Deel I. Privaat bankrecht
HOOFDSTUK 0. INLEIDING
= het privaat bankrecht behandelt de relatie tussen de cliënt, nl. een consument of een
commerciële onderneming, en een financiële instelling
tenzij er een specifieke wetgeving bestaat, kijkt men naar het gemeen recht + de
algemene voorwaarden opgesteld door de financiële instelling
indien er sprake is van een consument, moet er ook rekening worden gehouden
met het algemeen consumentenrecht
HOOFDSTUK 1. BANKREKENINGEN EN BETALINGS-
VERRICHTINGEN
1.0. ALGEMEEN
= er dient sprake te zijn van een relatie tussen een kredietinstelling en een cliënt waarbij
geldverrichtingen doorgaans plaatsvinden via een rekening
wanneer een kredietinstelling transacties verricht met een cliënt, dan zal dit in
principe altijd leiden tot het openen van een rekening
er kunnen nauwelijks transacties plaatsvinden zonder dat dit gebeurt binnen het
kader van een rekeningverhouding wat er dus voor zorgt dat alle transacties die
plaatsvinden, een spoor nalaten binnen de rekeningovereenkomst
Beperkte uitzonderingen = een Amerikaanse toerist kan bij een Belgische bank geld
omwisselen, nl. een wisseltransactie verrichten, zonder dat er eerst een rekening dient
geopend te worden
= een geldrekening openen is een overeenkomst van bankrekening tussen de klant en een
kredietinstelling, waarop de regelen van het BW inzake verbintenissen van toepassing zijn tenzij
er een bijzondere financiële regeling bestaat die hiervan afwijkt
men beschikt over een schuldvordering
>< effectenrekeningen = een rekeningovereenkomst gesloten met een financiële
instelling waarbij er op de rekening effecten worden geboekt, bestaat uit een
zakenrechtelijke verhouding. Op deze overeenkomst is er een ander regime van
toepassing
Onderscheid binnenin de geldrekeningen
Zicht- (volksmond) of betaalrekening (WER)
Spaarrekening = dit kent ook een onderscheid op basis van de fiscale behandeling
o Gereglementeerde spaarrekening = de interesten, verkregen via de rekening,
zijn vrij van roerende voorheffing ten belope van 980 euro per persoon
het is een netto-rendement
1
, een gunstregime maar in ruil zijn er enorm veel regels waaraan men moet
voldoen om gereglementeerde spaarrekeningen te kunnen aanbieden
o Niet-gereglementeerde spaarrekening = op de interesten, verkregen via de
rekening, is er een roerende voorheffing van 30% verschuldigd
het is een bruto-rendement
Termijnrekening = bij het sluiten van het contract bepaalt men voor welke duur de
gelden worden vastgezet tegen een vooraf bepaalde rentevoet (specifieke
wetgeving)
het rendement is vast
de schommelingen in de rentevoet hebben geen impact op het rendement dat
men zal krijgen
de interesten zijn onderworpen aan de roerende voorheffing van 30% (bruto-
rendement)
>< bij een spaarrekening zijn de tegoeden altijd opvraagbaar
Belang van het onderscheid
Functie
o Betaalrekening = men opent het zodat men kan betalen
o Spaarrekening = men wil de gelden op een veilige manier bewaren en
tegelijkertijd een rendement verkrijgen. Aan deze rekening is er ook geen risico
verbonden, want indien er iets zo mis lopen, dan komt het depositie en
garantiesysteem tussen
o Termijnrekening = er kan een risico zijn wanneer de gewone rentevoet zou
stijgen, maar men is tijdelijk vastgebonden door de overeenkomst waarin een
vast rendement is afgesproken
Toepasselijke regelgeving
Fiscale behandeling
1.1. RECHT OM EEN REKENING TE OPENEN ?
§1. HANDELINGSBEKWAAM
= een belangrijk punt hierbij is de vraag of iemand handelingsbekwaam is waaruit de
problematiek van de echtgenoten is ontstaan
vroeger stelde zich de vraag of een gehuwd persoon afzonderlijk een rekening kon
openen of dat een gehuwde partner de ander kon verbieden een rekening te openen
art. 218 oud BW stelt echter nu dat elk van beide echtgenoten zelfstandig zonder
toestemming van de ander, een rekening kunnen openen
2
, wanneer een echtgenoot alleen een rekening opent, dan heeft men ook het
alleenbestuur over deze rekening. De bank mag ervan uitgaat dat de betrokken
rekeninghouder kan beschikken over de gelden
! daarom behoren deze gelden niet tot het eigen vermogen van de betrokken
echtgenoot
wanneer één van beide echtgenoten een rekening opent, dan moet de bank de
andere echtgenoot hiervan in kennis stellen maar in de praktijk gebeurt dit niet omdat
het een administratieve kost behelst én er geen sanctie aan verbonden is
§2. ALGEMENE PRINCIPES – INTUÏTU PERSONAE ?
