Publiek recht
Hoofdstuk 1
Objectief recht: ‘The Law’ (Def in 3 elementen)
Het (objectief) recht is een geheel van gedragsregels die rechtsregels zijn omdat de overheid
ze heeft uitgewerkt en verplicht oplegt aan de burgers ter bescherming van vitale
maatschappelijke belangen.”
1) Een geheel van gedragsregels
2) Opgesteld en afdwingbaar gemaakt door een overheid
• Door middel van burgerrechtelijke sancties
o De gedwongen uitvoering van een regel
o Door middel van herstel
• Door middel van strafrechtelijke sancties
o Hoofdstraffen
o Bijkomende straffen
3) Ter bescherming van vitale maatschappelijke belangen
Subjectief recht: ‘Your rights’
Objectief recht
1) Een geheel van gedragsregels
Een rechtsregel is een gedragsregel
• Recht regelt gedrag
o Gedrag= uitwendig waarneembaar
o Hierin ligt het verschil met de moraal/ethiek en religie
o Huidige tendensen in het strafrecht
▪ Re-actief optreden: pas als het misdrijf is gepleegd
▪ Pro-actief optreden: Op zoek gaan naar mogelijke misdrijven, mensen
oppakken en berechten nog voor het plegen van de feiten. (strijd tegen
terrorisme)
• Het gaat om een geheel van PLICHTEN
o Gebodsbepalingen (Ik moet…)
o Verbodsbepalingen (Ik mag niet…)
2) Opgesteld en afdwingbaar gemaakt door een overheid
• Wat maakt een gedragsregel een rechtsregel?
• Een gedragsregel is maar een rechtsregel wanneer
o Regel is opgesteld door de overheid
o Naleving ervan afdwingbaar is gemaakt door overheid, die hiervoor over een
overheidsapparaat beschikt (politie, inspecteurs, OM, gerechtsdeurwaarders,
notarissen, rechters, staatsveiligheid…)
Sancties: een reactie van de overheid op het niet naleven van de rechtsregel (RR)
,• Burgerrechtelijke sancties: gebruikt door de overheid om het menselijk gedrag te
regelen
o Burgerlijk recht in de ruime zin van het woord (wat niet strafrecht is, is
burgerlijk)
o Burgerlijke rechtbanken
o Burgerlijke procedure (Ger.W.)
1. Gedwongen uitvoering
o Plicht tot betalen geldsom
▪ Sanctie = veroordeling tot betaling v.h. bedrag
▪ Niet betalen = beslag op goederen (door GDW= gerechtsdeurwaarder)
➢ Roerend goed: bewegen
➢ Onroerend goed: niet beweegbaar, zit vast in grond
o Plicht iets wel/niet te doen
▪ Sanctie = veroordeling uitvoering in natura
▪ Geen vrijwillige uitvoering dan volgt eventueel
➢ Dwangsom: som die je moet betalen per dag dat iets te laat is (bv.
Auto wordt niet geleverd)
Hangt af van inkomen/ernst zaak
➢ Dwanguitvoering (manu militari uitvoering)
Gerechtsdeurwaarder komt het halen als laatste stap
2. Herstel
o Schadevergoedingen geleden schade
▪ Materieel (inkomstenverlies, reparatie auto, ziekenkosten…)
▪ Moreel (pijn, verdriet, littekens…)
• Strafrechtelijke sancties toegepast voor bepaalde gedragingen, die ernstig zijn
o Strafrecht
o Strafrechtbanken
o Strafprocedure (W.Sv.)
o Straf= toebrengen van een leed
▪ Hoofdstraffen
➢ Gevangenisstraf
➢ Elektronisch toezicht
➢ Werkstraf
➢ Geldboete
▪ Bijkomende straffen
o Maatregelen
▪ Jeugdbeschermingsmaatregelen
➢ VLS= verontrustende leefsituatie/ vroeger problematische
opvoedingssituatie
, ➢ MOF= als misdrijf omschreven feit
▪ Internering
Misdrijf
o 4 Constitutieve elementen
1) Materieel strafrecht= geschreven recht
o Gedrag -> Strafwet -> strafbaar gesteld
2) Toerekeningsvatbaarheid
o Doordachte bewuste vrije wil
o Misdrijf plegen: Op het ogenblik van de feiten weten dat je de wet overtreedt en
wat de gevolgen zijn
o Ontoerekeningsvatbaar -> geen misdrijf
▪ Wie? A. Minderjarigen (wet) – Strafme 18 jaar
➢ Gedrag -> SW omschreven als misdrijf PR
➢ MOF -> JRB -> MR
➢ Uitzondering 1
Verkeer -> 16 jaar -> Politierechtbank
➢ Uitzondering 2
JeugdRB kan uit handen geven: vanaf 16 jaar want MR gaat niet
helpen bij ernstige gevallen (moord)
ͦ Aan de volwassenstrafrechter
ͦ Straf
ͦ Jeugdgevangenis
▪ B1. Meerderjarige (rechter)
➢ B1 Krankzinnigheid en/of onweerstaanbare dwang (bv. Verward,
iemand plots vermoorden, verkrachten…
