Inhoudsopgave
Tijdvak 5 Ontdekkers en hervormers......................................................................................................2
Het Britse Rijk 1585-1900.......................................................................................................................4
Brits kolonialisme in Amerika 1585-1839 (1 e deel)..............................................................................4
Tijdvak 6 Regenten en Vorsten...............................................................................................................6
Het Britse Rijk 1585-1900.......................................................................................................................8
Brits kolonialisme in Amerika 1585-1839 (2 e deel)..............................................................................8
Tijdvak 7 Pruiken en revoluties...............................................................................................................9
Het Britse Rijk 1585-1900.....................................................................................................................12
Brits kolonialisme in Amerika 1585-1839 (laatste deel)...................................................................12
Het Britse Rijk 1585-1900.....................................................................................................................13
Brits kolonialisme in India 1765-1885 (hele uitleg)...........................................................................13
Tijdvak 8 Burgers en stoommachines...................................................................................................15
Het Britse Rijk 1585-1900.....................................................................................................................17
Werkplaats van de wereld 1750-1900 (hele uitleg)..........................................................................17
Verkorte ka’s die worden goedgekeurd op SE en CE............................................................................19
Tijdvak 5: Ontdekkers en Hervormers 1500-1600 16 e eeuw.............................................................19
Tijdvak 6: Regenten en Vorsten 1600-1700 17 e eeuw......................................................................19
Tijdvak 7: Pruiken en Revoluties 1700-1800 18 e eeuw.....................................................................19
Tijdvak 8: Burgers en Stoommachines 1800-1900 19 e eeuw............................................................19
Kettingreacties van ka’s........................................................................................................................20
[Auteur]
1
, Tijdvak 5 Ontdekkers en hervormers
1500-1600 16e eeuw
Ka’s:
1. Renaissance
2. Europese overzeese expansie
3. Hervorming/Reformatie
4. De Nederlandse opstand
Ezelsbruggetje: ROHO
1. Renaissance/Wedergeboorte (Dit Ka kan je opsplitsen in 3 delen)
1) Renaissance
-Wedergeboorteà oudheid
-Oudheid is te herkennen aan bijv. Romeinse goden, zuilen van ouwe gebouwen, en aan het Latijns
2) Nieuw mens- en wereldbeeld
-Memento mori= gedenk te sterven à veranderd in carpe diem= pluk de dag
-Individuen mogen er zijn
3) Nieuwe wetenschappelijke belangstelling
-Nieuw wetenschappelijke belangstelling (begint in Tv5àTv6 Wetenschappelijke revolutieàTv7
verlichting)
-Door overzeese expansieà steeds beter kaarten
2. Europese overzeese expansie (ander woord ‘’ontdekkingsreizen’’)
-1e Doel ontdekkingsreizen: handel en het ontdekken van nieuwe handelsroutes
-Spanjaarden en Portugezen ontdekten nieuwe handelsroutes en voeren via het Westen, ze hoopten
China te bereiken maar ontdekken wel (per ongeluk) Amerika
-Portugezen voeren via Portugal naar het Zuiden/Oosten, ze voeren om Afrika heen om uiteindelijk
bij India/China uit te komen. (Portugezen probeerden de route geheim te houden). Uiteindelijk
kwamen de Hollanders achter deze vaarroute
-Door de nieuwe ‘’Portugese’’ vaarroute: Specerijen, porselein en zijde
-Hollanders probeerden via het Noorden te varen maar dat mislukte doordat ze bevroren in het
water
-2e Doel ontdekkingsreizen: 1) Uitbereiding grondgebied 2) Christendom verspreiden
[Auteur]
2
, 3. Hervorming/Reformatie
-Tot de hervorming was Christelijk hetzelfde als Katholiek
-Punten van kritiek:
*Geldbelustheid van de kerk
*De kerk is machtsbelust
*Gedrang van priesters, te veel drank, eten en luxe
*Aflaten verkopen
*Celibaat niet naleven
-De kerk luistert niet naar de kritiekà komst Luther & Kalvijn: 1) Bijbel komt in volkstaal 2) Mensen
kunnen zelf spreken met God
-Aan dit allemaal gaf de kerk geen gehoor wat leidde tot splitsing van de kerk: Protestantse en
Katholieke
4. De Nederlandse opstand (80-jarige oorlog 1568-1648)
-Nederland hoorde bij Spanje (wethouder-Karel de 5 e, landsheer-Filips de 2e)
Spanje was hier de baas, landvoogd: halfzus Margretha, later Alva à hiertegen kwam verzet omdat
de koning te veel macht pakte wat ten koste ging van de adel (Willem van Oranje)
-Koning van Spanje wil dat iedereen hetzelfde gelooft, dus Katholiek. Als je dat niet geloofde moest je
op de brandstapel
-Willem van Oranje wil gewetensvrijheid dat betekent dat je voor jezelf mag bepalen wat je gelooft.