= vanuit de algemene principes uit het verbintenissenrecht kan men niet eisen dat iemand een
overeenkomst sluit
het basisprincipe is de contractvrijheid maar binnen het financieel recht bestaan er
uitzonderingen
Een kredietinstelling wordt verplicht om te contracteren, nl. de
basisbankdienst
personen hebben de mogelijkheid om een rekeningsovereenkomst te
sluiten
Een kredietinstelling wordt verboden om te contracteren
Vb.: bij een consumentenkrediet is de kredietgever verplicht te weigeren de
overeenkomst aan te gaan indien men voldoende kennis heeft dat de
consument het niet zal kunnen terugbetalen
§3. BASISBANKDIENST
- basisbankdienst voor consumenten
doelstelling = een consument heeft het recht op ten minste één betaalrekening,
anders zouden mensen niet kunnen deelnemen aan het betaal- en economisch
verkeer (sociale uitsluiting vermijden)
indien er geen basisbankdienst zou bestaan, dan zou de bank bepaalde mensen
onderaan de sociale ladder, kunnen weigeren omdat ze economisch weinig
interessant zijn
- basisbankdienst voor ondernemingen
doelstelling = als men als onderneming wil deelnemen aan het economisch verkeer,
dan is men verplicht om een rekening te hebben want voor het starten van een
onderneming, moet men een inschrijving hebben bij de KBO en hiervoor heeft men een
rekeningnummer nodig. Als men dus geen mogelijkheid heeft voor dit te doen, zal men
ook geen ondernemingsactiviteit kunnen starten
antiwitwasproblematiek = de banken zijn verplicht om verdachte transacties op te
sporen en mee te delen. Deze verplichtingen worden steeds meer en meer verzwaard,
waardoor er een groter risico bestaat voor de banken indien ze hieraan niet voldoen.
Banken willen dus het liefst niet in contact komen met ondernemingen waarin
dergelijke witwaspraktijken vaker voorkomen waardoor verschillende sectoren
gediscrimineerd worden (derisking). De wetgever is tussengekomen met de
3
, basisbankdienst opdat deze ondernemingen nog kunnen meedoen aan het
economisch verkeer
Regeling inzake consumenten
= er bestaat een bijzondere regeling inzake de basisbankdienst voor consumenten (art. VII.57
WER)
elke consument die legaal in een lidstaat verblijft, heeft recht op de basisbankdienst
Consument (klassieke betekenis) = natuurlijke persoon die handelt voor doeleinden die
buiten zijn beroepsactiviteit vallen
De basisbankdienst werd ook opgenomen in Europese instrumenten, maar het bestond
in België al
Vb.: Oekraïense vluchteling die naar België komt en hier verblijft, kan een rekening
openen want men verblijft legaal in een lidstaat
men heeft recht op één zichtrekening + bepaalde verrichtingen zoals een betaalkaart
>< als men al ergens in de EU of in het land van verblijf een zichtrekening heeft, dan
kan men geen beroep doen op de basisbankdienst
>< men heeft geen recht op krediet, dus wanneer een bank een betaalrekening
aanbiedt in het kader van de basisbankdienst, dan mag die rekening niet de
mogelijkheid bieden om onder 0 te gaan en de transacties zullen dan niet worden
uitgevoerd
! men kan wel een prepaid kredietkaart verkrijgen
er is een maximale kostprijs van 12 euro voor het openen van een rekening op basis van de
basisbankdienst
= dit werd geïndexeerd en staat nu op 19,10 euro in 2023
er bestaat voor de bank de mogelijkheid om de basisbankdienst te weigeren in een limitatief
aantal gevallen, normaal is het een facultatieve weigering
Bij schending van de witwaswetgeving (verplichte weigering) of indien men
veroordeeld is voor bepaalde misdrijven
De consument heeft foutieve informatie meegedeeld om de basisbankdienst te
verkrijgen
Men is in bezit van rekeningen met een gemiddeld gecumuleerd creditsaldo op
jaarbasis van 6.000 euro
men beschikt over andere rekeningen dan zichtrekeningen (vb.: spaarrekening)
men zal dan geen problemen hebben om een gewone betaalrekening te
verkrijgen
>< het feit dat men al een kredietovereenkomst heeft gesloten of in een collectieve
schuldenregeling zit, laat deze verplichting onverlet
4
HOOFDSTUK 0. INLEIDING
= het privaat bankrecht behandelt de relatie tussen de cliënt, nl. een consument of een
commerciële onderneming, en een financiële instelling
tenzij er een specifieke wetgeving bestaat, kijkt men naar het gemeen recht + de
