportcellen SRY-gen tot expressie
 Transcriptiefactor
 Ligt op Y-chromosoom
o Als dit tot expressie komt, zal het andere genen aandrijven
 Zijn belangrijk voor ontwikkeling van testes
 Genen belangrijk voor ontwikkeling van ovarium onderdrukken
 = primaire seks determinatie
o Genen die belangrijk zijn voor gonaden liggen dus niet enkel op Y-chromosoom,
maar ook op autosomen

2.2.1. Evolutie van de testes
 SRY zorgt ervoor dat somatische supportcellen differentiëren tot pre-sertoli cellen
 Daarna tot sertoli cellen
 7de week
o Sertoli cellen gaan PKC omgeven
o Vormen samen met myoiedepitheelcellen de testis cords
 Zullen in pubertijd differentiëren tot tubuli seminiferi
o In aangrenzende regio mesonefros gaan sertolicellen zich organiseren in een
dunne buis  rete testes
o De testes begint weg te trekken van mesonefros
o Coeloom epithelium wordt gescheiden van testes cords door een laagje cellen 
tunica albuginea

2.2.2. Antimulleriaans hormoon en mannelijke ontwikkeling
 Week 8
o Sertoli cellen maken antimulleriaans hormoon aan (MIS)
 Bindt op receptor mesenchymale cellen
 Ontstaan signaal naar cellen van ductus paramesonefricus
 Cellen gaan in apoptose
 Vorming rete testis
 Afvoerbuisjes tubulus seminiferi
o Utriculus prostaticus
 Overblijfsel paramesonefricus
 Hangt aan prostaat

2

, o Ontstaat door mesenchym rond endodermale klierweefsel
 Vormt appendix testis
o Bij vrouwen wordt de ductus paramesonefricus niet afgebroken

2.2.3. Differentiatie van leydigcellen
 Week 9-10
o Sertoli cellen rekruteren foetale leydigcellen uit mesenchymale weefsel
 Produceren testosteron
 Zorgt dat ductus mesonefricus verder gaat ontwikkelen
 Zorgt voor masculinisering brein
 Gemaakt door foetale leydigcellen
o Later wordt productie overgenomen door hypofyse
 Gestimuleerd door HCG (humaan chorion gonadotrofine)
o Ductus mesonefricus wordt afgebroken
 Ontwikkelt verder in
 Epididymis
 Vas deferens
 Zaadblaasje
 Ductus ejaculatoris
 Rond week 14
o Aantal sertoli cellen en leydigcellen pieken
o Testosteron wordt omgezet naar dihydrotestosteron
 Doormiddel van enzym 5α reductase
o Dihydrotestosteron
 Zorgt voor ontwikkeling
 Penis
 Prostaat
 Scrotum
 Zorgt voor afdaling testis
o Leydigcellen gaan verdwijnen
 Ontstaan adulte leydigcellen
 Produceren testosteron
 Belangrijk voor
o Vorming secundaire seks karakteristieken
o Start spermatogenese

2.2.4. Hoe worden al deze buisjes geconnecteerd?
 Tumuli seminiferi
o Staan in contact met ductuli efferentes via rete testis
 Komen van tubulus mesonefricus
 Week 9
o 5-12 tubuli mesonefricus maken contact met toekomstige rete testis
3

,  Fuseren omstreeks 3de maand
 Rond week 10
o Ductus mesonefricus leidt … af
 Epididymis
 Vas deferens
 Grootste deel differentieert hier in
 Zaadblaasjes
 Ductus ejaculatoris
 Uiteinden ductus mesonefricus gaan degenereren
 Vormen paradidymis

 3 bijhorende klieren van mannelijk geslachtssysteem ontwikkel op overgang ductus
mesonefricus en urethra
o Klieren
 Zaadblaasjes
 Prostaat
 Bulbo-urethrale klieren
o  dragen bij tot zaadvocht
 Beschermen en voeden spermatozoa na ejaculatie
 Week 10
o Ontkiemen zaadblaasklieren uit ductus mesonefricus
o Ductus ejaculatoris
 Gedeelte van zaadleider tussen de zaadblaasjes en de urinebuis
o Prostaatklier
 Cluster van endodermale evagenaties
 Prostatische uitlopers vormen 4 onafhankelijke groepen van
prostaatsuitlopers
 Week 11
o Prostaatuitlopers ontwikkelen lumen en aciniklieren
o Tijdens ontwikkeling van prostaat
 Binnenin ontstaan gepaarde bulbo-urethrale klieren (klieren van Cowper)
 Ook hier differentieert mesenchym tot gladden spier en bindweefsel
 Week 13-15
o Start secretoire activiteit vd prostaat
o Mesenchym rondom endodermale kliergedeelte van prostaat differentieert tot
gladde spier en bindweefsel vd prostaat




4