Samenvatting Maatschappijleer H3
3.1 Wat is politiek?
1.1 Het belang van de politiek
Politiek = de wijze waarop een land wordt bestuurd. Het gaat om het maken van keuzes. De meeste
onderwerpen zijn van algemeen belang, omdat iedereen er direct mee te maken heeft. Sommige
kwesties, bv onderwijs, lijken wat specifieker, maar als je erover nadenkt heb je ook nog belang bij
school als je er zelf al vanaf bent: misschien wordt je in de toekomst wel door een arts gehopen!
Meestal kost het nemen van politieke besluiten veel tijd, omdat er meerdere oplossingen mogelijk zijn.
Dillemma: Kiest politiek voor snel, daadkrachtig en efficiënt besturen (doelmatig resultaat), of voor
een maximale participatie van burgers (proces van democratische besluitvorming) ?
1.2 Dictatuur
In dictatuur wordt altijd gekozen voor efficiënt besturen. Het basiskenmerk van elke dictatuur is dat
de drie machten zijn niet van elkaar gescheiden, maar in handen van een kleine groep mensen.
Andere kenmerken van een dictatuur zijn:
- Beperkte individuele vrijheid: weinig grondrechten, privacy, vrijheid van godsdienst etc.
- Geen politieke vrijheid: politieke tegenstanders worden bv gevangen genomen of gemarteld.
- Vaak overheidsgeweld : de machthebbers verdedigen hun macht met harde hand.
- Geen onafhandelijke rechtspraak: rechters zijn sympathisanten van de machthebbers
- Massamedia en kunst onder censuur: internet gefilterd, kritische bloggers gearresteerd.
Twee verschillende soorten dictaturen:
1. Autocratische dictatuur = 1 leider vormt de macht, wordt soms gehopen door een junta = een
regering die grotendeels uit militairen bestaat. Bevolking wordt onderdrukt, maar omdat er
geen ideologie is, bestaat er vaak wel wat godsdienstvrijheid en economische speelruimte.
2. Totaliteire dictatuur = groep mensen / partij grijpt de macht via een ideologische revolutie.
Politieke invloed is alleen voor mensen die deze ideologie steunen. Het hele politieke,
economische en sociale leven is gereguleerd. Er is sprake van indoctrinatie = er worden
langdurig, systematisch en dwingend eenzijdige opvattingen opgedrongen, met als doel dat
het volk deze kriteloos accepteert. Bijzondere vorm is de theocratie (ideologie uit godsdienst).
1.3 Democratie
Directe democratie bestaat nauwelijks meer, aangezien nu eenmaal niet een heel volk kan meepraten.
In sommige landen bestaat als overblijfsel ervan het referendum (volksstemming over wetsvoorstel).
Tegenwoordig zien we bijna overal vormen van indirecte / representatieve democratie, met als
basiskenmerk dat het volk vertegenwoordigers kiest die de beslissingen nemen en met een zekere
regelmaat bij verkiezingen aan de bevolking verantwoording moeten afleggen over hun beleid.
Andere kenmerken van een democratie zijn:
- Individuele vrijheid: vrijheid van meningsuiting, volk mag haar leven inrichten zoals ze zelf wil.
- Politieke grondrechten: burgers kunnen bestuurders kiezen én zichzelf verkiesbaar stellen.
- Politie en leger beperkte bevoegdheden: burgers mogen nooit zomaar worden aangehouden.
- Onafhankelijke rechtspraak: rechters staan los van het parlement & de regering.
3.1 Wat is politiek?
1.1 Het belang van de politiek
Politiek = de wijze waarop een land wordt bestuurd. Het gaat om het maken van keuzes. De meeste
onderwerpen zijn van algemeen belang, omdat iedereen er direct mee te maken heeft. Sommige
kwesties, bv onderwijs, lijken wat specifieker, maar als je erover nadenkt heb je ook nog belang bij
school als je er zelf al vanaf bent: misschien wordt je in de toekomst wel door een arts gehopen!
Meestal kost het nemen van politieke besluiten veel tijd, omdat er meerdere oplossingen mogelijk zijn.
Dillemma: Kiest politiek voor snel, daadkrachtig en efficiënt besturen (doelmatig resultaat), of voor
een maximale participatie van burgers (proces van democratische besluitvorming) ?
1.2 Dictatuur
In dictatuur wordt altijd gekozen voor efficiënt besturen. Het basiskenmerk van elke dictatuur is dat
de drie machten zijn niet van elkaar gescheiden, maar in handen van een kleine groep mensen.
Andere kenmerken van een dictatuur zijn:
- Beperkte individuele vrijheid: weinig grondrechten, privacy, vrijheid van godsdienst etc.
- Geen politieke vrijheid: politieke tegenstanders worden bv gevangen genomen of gemarteld.
- Vaak overheidsgeweld : de machthebbers verdedigen hun macht met harde hand.
- Geen onafhandelijke rechtspraak: rechters zijn sympathisanten van de machthebbers
- Massamedia en kunst onder censuur: internet gefilterd, kritische bloggers gearresteerd.
Twee verschillende soorten dictaturen:
1. Autocratische dictatuur = 1 leider vormt de macht, wordt soms gehopen door een junta = een
regering die grotendeels uit militairen bestaat. Bevolking wordt onderdrukt, maar omdat er
geen ideologie is, bestaat er vaak wel wat godsdienstvrijheid en economische speelruimte.
2. Totaliteire dictatuur = groep mensen / partij grijpt de macht via een ideologische revolutie.
Politieke invloed is alleen voor mensen die deze ideologie steunen. Het hele politieke,
economische en sociale leven is gereguleerd. Er is sprake van indoctrinatie = er worden
langdurig, systematisch en dwingend eenzijdige opvattingen opgedrongen, met als doel dat
het volk deze kriteloos accepteert. Bijzondere vorm is de theocratie (ideologie uit godsdienst).
1.3 Democratie
Directe democratie bestaat nauwelijks meer, aangezien nu eenmaal niet een heel volk kan meepraten.
In sommige landen bestaat als overblijfsel ervan het referendum (volksstemming over wetsvoorstel).
Tegenwoordig zien we bijna overal vormen van indirecte / representatieve democratie, met als
basiskenmerk dat het volk vertegenwoordigers kiest die de beslissingen nemen en met een zekere
regelmaat bij verkiezingen aan de bevolking verantwoording moeten afleggen over hun beleid.
Andere kenmerken van een democratie zijn:
- Individuele vrijheid: vrijheid van meningsuiting, volk mag haar leven inrichten zoals ze zelf wil.
- Politieke grondrechten: burgers kunnen bestuurders kiezen én zichzelf verkiesbaar stellen.
- Politie en leger beperkte bevoegdheden: burgers mogen nooit zomaar worden aangehouden.
- Onafhankelijke rechtspraak: rechters staan los van het parlement & de regering.