algemene voorwaarden opgesteld door de financiële instelling
indien er sprake is van een consument, moet er ook rekening worden gehouden
met het algemeen consumentenrecht
HOOFDSTUK 1. BANKREKENINGEN EN BETALINGS-
VERRICHTINGEN
1.0. ALGEMEEN
= er dient sprake te zijn van een relatie tussen een kredietinstelling en een cliënt waarbij
geldverrichtingen doorgaans plaatsvinden via een rekening
wanneer een kredietinstelling transacties verricht met een cliënt, dan zal dit in
principe altijd leiden tot het openen van een rekening
er kunnen nauwelijks transacties plaatsvinden zonder dat dit gebeurt binnen het
kader van een rekeningverhouding wat er dus voor zorgt dat alle transacties die
plaatsvinden, een spoor nalaten binnen de rekeningovereenkomst
Beperkte uitzonderingen = een Amerikaanse toerist kan bij een Belgische bank geld
omwisselen, nl. een wisseltransactie verrichten, zonder dat er eerst een rekening dient
geopend te worden
= een geldrekening openen is een overeenkomst van bankrekening tussen de klant en een
kredietinstelling, waarop de regelen van het BW inzake verbintenissen van toepassing zijn tenzij
er een bijzondere financiële regeling bestaat die hiervan afwijkt
men beschikt over een schuldvordering
>< effectenrekeningen = een rekeningovereenkomst gesloten met een financiële
instelling waarbij er op de rekening effecten worden geboekt, bestaat uit een
zakenrechtelijke verhouding. Op deze overeenkomst is er een ander regime van
toepassing
Onderscheid binnenin de geldrekeningen
Zicht- (volksmond) of betaalrekening (WER)
Spaarrekening = dit kent ook een onderscheid op basis van de fiscale behandeling
o Gereglementeerde spaarrekening = de interesten, verkregen via de rekening,
zijn vrij van roerende voorheffing ten belope van 980 euro per persoon
het is een netto-rendement
1
, een gunstregime maar in ruil zijn er enorm veel regels waaraan men moet
voldoen om gereglementeerde spaarrekeningen te kunnen aanbieden
o Niet-gereglementeerde spaarrekening = op de interesten, verkregen via de
rekening, is er een roerende voorheffing van 30% verschuldigd
het is een bruto-rendement
Termijnrekening = bij het sluiten van het contract bepaalt men voor welke duur de
gelden worden vastgezet tegen een vooraf bepaalde rentevoet (specifieke
wetgeving)
het rendement is vast
de schommelingen in de rentevoet hebben geen impact op het rendement dat
men zal krijgen
de interesten zijn onderworpen aan de roerende voorheffing van 30% (bruto-
rendement)
>< bij een spaarrekening zijn de tegoeden altijd opvraagbaar
Belang van het onderscheid
Functie
o Betaalrekening = men opent het zodat men kan betalen
o Spaarrekening = men wil de gelden op een veilige manier bewaren en
tegelijkertijd een rendement verkrijgen. Aan deze rekening is er ook geen risico
verbonden, want indien er iets zo mis lopen, dan komt het depositie en
garantiesysteem tussen
o Termijnrekening = er kan een risico zijn wanneer de gewone rentevoet zou
stijgen, maar men is tijdelijk vastgebonden door de overeenkomst waarin een
vast rendement is afgesproken
Toepasselijke regelgeving
Fiscale behandeling
1.1. RECHT OM EEN REKENING TE OPENEN ?
§1. HANDELINGSBEKWAAM
= een belangrijk punt hierbij is de vraag of iemand handelingsbekwaam is waaruit de
problematiek van de echtgenoten is ontstaan
vroeger stelde zich de vraag of een gehuwd persoon afzonderlijk een rekening kon
openen of dat een gehuwde partner de ander kon verbieden een rekening te openen
art. 218 oud BW stelt echter nu dat elk van beide echtgenoten zelfstandig zonder
toestemming van de ander, een rekening kunnen openen
2
, wanneer een echtgenoot alleen een rekening opent, dan heeft men ook het
alleenbestuur over deze rekening. De bank mag ervan uitgaat dat de betrokken
rekeninghouder kan beschikken over de gelden
! daarom behoren deze gelden niet tot het eigen vermogen van de betrokken
echtgenoot
wanneer één van beide echtgenoten een rekening opent, dan moet de bank de
andere echtgenoot hiervan in kennis stellen maar in de praktijk gebeurt dit niet omdat
het een administratieve kost behelst én er geen sanctie aan verbonden is
§2. ALGEMENE PRINCIPES – INTUÏTU PERSONAE ?
