Why Institutions Matter
The New Institutionalism in Political Science
Vivien Lowndes & Mark Roberts
NEDERLANDSE SAMENVATTING
1. WAAROM INSTITUTIES BESTUDEREN? ..........................................................................................................2
1.1. WAT ZIJN INSTITUTIES EN WAT IS DE WAARDE VAN EEN INSTITUTIONELE BENADERING? ............................................2
1.2. DE BIJDRAGE VAN HET BOEK .......................................................................................................................................................2
2. DRIE FASES VAN INSTITUTIONALISME .........................................................................................................4
2.1. INSTITUTIONALISME ALS THEORIE .............................................................................................................................................4
2.2. FASE 1: EXPLORATIE EN HERONTDEKKING (JAREN ‘30 – JAREN ‘70) ...............................................................................4
2.3. FASE 2: DIVERGENTIE EN VERDEELDHEID (BEGIN JAREN ’80 – EIND JAREN ’90) ...........................................................5
2.4. FASE 3: CONVERGENTIE EN CONSOLIDATIE (2000 – NU) ....................................................................................................8
2.5. CONCLUSIE ......................................................................................................................................................................................9
3. REGELS, PRAKTIJKEN EN VERHALEN .......................................................................................................... 10
3.1. HOE ZIJN INSTITUTIES ERUIT EN HOE KUNNEN WE ZE ONTDEKKEN? ............................................................................... 10
3.2. HOE DOEN INSTITUTIES HUN WERK? ...................................................................................................................................... 10
3.3 REGELS: FORMEEL EN VASTGELEGD............................................................................................................................................... 11
3.3. PRAKTIJKEN: INFORMEEL EN GEDEMONSTREERD ................................................................................................................ 12
3.4. VERHALEN: SEMI-FORMEEL EN GESPROKEN ......................................................................................................................... 12
3.5. HOE VORMEN VAN DWANG/BEPERKING SAMENWERKEN (OF NIET) ............................................................................... 12
3.6. CONCLUSIE ................................................................................................................................................................................... 13
4. MACHT EN AGENCY........................................................................................................................................... 14
4.1. ACTOREN, INSTITUTIES EN CONTEXT ..................................................................................................................................... 14
4.2. HOE VERSCHILLENDE PERSPECTIEVEN OP MACHT HET INSTITUTIONALISME HEBBEN BEÏNVLOED .......................... 15
4.3. MACHT DOOR REGULERING ..................................................................................................................................................... 16
4.4. MACHT DOOR PRAKTIJK ........................................................................................................................................................... 17
4.5. MACHT DOOR HET VERTELLEN VAN EEN VERHAAL............................................................................................................. 18
4.6. WAT IS EEN INSTITUTIONALISTISCHE CONCEPTUALISERING VAN AGENCY? ......................................................................... 18
5. INSTITUTIONELE VERANDERING ................................................................................................................. 20
5.1. VERANDERING: EEN DILEMMA VOOR INSTITUTIONALISTEN .............................................................................................. 20
5.2. IN KAART BRENGEN VAN DERDE FASE THEORIEËN OVER INSTITUTIONELE VERANDERING ......................................... 21
5.3. BEGRIJPEN VAN VERANDERING: INSTITUTIES, ACTOREN EN OMGEVINGEN ..................................................................... 23
5.4. CONCLUSIE ................................................................................................................................................................................... 24
6. INSTITUTIONELE DIVERSITEIT .................................................................................................................... 25
6.1. WAT MAAKT INSTITUTIES GELIJKSOORTIG? .......................................................................................................................... 25
6.2. WAT MAAKT INSTITUTIES VERSCHILLEND? .......................................................................................................................... 26
6.3. TEMPORELE EN RUIMTELIJKE DYNAMIEK .............................................................................................................................. 26
7. INSTITUTIONEEL DESIGN/ONTWERP......................................................................................................... 28
7.1. BEGRIJPEN VAN DE MOGELIJKHEDEN VOOR DESIGN............................................................................................................. 28
7.2. DESIGN ALS ‘BRICOLAGE’........................................................................................................................................................... 28
7.3. DE PARADOX VAN INSTITUTIONEEL DESIGN .......................................................................................................................... 29
7.4. OPERATIONALISERING VAN PRINCIPES VAN DESIGN ............................................................................................................ 30
8. CONCLUSIE............................................................................................................................................................ 31
8.1. HET INSTITUTIONELE TRAJECT ............................................................................................................................................... 31
8.2. REGELS, PRAKTIJKEN EN VERHALEN ....................................................................................................................................... 31
8.3. MACHT EN AGENCY.................................................................................................................................................................... 32
8.4. INSTITUTIONELE VERANDERING ............................................................................................................................................. 32
8.5. INSTITUTIONELE DIVERSITEIT ................................................................................................................................................ 32
8.6. INSTITUTIONEEL DESIGN .......................................................................................................................................................... 33
1
, 1. Waarom instituties bestuderen?
