Samenvatting Biologie Vwo 4 Thema 5 Ecologie

V4 Thema 5 ecologie
5.1 Ecologie op alle organisatieniveaus

 Ecologie= de wetenschap waarbij de wisselwerking tussen organismen en hun omgeving
wordt bestudeerd.
o Organismen worden beïnvloed door de omgeving.
o De omgeving wordt beïnvloed door de organismen.
 Environmental DNA (eDNA)= met DNA kan achterhaalt worden welke diersoorten in welke
gebieden voorkomen.
 Genoom= alle DNA-moleculen in een cel van een organisme.
 Ecogenomica= het onderzoeksgebied waarbij aan de hand van het genoom wordt bepaald
welke soorten in een gebied voorkomen.
 Levensgemeenschap= alle populaties samen in een gebied.
o De populaties hebben met elkaar te maken.
 Biotische factoren= de organismen van een levensgemeenschap en de invloed die ze op hun
omgeving uitoefenen.
 Abiotische factoren= invloeden vanuit de levenloze omgeving, zoals temperatuur, de
hoeveelheid regen, de soort grond.
o Invloed op de soortensamenstelling= verschillende soorten die binnen een gebied
voorkomen.
 Systeem= een levensgemeenschap samen met een levenloze omgeving.
 Ecosysteem= een begrensd systeem waarin een wisselwerking plaatsvindt tussen
verschillende biotische en abiotische factoren.
o Vervolgende stap op een systeem.
 Biosfeer/systeem aarde= alle ecosystemen bij elkaar.
o Vervolg stap op ecosysteem, de laatste stap in de reeks organisatieniveaus.
 Emergente eigenschappen= eigenschappen die specifiek zijn voor dat organisatieniveau.

, 5.2 Organismen

 Het klimaat is een combinatie van abiotische factoren.
 Macroklimaat= grote gebieden waarbinnen hetzelfde klimaat heerst.
 Microklimaat= een plekje van een ecosysteem waar hetzelfde macroklimaat heerst maar de
abiotische factoren verschillen.
 Abiotische factoren:
o Bodemgesteldheid:
 Zand heeft grote bodemdeeltjes, bevat veel lucht en weinig water en kan
water niet vasthouden.
 Klei heeft kleine bodemdeeltjes, bevat weinig lucht en veel water en kan
water goed vasthouden.
 Humus verbetert de structuur van de bodem en gaat uitspoeling van
mineralen naar diepere bodemlagen tegen.
 Humus= beschermlaag van de grond, laag dode organismen.
 Andere factoren die de bodemgesteldheid bepalen zijn pH, grondwaterstand
en gehalte aan mineralen.
o Licht:
 Zonplanten groeien het beste bij een hoge lichtintensiteit, schaduwplanten
het best bij een lage lichtintensiteit.
 De daglengte heeft bij veel organismen invloed op het tijdstip van
voortplanting.
 In zeeën en oceanen dringt alleen licht door in de bovenste lagen.
o Water:
 Landplanten in een vochtig milieu hebben zwak ontwikkelde wortelstengels,
bladeren met een dunne cuticula en huidmondjes.
 Landplanten in een droog milieu hebben goed ontwikkelde wortelstengels,
bladeren met een dikke cuticula en weinig huidmondjes.
o Temperatuur:
 De enzymactiviteit is afhankelijk van de temperatuur.
 Bij lage temperatuur is de enzymactiviteit laag.
 Bij een hoge temperatuur is de enzymactiviteit hoog.
 Bij een te hoge temperatuur kunnen de enzymen kapotgaan.
 Bij een lage temperatuur kunnen poikilotherme dieren (dieren met een
wisselende lichaamstemperatuur) niet actief zijn.
 In warme gebieden zijn de lichaamsuitsteeksels bij homeotherme (vogels en
zoogdieren met een constante lichaamstemperatuur) dieren groter dan in
koude gebieden.
 Tolerantie= het vermogen van organismen om schommelingen in abiotische factoren te
verdragen.
 Tolerantiegrens= de uiterste waarde waarbij organismen van soort kunnen overleven,
minimum en maximum.
 Beperkende factor= de factor die bepaalt hoeveel organismen in een bepaald gebied kunnen
overleven.
 Verspreidingsgebied (areaal)= een gebied waar een soort op aarde voorkomt.
 Tolerantiegebied= de waarden van de abiotische factor waarbij organismen van een soort
kunnen overleven, het traject tussen minimum en maximum.
 Optimum= de factorwaarde die het gunstigs is voor het organisme.