Week 1
Bronnen van verbintenissen, totstandkoming van rechtshandelingen en overeenkomsten
1. Korte inleiding op de inhoud
Het verbintenissenrecht
Deze week biedt een kennismaking met het verbintenissenrecht en met het begrippenapparaat dat
daarbinnen wordt gehanteerd. Ook staan we stil bij de vraag hoe het verbintenissenrecht zich verhoudt
tot het algemeen vermogensrecht en het goederenrecht.
Het vermogensrecht omvat regels betreffende rechten en plichten die tot het vermogen van een
natuurlijk persoon (een mens) of een rechtspersoon (zoals een BV of een vereniging) behoren. Dat zijn
rechten en plichten die in de economische sfeer liggen, zoals het eigendomsrecht, het recht op levering
van een zaak of recht op betaling.
Het vermogensrecht bevat twee belangrijke deelgebieden: het goederenrecht en het
verbintenissenrecht. Het goederenrecht regelt de rechten die men kan hebben met betrekking tot een
goed, zoals bijvoorbeeld het eigendomsrecht. Bij het verbintenissenrecht gaat het om de rechten die
iemand heeft met betrekking tot een bepaalde prestatie van een ander, zoals het recht op betaling op
grond van een overeenkomst of op grond van onrechtmatige daad. Een verbintenis is een
vermogensrechtelijke rechtsbetrekking tussen twee of meer personen, waarbij de één tot een prestatie
gerechtigd is, die de andere partij verplicht is te leveren.
Een belangrijke link tussen verbintenissenrecht en goederenrecht is art. 3:84 BW. Voor de overdracht
van een goed vereist art. 3:84 BW een geldige titel, levering en beschikkingsbevoegdheid met betrekking
tot het goed. Om op grond van deze bepaling eigenaar te kunnen worden van een zaak moet aan deze
drie vereisten worden voldaan. Een belangrijk voorbeeld van een geldige titel is de overeenkomst (in
week 3 komen we hier op terug). De overeenkomst is één van de belangrijkste bronnen van
verbintenissen.
Bronnen van verbintenissen
Een verbintenis kan uit verschillende bronnen ontstaan. Het verbintenissenrecht koppelt aan
verschillende feiten als rechtsgevolg het ontstaan van verbintenissen. De belangrijkste bronnen zijn de
overeenkomst en de onrechtmatige daad, maar ook zaakwaarneming, onverschuldigde betaling en
ongerechtvaardigde verrijking zijn bronnen van verbintenissen.
De totstandkoming van een overeenkomst
Een overeenkomst is een meerzijdige rechtshandeling. Voor de totstandkoming van de overeenkomst
gelden de algemene regels voor het totstandkomen van rechtshandelingen: art. 3:33 jo 3:35 BW (ook
wel: de wilsvertrouwensleer).
Art. 3:33 BW vereist voor de geldige totstandkoming van een rechtshandeling een op een rechtsgevolg
gerichte wil, die zich door een verklaring heeft geopenbaard. Maar wat te doen met personen die zich
achteraf op het standpunt stellen dat zij weliswaar iets hebben verklaard, maar dat hun verklaring niet
overeenstemde met hun wil? Is er in dat geval geen geldige rechtshandeling tot stand gekomen? Ook
niet als de andere partij er op vertrouwde dat hetgeen de wederpartij verklaarde overeenstemde met
diens wil? Een bijzonder probleem in dit verband, is het geval waarin iemand onder invloed van een
geestelijke stoornis een wilsverklaring aflegt.
In aanvulling op de voorwaarden van art. 3:33 jo 3:35 BW, gelden op grond van Boek 6 BW nadere
voorwaarden voor de totstandkoming van de overeenkomst. Deze regels zijn te vinden in afdeling 6.5.2.