1.1. Wat zijn instituties en wat is de waarde van een institutionele benadering?
Definitie van institutie
Het woordenboek definieert ‘institutie’ als: ‘gevestigde wetten, gewoontes of praktijken.’ Het is
een veelzijdige term die wordt gebruikt om te refereren naar sociale fenomenen op
verschillende niveaus. Instituties zijn ‘meer dan dat het lijkt’: het zijn ‘speciale’ procedures en
praktijken die een ‘patroon van voorspelbare acties’ creëren.
Politieke instituties
Politieke instituties geven vorm aan de mogelijkheden van de burgers: de mogelijkheid om onze
stem te laten horen en te participeren in de besluitvorming en de toeging tot publieke diensten.
Instituties als kiessystemen, politieke partijen, sociale bewegingen en humanitaire
wetgevingen hebben allemaal invloed op wat we op politiek gebied wel en niet kunnen
doen.
De formele institutionele architectuur van de staat stelt parameters voor wat mogelijk is
en wat onmogelijkheid (en wenselijk/onwenselijk) voor politici en ambtenaren.
o VB: een proportioneel of meerderheids-kiessysteem maakt coalitievorming meer
of minder waarschijnlijk.
Politieke instituties staan niet stil
Het bekende institutionele landschap verandert doordat de internationale beweging van
mensen, goederen en informatie tempo maakt. Tegenwoordig reageren veel van onze bekende
politieke instituties op deze (en andere) vragen naar verandering:
Politieke partijen worden uitgedaagd door nieuwe belangengroepen en sociale
bewegingen (fragmentatie en internationalisering politieke identiteiten)
Politici en ambtenaren opereren in steeds complexer systeem (multi-level governance).
Druk om de omvang van de centrale overheid te verminderen
Het streven naar efficiëntie en competitie zorgt ervoor dat veel staatsbureaucratieën
worden opgebroken door privatisering en marktwerking.
Druk voor meer transparantie laat de significantie van informele instituties zien.
Welke waarde heeft het institutionalisme voor het verklaren van politieke fenomenen?
Institutionalisten beweren dat het grootste theoretische voordeel kan worden verkregen door
het bestuderen van de institutionele kaders waarbinnen politieke actoren opereren. Kortom:
politiek gedrag en politieke uitkomsten kunnen het best worden begrepen door het bestuderen
van de regels en praktijken die de instituties karakteriseren en de wijze waarop actoren
daarmee in verband staan.
Vragen die hierbij kunnen worden gesteld:
Wat zijn de formele ‘spelregels’ in een politieke arena?
Wat zijn de dominante praktijken die niet geschreven zijn?
Zijn er kloven tussen de formele regels en hoe het echt werkt in de praktijk?
Zijn er vaak herhaalde ‘verhalen’ die verklaren waarom mensen op een bepaalde manier
handelen?
Wat denken actoren dat gebeurt als zij zich niet houden aan formele regels of dominante
praktijken?
Hoe reageren actoren op mensen die regels willen veranderen?
