RZL
Hoofdstuk 1: het boeddhisme
1.1 Inleiding
- Boeddhisme is leer van Siddharta Gautama
o Geboren rond 560 VC
o Als zoon van vorst van Kapilavastoe -> klein land tenz uide van Himalayagebergte
- Leer = ontstaan als reactie op Vedische traditie en hindoeïsme
- Kastensysteem verworpen + veelgodendom
- Boeddha is geen god maar leermeester
- = wereldgodsdienst
o Kent geen schepper maar universum, geen bepaalde God
o Gaat uit van bestaan van grenzeloos continuüm dat geen begin had en geen einde zal hebben
- 2 aanvullende wegen tot spirituele ontplooien:
o Filosofische aard: reflectie en analyse
o Religieus en bied ruimte voor liturgie, devotie en gebed
- Kennis van werkelijkheid, geactiveerd door meditatieve is bedoeld om iedereen te helpen bevrijden van wat ons
aan lijden kluistert
- Dalai Lama roept niet op tot bekeren
o Mensen moeten oude overtuiging niet achter laten
Levensverhaal van boeddha
- Vanuit vergelijkende godsdienstwetenschappen: kinderloos echtpaar, wonderbaarlijke geboorte, voorspellingen,
… niet letterlijk maar metaforisch taalgebruik. Cfr maagdelijke ontvangenis bij Maria, ster van Betlehem,
sprookjesthema’s,…
- Ommekeer in leven van Siddharta nav confrontatie met lijden: van weelde naar strenge asces bij bahmanen,
boeddhisme als weg van middenmatigheid, via meditatie bereiken van Verlichting
- Rondtrekkend leraar, stervend binnentreden in niverna, crematie en verspreiding assen
Boeddhisme als levensbeschouwing
- Niet godsdienstig/niet atheïstisch
- 2 aanvullende wegen tot spirituele ontplooiing: filosofisch en religieus (ruimte voor liturgische vormgeving)
- Boeddha (Verlichte) als leermeester (geen vergoddelijking)
- Reactie op hindoeïsme (polytheïstisch en kastensysteem)
- Aantrekkingskracht in westen zowel bij atheïsten als gelovigen: syncretisme (osmose tussen
levensbeschouwingen)
1.2 De vier edele waarheden
- Parabel:
o Niemand ontsnapt aan lijden, komen tot aanvaarding door bezittende begeerte los te laten
- Eerste cyclus van onderrichting komen 4 fundamentele inzichten ter spraken:
o Alle leven is getekend door lijden
Waarheid van lijden
Fysiek, psychisch (angsten, depressie)
o Lijden ontstaan vanuit begeerte/gehechtheid
Waarheid van oorsprong
Zowel materiaal bezit als relationeel
Door bezittende begeerte verliezen we controle over onszelf
o Ophouden van lijden: vrij worden van gehechtheid
Waarheid over ophouden
Westen: lijden bestrijden met pijnstilling <-> oosten: geestelijk geneeskundige op
mentaal/spiritueel niveau
o Waarheid van edele 8-voudige pad met 3 dimensies:
Morele waarden vergelijkbaar met joodse 10 geboden (niet stelen, niet doden, geen seksueel
wangedrag,…)
Bepaalde manier van leven -> wat boeddha vraagt
Cognitieve dimensie: kennis en inzicht/wetenschappelijke dimensies
, Ware inzicht bereiken, rationaliteit, wetenschap
Meditatie: oa yoga, mindfulness
1.3 De leegte
- Karma (handeling met intentie)
o Wet van oorzaak en gevolg (niet-deterministisch), holistisch wereldbeeld, reciprociteit (wederkerigheid)
positief karma verzamelen om je boeddha-natuur te ontwikkelen met positieve emoties (mededogen,
vriendelijkheid,…)
o Storende giftige emoties (woede, jaloezie,…) veroorzaken negatief karma geen pleidooi voor apathie,
wel vinden van evenwicht, innerlijke vrede
o Wat je vroeger gedaan hebt in vorige levens bepaalt je leven nu en verklaart situatie waarin je zit
o Wetmatigheid van verband tussen oorzaak en gevolg: onze huidige ervaring is uitkomst van wat
voorafgaande handelingen en intenties, toekomstige omstandigheden zijn afhankelijk van wat wa nu
doen
- Dynamische leegte (no-thing, vol-ledigheid)
o Metafoor voor oceaan: iedere golf draagt in zich oceaan
- Reïncarnatie/cyclische visie
o Kringloop/levensrad met overdracht van karmische energie (geen ik) met als einddoel bereiken van
narvana iedere levenscyclus als groeikans
- Nirvana
o Ervaring van volle leegte, fase van onbewogenheid zoals rimpelloos water
o Verlossing gebeurt doorheen ‘talloze wedergeboorten’