Geestesgestoord op het ogenblik v.d. feiten en de berechting
ͦ Geïnterneerd worden
Geestesgestoord op het ogenblik, berechting gezond
ͦ Vrijgesproken (= geen misdrijf gepleegd)
➢ Psychiater -> (O)TVB
Of v/d feiten
Of v/d uitspraakrechter
Psychiater Feiten Berechting Uitspraakrechter
OTVB Toerekeningsvatbaar Vrijspraak
OTVB Ontoerekeningsvatbaar Maatregelen ->
internering
, ▪ B2: Onweerstaanbare dwang
➢ Buiten uzelf treden (bv. Vriendin heeft relatie met je vader -> stuur
heel fel draaien)
3) Strafwaardigheid
o Waardigheid hebben om gestraft te worden
▪ Koning heeft immuniteit: kan geen misdrijf plegen
o Belgische ambassade: Stukje grondgebied in andere landen waar je heen moet
als je problemen ondervind in dat land (bv. Paspoort gestolen, van misdrijf
beschuldigd
▪ Zorgen dat betrekkingen met buitenland goed verlopen
o Diplomaten en hun echtgenoten, kinderen zijn niet strafbaar
▪ Diplomaten beschikken over hele expliciete informatie (bv. Waar Poetin,
Trump zijn in ambassade)
2) De wederrechtelijkheid
o Indruisen tegen het recht: er is geen rechtvaardiging voor
▪ WEL bij noodsituaties
➢ Nood breekt wet (door rood licht rijden naar spoed voor leven
redden)
➢ Overheid kan ook noodtoestand uitroepen en kan de wetten
overtreden, regels niet naleven (bv. Frankrijk na aanslagen roept
noodtoestand uit
➢ In België kan de overheid de noodtoestand niet uitroepen: gaat in
tegen grondwet
▪ WEL bij wettige zelfverdediging
➢ Gewettigde zelf verdedigen: je mag je eigen leven en van ander
verdedigen (niet goederen)
Geweld dat je gebruikt moet evenredig zijn met geweld dat je
word aangedaan
ͦ Geld ook voor politiegeweld
3 soorten van misdrijven
• Overtreding Illegaal, hard rijden…
• Wanbedrijf Slagen en verwondingen
• Misdaad Moord en verkrachting
Straffen en maatregelen: Bevoegdheid v.d. strafrechtbanken
• Overtredingen komen in principe voor de POLITIERECHTBANK
• Wanbedrijven komen in principe voor de CORRECTIONELE RECHTBANK
• Misdaden komen in principe voor het HOF VAN ASSISSEN
Hoofdstuk 1
Objectief recht: ‘The Law’ (Def in 3 elementen)
Het (objectief) recht is een geheel van gedragsregels die rechtsregels zijn omdat de overheid
ze heeft uitgewerkt en verplicht oplegt aan de burgers ter bescherming van vitale
maatschappelijke belangen.”
1) Een geheel van gedragsregels
2) Opgesteld en afdwingbaar gemaakt door een overheid
• Door middel van burgerrechtelijke sancties
o De gedwongen uitvoering van een regel
o Door middel van herstel
• Door middel van strafrechtelijke sancties
o Hoofdstraffen
o Bijkomende straffen
3) Ter bescherming van vitale maatschappelijke belangen
Subjectief recht: ‘Your rights’
Objectief recht
1) Een geheel van gedragsregels
Een rechtsregel is een gedragsregel
• Recht regelt gedrag
o Gedrag= uitwendig waarneembaar
o Hierin ligt het verschil met de moraal/ethiek en religie
o Huidige tendensen in het strafrecht
▪ Re-actief optreden: pas als het misdrijf is gepleegd
▪ Pro-actief optreden: Op zoek gaan naar mogelijke misdrijven, mensen
oppakken en berechten nog voor het plegen van de feiten. (strijd tegen
terrorisme)
• Het gaat om een geheel van PLICHTEN
o Gebodsbepalingen (Ik moet…)
o Verbodsbepalingen (Ik mag niet…)
2) Opgesteld en afdwingbaar gemaakt door een overheid
• Wat maakt een gedragsregel een rechtsregel?
• Een gedragsregel is maar een rechtsregel wanneer
o Regel is opgesteld door de overheid
o Naleving ervan afdwingbaar is gemaakt door overheid, die hiervoor over een
overheidsapparaat beschikt (politie, inspecteurs, OM, gerechtsdeurwaarders,
notarissen, rechters, staatsveiligheid…)
Sancties: een reactie van de overheid op het niet naleven van de rechtsregel (RR)
,• Burgerrechtelijke sancties: gebruikt door de overheid om het menselijk gedrag te
regelen
o Burgerlijk recht in de ruime zin van het woord (wat niet strafrecht is, is
burgerlijk)
o Burgerlijke rechtbanken
o Burgerlijke procedure (Ger.W.)