1.2. De bijdrage van het boek
2
,Doelen van het boek:
Identificeren van een gemeenschappelijke kern van concepten in het institutionalisme.
Het verklaren van de relatie van het institutionalisme met dilemma’s rondom macht en
agency, tijd en ruimte en verandering en stabiliteit.
Demonstreren van bijdrage institutionalisme aan empirisch onderzoek
Het ontdekken van het scala aan methodologische benaderingen die worden geassocieerd
met het institutionalisme
Bijdragen aan de ontwikkeling van het institutionalisme als een geëngageerde en waarde-
kritische theorie.
3
, 2. Drie fases van institutionalisme
2.1. Institutionalisme als theorie
Inductieve benadering politieke wetenschap (empirisch gedreven)
Politieke wetenschap gaat dan simpelweg over het observeren van politici en de politiek en het
geven van conclusies aan de hand van wat je ziet. Vanuit dit perspectief, wordt wat we
observeren en de manier waarop we betekenis geven aan onze observaties bepaald door wat wij
geloven over de wereld en hoe we denken dat het zou moeten zijn. Op deze manier zijn onze
overtuigingen en waarden filters tussen onze betekenissen en de buitenwereld en kunnen we er
niet op vertrouwen dat onze observaties van politici en politiek objectief zijn.
Deductieve benadering politieke wetenschap (theoretisch gedreven)
Een manier om het probleem van de subjectiviteit van de inductieve benadering de benaderen is
het opstellen van een theoretische positie die de kijk van de analyticus op de wereld vaststelt
(een ‘ontologie’), en probeert ongewenste interferentie van buitenaf en de complexiteit die dat
met zich meebrengt te verminderen. Deze benadering is deductief omdat het vertrouwd op het
aanwenden van interne overtuigingen van de analyticus, in plaats van directe verwijzing naar de
buitenwereld.
Institutionalisme
De inductieve benadering wordt als ‘te open’ gezien en de deductieve benadering als ‘te
gesloten.’ De puur inductieve benadering en de puur deductieve benadering zijn slechts
uiteinden van een continuüm. Het institutionalisme ontsnapt van de ‘fixed poles’ die hierboven
worden beschreven en gaat heen en weer tussen theorie en empirische verkenning op een
iteratieve wijze. De dialoog tussen theorie en bewijs is een belangrijk karakteristiek van het
institutionalisme.
2.2. Fase 1: exploratie en herontdekking (Jaren ‘30 – Jaren ‘70)
Economie
De neoklassieke benadering zag de institutionele context als gegeven, vast en exogeen. Deze
traditie werd betwist in het begin van de 20ste eeuw door ‘institutionele’ economen. Zij vonden
dat politieke en sociale structuren de ‘normale’ economische processen konden verstoren. Zij
stelden een interdisciplinaire benadering van economische problemen voor, op basis van
inzichten uit de sociologie, de politiek en het recht. De nieuwe institutionele economen zien
instituties als doelbewuste creaties van instrumenteel georiënteerde individuen. De
belangrijkste hypothese hier is dat instituties alleen bestaan als de opbrengsten hoger zijn dan
de kosten die gepaard gaan met het creëren en onderhouden van de instituties.
Organisatie theorie
Organisatie theoretici stellen dat hoewel instituties voortkomen uit menselijke activiteit, ze niet
per se de producten van bewust ontwerp zijn. Deze benadering komt voort uit het klassieke
onderscheid tussen ‘administratie’ en ‘institutionalisering.’:
Administratie = rationeel, middel-georiënteerd en geleid door belang van efficiëntie.
Institutionalisering = waarden-geladen, adaptief en responsief en het reflecteert de
waarden van interne groepen en de externe maatschappij.
