Verdieping personen en familierecht
Hoorcollege 2 – Het Nederlandse echtscheidingsrecht
9 september 2016, Prof. Mr. Masha Antokolskaia
Inhoud
- Ontwikkelingen in het Nederlandse echtscheidingsrecht voor 1838
- Hervormingen van 1971
- Het huidige echtscheidingsrecht
- Scheiding van tafel en bed
- Ontbinding van het huwelijk na scheiding van tafel en bed
- Ontbinding geregistreerd partnerschap
- ‘Flitsscheiding’
De geschiedenis van het Nederlandse echtscheidingsrecht is in grote lijnen hetzelfde als in heel
Europa. De wet die wij nu hebben is van 1971.
Reformatie
Calvijn:
- Overspel
- Kwaadwillige verlating (toegevoegd in 1659)
- Scheiding van tafel en bed
Voor de 16e eeuw had Nederland, net als alle landen in Europa, geen mogelijkheid van echtscheiding
met hertrouwen. Daarna kwam de reformatie, de Calvijnse leer. De echtscheidingsgronden waren vrij
streng. Het is interessant dat in de hervormde landen op het moment dat echtscheiding mogelijk werd
de scheiding van tafel en bed verdwijnt. Waarom zou je het nodig hebben als je mag scheiden? Toch
verdwijnt het niet helemaal, het blijft bestaan naast de scheiding. We weten niet precies waarom. Één
van de redenen zou kunnen zijn dat het voor het katholieke zuiden dit de enige mogelijkheid was om
te scheiden. Want als je in de katholieke kerk trouwt kun je het huwelijk kerkelijk niet ontbinden. Wel
door de rechter, dus je mag hertrouwen van de wet maar niet van de kerk. In die tijd was het natuurlijk
anders.
De eerste echtscheiding hebben we al vanaf de 17e eeuw. Vandaag is een echtscheidingdag. Dat is
uitgevonden door de vFas. Het is niet waar, iemand heeft verzonnen dat op deze dag in de 18e eeuw de
eerste echtscheiding was. 100 jaar eerder waren er al echtscheidingen.
Napoleontische wetgeving
1806 - Wetboek Napoleon ingelicht voor het Koningrijk Holland
- Geen echtscheiding op grond van wederzijdse instemming
1811 - Code Civil:
- Wederzijdse instemming
- Overspel
Andere schuldgronden
We zien interessante ontwikkelingen. Er komt een opstand en Nederland komt in handen van
Napoleon. Het wordt een koninkrijk, koninkrijk Holland. De broer van Napoleon wordt de koning.
Nederland krijgt niet rechtstreeks de code civil van Napoleon. We krijgen een aangepaste versie. Één
van de aanpassingen was dat het niet mogelijk was om te scheiden met wederzijdse instemming, dit
was wel mogelijk in het wetboek van Napoleon maar niet in Nederland. Er werd gezegd dat het in
strijd was met de volksaard van de Nederlanders. Het was zo dat Louis meer wist dan zijn broer en dat
kost hem uiteindelijk zijn kroon. In Italië was het niet tegen de volksaard terwijl Italië streng katholiek
was en er in Italië bijna geen echtscheidingen hebben plaatsgevonden nadat Napoleon het daar geldig
heeft verklaard. Dan komt er ruzie tussen Napoleon en zijn broer, het koninkrijk wordt ingelijfd bij
Hoorcollege 2 – Het Nederlandse echtscheidingsrecht
9 september 2016, Prof. Mr. Masha Antokolskaia
Inhoud
- Ontwikkelingen in het Nederlandse echtscheidingsrecht voor 1838
- Hervormingen van 1971
- Het huidige echtscheidingsrecht
- Scheiding van tafel en bed
- Ontbinding van het huwelijk na scheiding van tafel en bed
- Ontbinding geregistreerd partnerschap
- ‘Flitsscheiding’
De geschiedenis van het Nederlandse echtscheidingsrecht is in grote lijnen hetzelfde als in heel
Europa. De wet die wij nu hebben is van 1971.
Reformatie
Calvijn:
- Overspel
- Kwaadwillige verlating (toegevoegd in 1659)
- Scheiding van tafel en bed
Voor de 16e eeuw had Nederland, net als alle landen in Europa, geen mogelijkheid van echtscheiding
met hertrouwen. Daarna kwam de reformatie, de Calvijnse leer. De echtscheidingsgronden waren vrij
streng. Het is interessant dat in de hervormde landen op het moment dat echtscheiding mogelijk werd
de scheiding van tafel en bed verdwijnt. Waarom zou je het nodig hebben als je mag scheiden? Toch
verdwijnt het niet helemaal, het blijft bestaan naast de scheiding. We weten niet precies waarom. Één
van de redenen zou kunnen zijn dat het voor het katholieke zuiden dit de enige mogelijkheid was om
te scheiden. Want als je in de katholieke kerk trouwt kun je het huwelijk kerkelijk niet ontbinden. Wel
door de rechter, dus je mag hertrouwen van de wet maar niet van de kerk. In die tijd was het natuurlijk
anders.
De eerste echtscheiding hebben we al vanaf de 17e eeuw. Vandaag is een echtscheidingdag. Dat is
uitgevonden door de vFas. Het is niet waar, iemand heeft verzonnen dat op deze dag in de 18e eeuw de
eerste echtscheiding was. 100 jaar eerder waren er al echtscheidingen.
Napoleontische wetgeving
1806 - Wetboek Napoleon ingelicht voor het Koningrijk Holland
- Geen echtscheiding op grond van wederzijdse instemming
1811 - Code Civil:
- Wederzijdse instemming
- Overspel
Andere schuldgronden
We zien interessante ontwikkelingen. Er komt een opstand en Nederland komt in handen van
Napoleon. Het wordt een koninkrijk, koninkrijk Holland. De broer van Napoleon wordt de koning.
Nederland krijgt niet rechtstreeks de code civil van Napoleon. We krijgen een aangepaste versie. Één
van de aanpassingen was dat het niet mogelijk was om te scheiden met wederzijdse instemming, dit
was wel mogelijk in het wetboek van Napoleon maar niet in Nederland. Er werd gezegd dat het in
strijd was met de volksaard van de Nederlanders. Het was zo dat Louis meer wist dan zijn broer en dat
kost hem uiteindelijk zijn kroon. In Italië was het niet tegen de volksaard terwijl Italië streng katholiek
was en er in Italië bijna geen echtscheidingen hebben plaatsgevonden nadat Napoleon het daar geldig
heeft verklaard. Dan komt er ruzie tussen Napoleon en zijn broer, het koninkrijk wordt ingelijfd bij