1. Gedwongen uitvoering
o Plicht tot betalen geldsom
▪ Sanctie = veroordeling tot betaling v.h. bedrag
▪ Niet betalen = beslag op goederen (door GDW= gerechtsdeurwaarder)
➢ Roerend goed: bewegen
➢ Onroerend goed: niet beweegbaar, zit vast in grond
o Plicht iets wel/niet te doen
▪ Sanctie = veroordeling uitvoering in natura
▪ Geen vrijwillige uitvoering dan volgt eventueel
➢ Dwangsom: som die je moet betalen per dag dat iets te laat is (bv.
Auto wordt niet geleverd)
Hangt af van inkomen/ernst zaak
➢ Dwanguitvoering (manu militari uitvoering)
Gerechtsdeurwaarder komt het halen als laatste stap
2. Herstel
o Schadevergoedingen geleden schade
▪ Materieel (inkomstenverlies, reparatie auto, ziekenkosten…)
▪ Moreel (pijn, verdriet, littekens…)
• Strafrechtelijke sancties toegepast voor bepaalde gedragingen, die ernstig zijn
o Strafrecht
o Strafrechtbanken
o Strafprocedure (W.Sv.)
o Straf= toebrengen van een leed
▪ Hoofdstraffen
➢ Gevangenisstraf
➢ Elektronisch toezicht
➢ Werkstraf
➢ Geldboete
▪ Bijkomende straffen
o Maatregelen
▪ Jeugdbeschermingsmaatregelen
➢ VLS= verontrustende leefsituatie/ vroeger problematische
opvoedingssituatie
, ➢ MOF= als misdrijf omschreven feit
▪ Internering
Misdrijf
o 4 Constitutieve elementen
1) Materieel strafrecht= geschreven recht
o Gedrag -> Strafwet -> strafbaar gesteld
2) Toerekeningsvatbaarheid
o Doordachte bewuste vrije wil
o Misdrijf plegen: Op het ogenblik van de feiten weten dat je de wet overtreedt en
wat de gevolgen zijn
o Ontoerekeningsvatbaar -> geen misdrijf
▪ Wie? A. Minderjarigen (wet) – Strafme 18 jaar
➢ Gedrag -> SW omschreven als misdrijf PR
➢ MOF -> JRB -> MR
➢ Uitzondering 1
Verkeer -> 16 jaar -> Politierechtbank
➢ Uitzondering 2
JeugdRB kan uit handen geven: vanaf 16 jaar want MR gaat niet
helpen bij ernstige gevallen (moord)
ͦ Aan de volwassenstrafrechter
ͦ Straf
ͦ Jeugdgevangenis
▪ B1. Meerderjarige (rechter)
➢ B1 Krankzinnigheid en/of onweerstaanbare dwang (bv. Verward,
iemand plots vermoorden, verkrachten…
Geestesgestoord op het ogenblik v.d. feiten en de berechting
ͦ Geïnterneerd worden
Geestesgestoord op het ogenblik, berechting gezond
ͦ Vrijgesproken (= geen misdrijf gepleegd)
➢ Psychiater -> (O)TVB
Of v/d feiten
Of v/d uitspraakrechter
Psychiater Feiten Berechting Uitspraakrechter
OTVB Toerekeningsvatbaar Vrijspraak
OTVB Ontoerekeningsvatbaar Maatregelen ->
internering
, ▪ B2: Onweerstaanbare dwang
➢ Buiten uzelf treden (bv. Vriendin heeft relatie met je vader -> stuur
heel fel draaien)
3) Strafwaardigheid
o Waardigheid hebben om gestraft te worden
▪ Koning heeft immuniteit: kan geen misdrijf plegen
o Belgische ambassade: Stukje grondgebied in andere landen waar je heen moet
als je problemen ondervind in dat land (bv. Paspoort gestolen, van misdrijf
beschuldigd
▪ Zorgen dat betrekkingen met buitenland goed verlopen
o Diplomaten en hun echtgenoten, kinderen zijn niet strafbaar
▪ Diplomaten beschikken over hele expliciete informatie (bv. Waar Poetin,
Trump zijn in ambassade)
2) De wederrechtelijkheid
o Indruisen tegen het recht: er is geen rechtvaardiging voor
▪ WEL bij noodsituaties
➢ Nood breekt wet (door rood licht rijden naar spoed voor leven
redden)
➢ Overheid kan ook noodtoestand uitroepen en kan de wetten
overtreden, regels niet naleven (bv. Frankrijk na aanslagen roept
noodtoestand uit
➢ In België kan de overheid de noodtoestand niet uitroepen: gaat in
tegen grondwet
▪ WEL bij wettige zelfverdediging
➢ Gewettigde zelf verdedigen: je mag je eigen leven en van ander
verdedigen (niet goederen)
Geweld dat je gebruikt moet evenredig zijn met geweld dat je
word aangedaan
ͦ Geld ook voor politiegeweld
3 soorten van misdrijven
• Overtreding Illegaal, hard rijden…
• Wanbedrijf Slagen en verwondingen
• Misdaad Moord en verkrachting
Straffen en maatregelen: Bevoegdheid v.d. strafrechtbanken
• Overtredingen komen in principe voor de POLITIERECHTBANK
• Wanbedrijven komen in principe voor de CORRECTIONELE RECHTBANK
• Misdaden komen in principe voor het HOF VAN ASSISSEN