Vanaf eind jaren ’70 ontstond het nieuwe institutionalisme van de organisatie theorie, dat veel
gelijkenissen had met het oude institutionalisme. Beide benaderingen hebben betrekking op de
manier waarop bepaalde organisatorische vormen worden gelegitimeerd door culturele
waarden in plaats van een instrumentele benadering die wil zorgen voor efficiency of materiële
4
The New Institutionalism in Political Science
Vivien Lowndes & Mark Roberts
NEDERLANDSE SAMENVATTING
1. WAAROM INSTITUTIES BESTUDEREN? ..........................................................................................................2
1.1. WAT ZIJN INSTITUTIES EN WAT IS DE WAARDE VAN EEN INSTITUTIONELE BENADERING? ............................................2
1.2. DE BIJDRAGE VAN HET BOEK .......................................................................................................................................................2
2. DRIE FASES VAN INSTITUTIONALISME .........................................................................................................4
2.1. INSTITUTIONALISME ALS THEORIE .............................................................................................................................................4
2.2. FASE 1: EXPLORATIE EN HERONTDEKKING (JAREN ‘30 – JAREN ‘70) ...............................................................................4
2.3. FASE 2: DIVERGENTIE EN VERDEELDHEID (BEGIN JAREN ’80 – EIND JAREN ’90) ...........................................................5
2.4. FASE 3: CONVERGENTIE EN CONSOLIDATIE (2000 – NU) ....................................................................................................8
2.5. CONCLUSIE ......................................................................................................................................................................................9
3. REGELS, PRAKTIJKEN EN VERHALEN .......................................................................................................... 10
3.1. HOE ZIJN INSTITUTIES ERUIT EN HOE KUNNEN WE ZE ONTDEKKEN? ............................................................................... 10
3.2. HOE DOEN INSTITUTIES HUN WERK? ...................................................................................................................................... 10
3.3 REGELS: FORMEEL EN VASTGELEGD............................................................................................................................................... 11
3.3. PRAKTIJKEN: INFORMEEL EN GEDEMONSTREERD ................................................................................................................ 12
3.4. VERHALEN: SEMI-FORMEEL EN GESPROKEN ......................................................................................................................... 12
3.5. HOE VORMEN VAN DWANG/BEPERKING SAMENWERKEN (OF NIET) ............................................................................... 12
3.6. CONCLUSIE ................................................................................................................................................................................... 13
4. MACHT EN AGENCY........................................................................................................................................... 14
4.1. ACTOREN, INSTITUTIES EN CONTEXT ..................................................................................................................................... 14
4.2. HOE VERSCHILLENDE PERSPECTIEVEN OP MACHT HET INSTITUTIONALISME HEBBEN BEÏNVLOED .......................... 15
4.3. MACHT DOOR REGULERING ..................................................................................................................................................... 16
4.4. MACHT DOOR PRAKTIJK ........................................................................................................................................................... 17
4.5. MACHT DOOR HET VERTELLEN VAN EEN VERHAAL............................................................................................................. 18
4.6. WAT IS EEN INSTITUTIONALISTISCHE CONCEPTUALISERING VAN AGENCY? ......................................................................... 18
5. INSTITUTIONELE VERANDERING ................................................................................................................. 20
5.1. VERANDERING: EEN DILEMMA VOOR INSTITUTIONALISTEN .............................................................................................. 20
5.2. IN KAART BRENGEN VAN DERDE FASE THEORIEËN OVER INSTITUTIONELE VERANDERING ......................................... 21
5.3. BEGRIJPEN VAN VERANDERING: INSTITUTIES, ACTOREN EN OMGEVINGEN ..................................................................... 23
5.4. CONCLUSIE ................................................................................................................................................................................... 24
6. INSTITUTIONELE DIVERSITEIT .................................................................................................................... 25
6.1. WAT MAAKT INSTITUTIES GELIJKSOORTIG? .......................................................................................................................... 25
6.2. WAT MAAKT INSTITUTIES VERSCHILLEND? .......................................................................................................................... 26
6.3. TEMPORELE EN RUIMTELIJKE DYNAMIEK .............................................................................................................................. 26
7. INSTITUTIONEEL DESIGN/ONTWERP......................................................................................................... 28
7.1. BEGRIJPEN VAN DE MOGELIJKHEDEN VOOR DESIGN............................................................................................................. 28
7.2. DESIGN ALS ‘BRICOLAGE’........................................................................................................................................................... 28
7.3. DE PARADOX VAN INSTITUTIONEEL DESIGN .......................................................................................................................... 29
7.4. OPERATIONALISERING VAN PRINCIPES VAN DESIGN ............................................................................................................ 30
8. CONCLUSIE............................................................................................................................................................ 31
8.1. HET INSTITUTIONELE TRAJECT ............................................................................................................................................... 31
8.2. REGELS, PRAKTIJKEN EN VERHALEN ....................................................................................................................................... 31
8.3. MACHT EN AGENCY.................................................................................................................................................................... 32
8.4. INSTITUTIONELE VERANDERING ............................................................................................................................................. 32
8.5. INSTITUTIONELE DIVERSITEIT ................................................................................................................................................ 32
8.6. INSTITUTIONEEL DESIGN .......................................................................................................................................................... 33
1
, 1. Waarom instituties bestuderen?
