Samenvatting Denken over regio's hoofdstuk 2-7

Denken over regio’s

Hoofdstuk 2. Verbeelde regio’s
Rühl wijst het idee van een homo economicus af (de mens handelt overal en altijd op basis van een
nauwkeurige calculatie van economische kosten en baten)  economische handelen is
cultuurbepaald, afhankelijk van waarden en normen, dus economisch handelen verschilt per regio.
Verschil in wereldbeeld tussen Oost (Oriënt) en west (Occident). West: hard en efficiënt werken
volgens vaste patronen; individualistischer. Oost: meer ontspannen en onthaast, dagelijks ritme
wordt eerder bepaald door religie dan werk  verantwoordelijkheid ligt bij de geestelijkheid en bij
het corrupte absolutistische regime; geloof in vooruitgang ontbreekt, vasthouden aan het nieuwe;
technische vooruitgang ontbreekt. Oosterling als deel van een groter geheel, dus geen concurrentie,
maar samenwerken. Stereotypisch beeld van exotisch, zwoel, wreed, zonder vooruitgang etc.
Stereotiepe beelden zeggen meer iets over Europa, dan over de oriëntaalse landen. Imaginative
geography werd gebruikt om de identiteit van Europa af te grenzen en het zelfbeeld (autosteriotype)
te definiëren.

Kader 2.1 ‘Hochburg der Barbarei’: beelden van Afrika
Afrika was de regio waar ‘de Ander’ woonde (primitieve wilden); Europeanen konden duidelijk
maken waaruit Europese identiteit in ieder geval niet uit bestond. Rond ’30 maakt Brummelkamp
een psychologisch portret van de neger: ‘gebrek aan nawerking of secundaire functie’. Toendertijd
was er dominante traditie van Europese superioriteit; Afrika als verzameling van lage culturen, half
beschaafde en natuurvolkeren die niet geleerd hebben hun geografische omgeving te beheersen. De
beelden zeggen meer over de auteur en het beeld van Europa dan over de werkelijkheid van Afrika.

2.1 Gefilmde regioportretten
Legendre observeerde in Afrika: isolement, armoede en ongastvrij fysisch milieu; toch hadden de
sterkste inwoners zich dankzij verstand hier ruimte gekregen; strijd tegen armoede op eigen kracht,
want steun van buiten (overheid/kerk) was minimaal. Bunuel maakte een film; werd een reis in de
tijd: terug naar primitiek, achterlijk, gedegenereerd volk en het fysisch milieu maakte het leven nog
zwaarder. Gieling maakte een documentaire over de plaats van de film van Bunuel; bewoners zijn
verontwaardigd over het te negatieve beeld. De vraag is echter op cinaesten (en kunstenaars)
verplicht zijn de realiteit te laten zien, ze hoeven niet naar objectiviteit te streven en mogen een
persoonlijk (subjectief) beeld construeren van de werkelijkheid (het gaat niet om realiteitsgehalte,
maar om intrinsieke kwaliteiten); een wetenschapper is daartoe verplicht.

2.2 Gaten in de tijd? Reisgidsen en regiomarketing
Ook reisgidsen en reisverslagen construeren beelden van regio’s. Stadje in Engeland heeft een
regionale identiteit als authentiek Engeland.

Ierland: beeld en werkelijkheid
Landen als geheel kunnen ook een anachronistisch imago hebben. Ierland heeft een snelle
economische ontwikkeling meegemaakt in de ’90: volgens de statistieken een modern, welvaren,
verstedelijkt en geïndustrialiseerd land. Beeldvorming is echter armoede, ontvolking, katholicisme,
bier etc. Brody ’71: Vrouwen en meisjes trekken weg om te werken, boeren blijven achter en alleen
toeristen in de zomermaanden brengen leven in de brouwerij; de rest van het jaar is het uitgestorven
 dit is een hardnekkig stereotiep; Ierland is veranderd, instanties doen er echter weinig aan om dit
beeld te corrigeren  toeristische marketing. Naast de opkomst van low-cost carriers (ryanair) is het
traditionele beeld verantwoordelijk voor de verviervoudiging van het internationaal toerisme aan
Ierland; ook banen in de toeristische sector namen toe. Overheden gebruiken de toeristische