Niet zelfde betekenis als godsdienstvrijheid! Godsdienstvrijheid houdt in dat: je openlijk je eigen
geloof mag belijden en gewetensvrijheid voor jezelf weet en daarin gelooft
1567: Beeldenstorm, vernieling van Katholieke heilige beelden in de kerk
1568: Is het jaar dat Alva Marghareta vervangt, nadat ze dit te slap aanpakt
Opstand bereidt zich uit hierna:
1579: Is het jaar dat de Unie van Utrecht gaat strijden tegen Spanje
1580: Is het jaar dan Willem van Oranje vogelvrij wordt verklaard
1584: Is het jaar dat Willem van Oranje wordt vermoord
1581: Is het jaar van het plakkaat van verlatingen, Nederland verklaart zichzelf onafhankelijk
1684: Vrede van Münster, waar de onafhankelijkheid van Nederland wordt erkent
[Auteur]
3
Tijdvak 5 Ontdekkers en hervormers......................................................................................................2
Het Britse Rijk 1585-1900.......................................................................................................................4
Brits kolonialisme in Amerika 1585-1839 (1 e deel)..............................................................................4
Tijdvak 6 Regenten en Vorsten...............................................................................................................6
Het Britse Rijk 1585-1900.......................................................................................................................8
Brits kolonialisme in Amerika 1585-1839 (2 e deel)..............................................................................8
Tijdvak 7 Pruiken en revoluties...............................................................................................................9
Het Britse Rijk 1585-1900.....................................................................................................................12
Brits kolonialisme in Amerika 1585-1839 (laatste deel)...................................................................12
Het Britse Rijk 1585-1900.....................................................................................................................13
Brits kolonialisme in India 1765-1885 (hele uitleg)...........................................................................13
Tijdvak 8 Burgers en stoommachines...................................................................................................15
Het Britse Rijk 1585-1900.....................................................................................................................17
Werkplaats van de wereld 1750-1900 (hele uitleg)..........................................................................17
Verkorte ka’s die worden goedgekeurd op SE en CE............................................................................19
Tijdvak 5: Ontdekkers en Hervormers 1500-1600 16 e eeuw.............................................................19
Tijdvak 6: Regenten en Vorsten 1600-1700 17 e eeuw......................................................................19
Tijdvak 7: Pruiken en Revoluties 1700-1800 18 e eeuw.....................................................................19
Tijdvak 8: Burgers en Stoommachines 1800-1900 19 e eeuw............................................................19