= vanuit de algemene principes uit het verbintenissenrecht kan men niet eisen dat iemand een
overeenkomst sluit
het basisprincipe is de contractvrijheid maar binnen het financieel recht bestaan er
uitzonderingen
Een kredietinstelling wordt verplicht om te contracteren, nl. de
basisbankdienst
personen hebben de mogelijkheid om een rekeningsovereenkomst te
sluiten
Een kredietinstelling wordt verboden om te contracteren
Vb.: bij een consumentenkrediet is de kredietgever verplicht te weigeren de
overeenkomst aan te gaan indien men voldoende kennis heeft dat de
consument het niet zal kunnen terugbetalen
§3. BASISBANKDIENST
- basisbankdienst voor consumenten
doelstelling = een consument heeft het recht op ten minste één betaalrekening,
anders zouden mensen niet kunnen deelnemen aan het betaal- en economisch
verkeer (sociale uitsluiting vermijden)
indien er geen basisbankdienst zou bestaan, dan zou de bank bepaalde mensen
onderaan de sociale ladder, kunnen weigeren omdat ze economisch weinig
interessant zijn
- basisbankdienst voor ondernemingen
doelstelling = als men als onderneming wil deelnemen aan het economisch verkeer,
dan is men verplicht om een rekening te hebben want voor het starten van een
onderneming, moet men een inschrijving hebben bij de KBO en hiervoor heeft men een
rekeningnummer nodig. Als men dus geen mogelijkheid heeft voor dit te doen, zal men
ook geen ondernemingsactiviteit kunnen starten
antiwitwasproblematiek = de banken zijn verplicht om verdachte transacties op te
sporen en mee te delen. Deze verplichtingen worden steeds meer en meer verzwaard,
waardoor er een groter risico bestaat voor de banken indien ze hieraan niet voldoen.
Banken willen dus het liefst niet in contact komen met ondernemingen waarin
dergelijke witwaspraktijken vaker voorkomen waardoor verschillende sectoren
gediscrimineerd worden (derisking). De wetgever is tussengekomen met de
3
, basisbankdienst opdat deze ondernemingen nog kunnen meedoen aan het
economisch verkeer
Regeling inzake consumenten
= er bestaat een bijzondere regeling inzake de basisbankdienst voor consumenten (art. VII.57
WER)
elke consument die legaal in een lidstaat verblijft, heeft recht op de basisbankdienst
Consument (klassieke betekenis) = natuurlijke persoon die handelt voor doeleinden die
buiten zijn beroepsactiviteit vallen
De basisbankdienst werd ook opgenomen in Europese instrumenten, maar het bestond
in België al
Vb.: Oekraïense vluchteling die naar België komt en hier verblijft, kan een rekening
openen want men verblijft legaal in een lidstaat
men heeft recht op één zichtrekening + bepaalde verrichtingen zoals een betaalkaart
>< als men al ergens in de EU of in het land van verblijf een zichtrekening heeft, dan
kan men geen beroep doen op de basisbankdienst
>< men heeft geen recht op krediet, dus wanneer een bank een betaalrekening
aanbiedt in het kader van de basisbankdienst, dan mag die rekening niet de
mogelijkheid bieden om onder 0 te gaan en de transacties zullen dan niet worden
uitgevoerd
! men kan wel een prepaid kredietkaart verkrijgen
er is een maximale kostprijs van 12 euro voor het openen van een rekening op basis van de
basisbankdienst
= dit werd geïndexeerd en staat nu op 19,10 euro in 2023
er bestaat voor de bank de mogelijkheid om de basisbankdienst te weigeren in een limitatief
aantal gevallen, normaal is het een facultatieve weigering
Bij schending van de witwaswetgeving (verplichte weigering) of indien men
veroordeeld is voor bepaalde misdrijven
De consument heeft foutieve informatie meegedeeld om de basisbankdienst te
verkrijgen
Men is in bezit van rekeningen met een gemiddeld gecumuleerd creditsaldo op
jaarbasis van 6.000 euro
men beschikt over andere rekeningen dan zichtrekeningen (vb.: spaarrekening)
men zal dan geen problemen hebben om een gewone betaalrekening te
verkrijgen
>< het feit dat men al een kredietovereenkomst heeft gesloten of in een collectieve
schuldenregeling zit, laat deze verplichting onverlet
4