1.1. Wat zijn instituties en wat is de waarde van een institutionele benadering?
Definitie van institutie
Het woordenboek definieert ‘institutie’ als: ‘gevestigde wetten, gewoontes of praktijken.’ Het is
een veelzijdige term die wordt gebruikt om te refereren naar sociale fenomenen op
verschillende niveaus. Instituties zijn ‘meer dan dat het lijkt’: het zijn ‘speciale’ procedures en
praktijken die een ‘patroon van voorspelbare acties’ creëren.
Politieke instituties
Politieke instituties geven vorm aan de mogelijkheden van de burgers: de mogelijkheid om onze
stem te laten horen en te participeren in de besluitvorming en de toeging tot publieke diensten.
Instituties als kiessystemen, politieke partijen, sociale bewegingen en humanitaire
wetgevingen hebben allemaal invloed op wat we op politiek gebied wel en niet kunnen
doen.
De formele institutionele architectuur van de staat stelt parameters voor wat mogelijk is
en wat onmogelijkheid (en wenselijk/onwenselijk) voor politici en ambtenaren.
o VB: een proportioneel of meerderheids-kiessysteem maakt coalitievorming meer
of minder waarschijnlijk.
Politieke instituties staan niet stil
Het bekende institutionele landschap verandert doordat de internationale beweging van
mensen, goederen en informatie tempo maakt. Tegenwoordig reageren veel van onze bekende
politieke instituties op deze (en andere) vragen naar verandering:
Politieke partijen worden uitgedaagd door nieuwe belangengroepen en sociale
bewegingen (fragmentatie en internationalisering politieke identiteiten)
Politici en ambtenaren opereren in steeds complexer systeem (multi-level governance).
Druk om de omvang van de centrale overheid te verminderen
Het streven naar efficiëntie en competitie zorgt ervoor dat veel staatsbureaucratieën
worden opgebroken door privatisering en marktwerking.
Druk voor meer transparantie laat de significantie van informele instituties zien.
Welke waarde heeft het institutionalisme voor het verklaren van politieke fenomenen?
Institutionalisten beweren dat het grootste theoretische voordeel kan worden verkregen door
het bestuderen van de institutionele kaders waarbinnen politieke actoren opereren. Kortom:
politiek gedrag en politieke uitkomsten kunnen het best worden begrepen door het bestuderen
van de regels en praktijken die de instituties karakteriseren en de wijze waarop actoren
daarmee in verband staan.
Vragen die hierbij kunnen worden gesteld:
Wat zijn de formele ‘spelregels’ in een politieke arena?
Wat zijn de dominante praktijken die niet geschreven zijn?
Zijn er kloven tussen de formele regels en hoe het echt werkt in de praktijk?
Zijn er vaak herhaalde ‘verhalen’ die verklaren waarom mensen op een bepaalde manier
handelen?
Wat denken actoren dat gebeurt als zij zich niet houden aan formele regels of dominante
praktijken?
Hoe reageren actoren op mensen die regels willen veranderen?
1.2. De bijdrage van het boek
2
,Doelen van het boek:
Identificeren van een gemeenschappelijke kern van concepten in het institutionalisme.