Kettingreacties van ka’s........................................................................................................................20
[Auteur]
1
, Tijdvak 5 Ontdekkers en hervormers
1500-1600 16e eeuw
Ka’s:
1. Renaissance
2. Europese overzeese expansie
3. Hervorming/Reformatie
4. De Nederlandse opstand
Ezelsbruggetje: ROHO
1. Renaissance/Wedergeboorte (Dit Ka kan je opsplitsen in 3 delen)
1) Renaissance
-Wedergeboorteà oudheid
-Oudheid is te herkennen aan bijv. Romeinse goden, zuilen van ouwe gebouwen, en aan het Latijns
2) Nieuw mens- en wereldbeeld
-Memento mori= gedenk te sterven à veranderd in carpe diem= pluk de dag
-Individuen mogen er zijn
3) Nieuwe wetenschappelijke belangstelling
-Nieuw wetenschappelijke belangstelling (begint in Tv5àTv6 Wetenschappelijke revolutieàTv7
verlichting)
-Door overzeese expansieà steeds beter kaarten
2. Europese overzeese expansie (ander woord ‘’ontdekkingsreizen’’)
-1e Doel ontdekkingsreizen: handel en het ontdekken van nieuwe handelsroutes
-Spanjaarden en Portugezen ontdekten nieuwe handelsroutes en voeren via het Westen, ze hoopten
China te bereiken maar ontdekken wel (per ongeluk) Amerika
-Portugezen voeren via Portugal naar het Zuiden/Oosten, ze voeren om Afrika heen om uiteindelijk
bij India/China uit te komen. (Portugezen probeerden de route geheim te houden). Uiteindelijk
kwamen de Hollanders achter deze vaarroute
-Door de nieuwe ‘’Portugese’’ vaarroute: Specerijen, porselein en zijde
-Hollanders probeerden via het Noorden te varen maar dat mislukte doordat ze bevroren in het
water
-2e Doel ontdekkingsreizen: 1) Uitbereiding grondgebied 2) Christendom verspreiden
[Auteur]
2
, 3. Hervorming/Reformatie
-Tot de hervorming was Christelijk hetzelfde als Katholiek
-Punten van kritiek:
*Geldbelustheid van de kerk
*De kerk is machtsbelust
*Gedrang van priesters, te veel drank, eten en luxe
*Aflaten verkopen
*Celibaat niet naleven
-De kerk luistert niet naar de kritiekà komst Luther & Kalvijn: 1) Bijbel komt in volkstaal 2) Mensen
kunnen zelf spreken met God
-Aan dit allemaal gaf de kerk geen gehoor wat leidde tot splitsing van de kerk: Protestantse en
Katholieke
4. De Nederlandse opstand (80-jarige oorlog 1568-1648)
-Nederland hoorde bij Spanje (wethouder-Karel de 5 e, landsheer-Filips de 2e)
Spanje was hier de baas, landvoogd: halfzus Margretha, later Alva à hiertegen kwam verzet omdat
de koning te veel macht pakte wat ten koste ging van de adel (Willem van Oranje)
-Koning van Spanje wil dat iedereen hetzelfde gelooft, dus Katholiek. Als je dat niet geloofde moest je
op de brandstapel
-Willem van Oranje wil gewetensvrijheid dat betekent dat je voor jezelf mag bepalen wat je gelooft.
Niet zelfde betekenis als godsdienstvrijheid! Godsdienstvrijheid houdt in dat: je openlijk je eigen
geloof mag belijden en gewetensvrijheid voor jezelf weet en daarin gelooft
1567: Beeldenstorm, vernieling van Katholieke heilige beelden in de kerk
1568: Is het jaar dat Alva Marghareta vervangt, nadat ze dit te slap aanpakt
Opstand bereidt zich uit hierna:
1579: Is het jaar dat de Unie van Utrecht gaat strijden tegen Spanje
1580: Is het jaar dan Willem van Oranje vogelvrij wordt verklaard
1584: Is het jaar dat Willem van Oranje wordt vermoord
1581: Is het jaar van het plakkaat van verlatingen, Nederland verklaart zichzelf onafhankelijk
1684: Vrede van Münster, waar de onafhankelijkheid van Nederland wordt erkent
[Auteur]
3
