H4: Straffen en het Strafproces
Bespreek wat de term ‘strafrecht’ inhoudt.
Strafrecht: 3 takken
1. Materieel strafrecht
2. Formeel strafrecht (strafrechtprocesrecht)
3. Strafuitvoerings-recht
Matrieel strafrecht : Alle misdrijven en straffen die er opstaan bijvoorbeeld: moord
Formeel strafrecht: Hoe zit strafrecht in elkaar, welke straf gaan we toekennen? (proces)
Strafuitvoerings-recht: Wat zijn de rechten van de gevangene?
Waarom moeten misdrijven en alle straffen in de wet staan?
- De wet biedt duidelijkheid en voorspelbaarheid over wat strafbaar is en welke
straffen er opgelegd kunnen worden.
= Zo ken je het gevolg van u daad, bij elke misdrijf is er een bepaalde straf rechtszekerheid
Recente vernieuwingen:
Case: nieuw seksueel strafrecht
– Gevaarlijk punt met risico: Wanneer kan een minderjarige worden geacht in
staat te zijn om uit vrije wil in te stemmen met seksuele handelingen?
• Meeste rechtssystemen: 1 leeftijdsgrens
• België = complexer
• Kinderen ontwikkelen zich immers niet op uniforme wijze = iedere kind
is verschillend
• Wettelijke leeftijd blijft 16 jaar = kan je toestemming geven
(Zit je onder de leeftijdsgrens = altijd verkrachting)
14 jaar kan, op voorwaarde dat leeftijdsverschil max. 3 jaar is
= cruciaal om te vermijden dat het leeftijdsverschil te groot wordt of dat er een relatie
ontstaat tussen mensen die in een gezagsrelatie zitten
Heldere omschrijving van toestemming (art. 417/5 Sw.)
• Toestemming mag niet worden afgeleid uit gebrek aan verweer van
SlachtOffer (bv. SlachtOffer dat uit angst geen fysieke weerstand biedt)
• Toestemming kan ook steeds weer worden ingetrokken
– Verkrachting wordt zwaarder bestraft: max. 15 jaar opsluiting
, Strafrechtelijke onbekwaamheid
Schuldonbekwaamheid Je kan geen schuld dragen!!
– België heeft schuldstrafrecht: “nullum crimen sine culpa” = geen misdrijf
zonder schuld
– Ontoerekeningsvatbaarheid (geen wettelijk begrip!)
– Als je onder dwang staat of overmacht ben je ook schuldonbekwaam
– Minderjarigen
• Niet strafrechtelijk bekwaam
• Jeugdrechter en/of jeugdrechtbank kunnen beveiligingsmaatregelen of
sancties opleggen (bv. bemiddeling, plaatsing) (zelfs preventief!)
• Uitzonderingen: 16 – 18j: uithandengeving
Schuldonbekwaamheid = We gaan alleen iemand kunnen straffen die schuld kunnen dragen
kunnen een misdrijf plegen Je kan pas een misdrijf plegen en pas gestrafd krijgen als je
schuld draagt.
Ontoerekeningsvatbaar = Wij kunnen de gedragingen dat iemand stelt niet aanrekeningen, ze
dragen geen schuld hieraan.
Uithandengeving = Je wordt als volwassene bestraft
Dwang/ overmacht
- Artikel/ 71 Sw. In fine “Er is geen misdrijf wanneer de beschuldigde of de
beklaagde op het tijdstip van de feiten leed aan een geestesstoornis die zijn
oordeelsvermogen of de controle over zijn daden heeft tenietgedaan of wanneer
hij gedwongen werd door een macht die hij niet heeft kunnen weerstaan”
- Onweerstaanbare dwang
Voorwaarden om zich te kunnen beroepen op dwang
– Dwang is onweerstaanbaar (oude vrouw vernedering)
– Wil van de dader is volledig uitgeschakeld
– De dwang is niet aan de dader te wijten (tis de andere persoon
die dit heeft aangezet)
Bespreek wat de term ‘strafrecht’ inhoudt.