BW (art. 6:217 en verder BW). Op grond van art. 6:217 BW zijn twee met elkaar overeenstemmende
wilsverklaringen nodig van ten minste twee partijen: een aanbod en een aanvaarding daarvan. Het is
Bronnen van verbintenissen, totstandkoming van rechtshandelingen en overeenkomsten
1. Korte inleiding op de inhoud
Het verbintenissenrecht
Deze week biedt een kennismaking met het verbintenissenrecht en met het begrippenapparaat dat
daarbinnen wordt gehanteerd. Ook staan we stil bij de vraag hoe het verbintenissenrecht zich verhoudt
tot het algemeen vermogensrecht en het goederenrecht.
Het vermogensrecht omvat regels betreffende rechten en plichten die tot het vermogen van een
natuurlijk persoon (een mens) of een rechtspersoon (zoals een BV of een vereniging) behoren. Dat zijn
rechten en plichten die in de economische sfeer liggen, zoals het eigendomsrecht, het recht op levering
van een zaak of recht op betaling.
Het vermogensrecht bevat twee belangrijke deelgebieden: het goederenrecht en het
verbintenissenrecht. Het goederenrecht regelt de rechten die men kan hebben met betrekking tot een
goed, zoals bijvoorbeeld het eigendomsrecht. Bij het verbintenissenrecht gaat het om de rechten die
iemand heeft met betrekking tot een bepaalde prestatie van een ander, zoals het recht op betaling op
grond van een overeenkomst of op grond van onrechtmatige daad. Een verbintenis is een
vermogensrechtelijke rechtsbetrekking tussen twee of meer personen, waarbij de één tot een prestatie
gerechtigd is, die de andere partij verplicht is te leveren.
Een belangrijke link tussen verbintenissenrecht en goederenrecht is art. 3:84 BW. Voor de overdracht
van een goed vereist art. 3:84 BW een geldige titel, levering en beschikkingsbevoegdheid met betrekking
tot het goed. Om op grond van deze bepaling eigenaar te kunnen worden van een zaak moet aan deze
drie vereisten worden voldaan. Een belangrijk voorbeeld van een geldige titel is de overeenkomst (in
week 3 komen we hier op terug). De overeenkomst is één van de belangrijkste bronnen van
verbintenissen.
Bronnen van verbintenissen
Een verbintenis kan uit verschillende bronnen ontstaan. Het verbintenissenrecht koppelt aan
verschillende feiten als rechtsgevolg het ontstaan van verbintenissen. De belangrijkste bronnen zijn de
overeenkomst en de onrechtmatige daad, maar ook zaakwaarneming, onverschuldigde betaling en
ongerechtvaardigde verrijking zijn bronnen van verbintenissen.
De totstandkoming van een overeenkomst
Een overeenkomst is een meerzijdige rechtshandeling. Voor de totstandkoming van de overeenkomst
gelden de algemene regels voor het totstandkomen van rechtshandelingen: art. 3:33 jo 3:35 BW (ook
wel: de wilsvertrouwensleer).
Art. 3:33 BW vereist voor de geldige totstandkoming van een rechtshandeling een op een rechtsgevolg
gerichte wil, die zich door een verklaring heeft geopenbaard. Maar wat te doen met personen die zich
achteraf op het standpunt stellen dat zij weliswaar iets hebben verklaard, maar dat hun verklaring niet
overeenstemde met hun wil? Is er in dat geval geen geldige rechtshandeling tot stand gekomen? Ook
niet als de andere partij er op vertrouwde dat hetgeen de wederpartij verklaarde overeenstemde met
diens wil? Een bijzonder probleem in dit verband, is het geval waarin iemand onder invloed van een
geestelijke stoornis een wilsverklaring aflegt.
In aanvulling op de voorwaarden van art. 3:33 jo 3:35 BW, gelden op grond van Boek 6 BW nadere
voorwaarden voor de totstandkoming van de overeenkomst. Deze regels zijn te vinden in afdeling 6.5.2.
BW (art. 6:217 en verder BW). Op grond van art. 6:217 BW zijn twee met elkaar overeenstemmende
wilsverklaringen nodig van ten minste twee partijen: een aanbod en een aanvaarding daarvan. Het is