Het verklaren van de relatie van het institutionalisme met dilemma’s rondom macht en
agency, tijd en ruimte en verandering en stabiliteit.
Demonstreren van bijdrage institutionalisme aan empirisch onderzoek
Het ontdekken van het scala aan methodologische benaderingen die worden geassocieerd
met het institutionalisme
Bijdragen aan de ontwikkeling van het institutionalisme als een geëngageerde en waarde-
kritische theorie.
3
, 2. Drie fases van institutionalisme
2.1. Institutionalisme als theorie
Inductieve benadering politieke wetenschap (empirisch gedreven)
Politieke wetenschap gaat dan simpelweg over het observeren van politici en de politiek en het
geven van conclusies aan de hand van wat je ziet. Vanuit dit perspectief, wordt wat we
observeren en de manier waarop we betekenis geven aan onze observaties bepaald door wat wij
geloven over de wereld en hoe we denken dat het zou moeten zijn. Op deze manier zijn onze
overtuigingen en waarden filters tussen onze betekenissen en de buitenwereld en kunnen we er
niet op vertrouwen dat onze observaties van politici en politiek objectief zijn.
Deductieve benadering politieke wetenschap (theoretisch gedreven)
Een manier om het probleem van de subjectiviteit van de inductieve benadering de benaderen is
het opstellen van een theoretische positie die de kijk van de analyticus op de wereld vaststelt
(een ‘ontologie’), en probeert ongewenste interferentie van buitenaf en de complexiteit die dat
met zich meebrengt te verminderen. Deze benadering is deductief omdat het vertrouwd op het
aanwenden van interne overtuigingen van de analyticus, in plaats van directe verwijzing naar de
buitenwereld.
Institutionalisme
De inductieve benadering wordt als ‘te open’ gezien en de deductieve benadering als ‘te
gesloten.’ De puur inductieve benadering en de puur deductieve benadering zijn slechts
uiteinden van een continuüm. Het institutionalisme ontsnapt van de ‘fixed poles’ die hierboven
worden beschreven en gaat heen en weer tussen theorie en empirische verkenning op een
iteratieve wijze. De dialoog tussen theorie en bewijs is een belangrijk karakteristiek van het
institutionalisme.
2.2. Fase 1: exploratie en herontdekking (Jaren ‘30 – Jaren ‘70)
Economie
De neoklassieke benadering zag de institutionele context als gegeven, vast en exogeen. Deze
traditie werd betwist in het begin van de 20ste eeuw door ‘institutionele’ economen. Zij vonden
dat politieke en sociale structuren de ‘normale’ economische processen konden verstoren. Zij
stelden een interdisciplinaire benadering van economische problemen voor, op basis van
inzichten uit de sociologie, de politiek en het recht. De nieuwe institutionele economen zien
instituties als doelbewuste creaties van instrumenteel georiënteerde individuen. De
belangrijkste hypothese hier is dat instituties alleen bestaan als de opbrengsten hoger zijn dan
de kosten die gepaard gaan met het creëren en onderhouden van de instituties.
Organisatie theorie
Organisatie theoretici stellen dat hoewel instituties voortkomen uit menselijke activiteit, ze niet
per se de producten van bewust ontwerp zijn. Deze benadering komt voort uit het klassieke
onderscheid tussen ‘administratie’ en ‘institutionalisering.’:
Administratie = rationeel, middel-georiënteerd en geleid door belang van efficiëntie.
Institutionalisering = waarden-geladen, adaptief en responsief en het reflecteert de
waarden van interne groepen en de externe maatschappij.
Vanaf eind jaren ’70 ontstond het nieuwe institutionalisme van de organisatie theorie, dat veel
gelijkenissen had met het oude institutionalisme. Beide benaderingen hebben betrekking op de
manier waarop bepaalde organisatorische vormen worden gelegitimeerd door culturele
waarden in plaats van een instrumentele benadering die wil zorgen voor efficiency of materiële
4