Strafrecht: 3 takken
1. Materieel strafrecht
2. Formeel strafrecht (strafrechtprocesrecht)
3. Strafuitvoerings-recht
Matrieel strafrecht : Alle misdrijven en straffen die er opstaan bijvoorbeeld: moord
Formeel strafrecht: Hoe zit strafrecht in elkaar, welke straf gaan we toekennen? (proces)
Strafuitvoerings-recht: Wat zijn de rechten van de gevangene?
Waarom moeten misdrijven en alle straffen in de wet staan?
- De wet biedt duidelijkheid en voorspelbaarheid over wat strafbaar is en welke
straffen er opgelegd kunnen worden.
= Zo ken je het gevolg van u daad, bij elke misdrijf is er een bepaalde straf rechtszekerheid
Recente vernieuwingen:
Case: nieuw seksueel strafrecht
– Gevaarlijk punt met risico: Wanneer kan een minderjarige worden geacht in
staat te zijn om uit vrije wil in te stemmen met seksuele handelingen?
• Meeste rechtssystemen: 1 leeftijdsgrens
• België = complexer
• Kinderen ontwikkelen zich immers niet op uniforme wijze = iedere kind
is verschillend
• Wettelijke leeftijd blijft 16 jaar = kan je toestemming geven
(Zit je onder de leeftijdsgrens = altijd verkrachting)
14 jaar kan, op voorwaarde dat leeftijdsverschil max. 3 jaar is
= cruciaal om te vermijden dat het leeftijdsverschil te groot wordt of dat er een relatie
ontstaat tussen mensen die in een gezagsrelatie zitten
Heldere omschrijving van toestemming (art. 417/5 Sw.)
• Toestemming mag niet worden afgeleid uit gebrek aan verweer van
SlachtOffer (bv. SlachtOffer dat uit angst geen fysieke weerstand biedt)
• Toestemming kan ook steeds weer worden ingetrokken
– Verkrachting wordt zwaarder bestraft: max. 15 jaar opsluiting
, Strafrechtelijke onbekwaamheid
Schuldonbekwaamheid Je kan geen schuld dragen!!
– België heeft schuldstrafrecht: “nullum crimen sine culpa” = geen misdrijf
zonder schuld
– Ontoerekeningsvatbaarheid (geen wettelijk begrip!)
– Als je onder dwang staat of overmacht ben je ook schuldonbekwaam
– Minderjarigen
• Niet strafrechtelijk bekwaam
• Jeugdrechter en/of jeugdrechtbank kunnen beveiligingsmaatregelen of
sancties opleggen (bv. bemiddeling, plaatsing) (zelfs preventief!)
• Uitzonderingen: 16 – 18j: uithandengeving
Schuldonbekwaamheid = We gaan alleen iemand kunnen straffen die schuld kunnen dragen
kunnen een misdrijf plegen Je kan pas een misdrijf plegen en pas gestrafd krijgen als je
schuld draagt.
Ontoerekeningsvatbaar = Wij kunnen de gedragingen dat iemand stelt niet aanrekeningen, ze
dragen geen schuld hieraan.
Uithandengeving = Je wordt als volwassene bestraft
Dwang/ overmacht
- Artikel/ 71 Sw. In fine “Er is geen misdrijf wanneer de beschuldigde of de
beklaagde op het tijdstip van de feiten leed aan een geestesstoornis die zijn
oordeelsvermogen of de controle over zijn daden heeft tenietgedaan of wanneer
hij gedwongen werd door een macht die hij niet heeft kunnen weerstaan”
- Onweerstaanbare dwang
Voorwaarden om zich te kunnen beroepen op dwang
– Dwang is onweerstaanbaar (oude vrouw vernedering)
– Wil van de dader is volledig uitgeschakeld
– De dwang is niet aan de dader te wijten (tis de andere persoon
die dit heeft aangezet)