o Letterlijke betekenis: ophouden van waaien, uitdoven van vuur, einde van koorts
1.4 Meditatie
- Mindfulness
- Yoga
o Doel: leren ophouden met denken en tot eenheid komen met leegte
1.5 Het mededogen
- = onze vijanden liefhebben, net als onze vrienden
- Uitspraken van Dalai Lama: wijzen op betrokkenheid van boeddhist
- Niet wereldvreemd, geëngageerd boeddhisme: emancipatorische kracht, pacifisme, ecologie
o Strijd tegen nuclaire wedloop, bevolkingsexplosie, ontbossing en verhitting van atmosfeer
- Totale broederschap als streefdoel, mededogen met alle levende wezens (vegetarisme maar niet als plicht)
1.6 Vroedvrouwen info: geboorterituelen
- Geen rituelen door Boeddha (tegenreactie als ritualisme van hindoeïsme)
- Culturele gebruiken bij belangrijke levensmomenten
- Geboorte als opdracht om levenscyclus te doorbreken
- Zegening bij geboorte door lama (boeddhistische geestelijke) + mogelijke geboorterituelen uit andere religie
- Geen opname in geloofsgemeenschap: boeddhisme als persoonlijke levenskeuze (toevlucht zoeken)
Dalai Lama: ‘We mogen dan andere kleren dragen, andere huidskleur hebben en andere taal spreken, we zijn allemaal
mensen. Dat verbindt ons. Daarom kunnen we elkaar begrijpen en vriendschap en eensgezindheid ontwikkelen.’
Hoofdstuk 2: vluchthoudingen
Niet kennen
Hoofdstuk 3: afweerhoudingen
3.1 Vrijzinnig humanisme
3.1.1 De houding van revolte Albert Camus
- Camus = grondlegger van absurdisme, filosofie die gerelateerd is aan existentialisme
- Volgens absurdisme zijn mensen fundamenteel irrationeel + menselijk lijden resultaat van vergeefse pogingen
door individuen om reden of betekenis in absurde kloof van bestaan te vinden
- Volgens Camus: enige ware filosofische vraag die van zelfmoord
o Zouden wij ons intensief bezig moeten houden met leven of zouden wij ons eenvoudig moeten doden?
Hoofdstuk 1: het boeddhisme
1.1 Inleiding
- Boeddhisme is leer van Siddharta Gautama
o Geboren rond 560 VC
o Als zoon van vorst van Kapilavastoe -> klein land tenz uide van Himalayagebergte
- Leer = ontstaan als reactie op Vedische traditie en hindoeïsme
- Kastensysteem verworpen + veelgodendom
- Boeddha is geen god maar leermeester
- = wereldgodsdienst
o Kent geen schepper maar universum, geen bepaalde God
o Gaat uit van bestaan van grenzeloos continuüm dat geen begin had en geen einde zal hebben
- 2 aanvullende wegen tot spirituele ontplooien:
o Filosofische aard: reflectie en analyse
o Religieus en bied ruimte voor liturgie, devotie en gebed
- Kennis van werkelijkheid, geactiveerd door meditatieve is bedoeld om iedereen te helpen bevrijden van wat ons
aan lijden kluistert
- Dalai Lama roept niet op tot bekeren
o Mensen moeten oude overtuiging niet achter laten
Levensverhaal van boeddha
- Vanuit vergelijkende godsdienstwetenschappen: kinderloos echtpaar, wonderbaarlijke geboorte, voorspellingen,
… niet letterlijk maar metaforisch taalgebruik. Cfr maagdelijke ontvangenis bij Maria, ster van Betlehem,
sprookjesthema’s,…
- Ommekeer in leven van Siddharta nav confrontatie met lijden: van weelde naar strenge asces bij bahmanen,
boeddhisme als weg van middenmatigheid, via meditatie bereiken van Verlichting
- Rondtrekkend leraar, stervend binnentreden in niverna, crematie en verspreiding assen
Boeddhisme als levensbeschouwing
- Niet godsdienstig/niet atheïstisch
- 2 aanvullende wegen tot spirituele ontplooiing: filosofisch en religieus (ruimte voor liturgische vormgeving)
- Boeddha (Verlichte) als leermeester (geen vergoddelijking)
- Reactie op hindoeïsme (polytheïstisch en kastensysteem)
- Aantrekkingskracht in westen zowel bij atheïsten als gelovigen: syncretisme (osmose tussen
levensbeschouwingen)
1.2 De vier edele waarheden
- Parabel:
o Niemand ontsnapt aan lijden, komen tot aanvaarding door bezittende begeerte los te laten
- Eerste cyclus van onderrichting komen 4 fundamentele inzichten ter spraken:
o Alle leven is getekend door lijden
Waarheid van lijden
Fysiek, psychisch (angsten, depressie)
o Lijden ontstaan vanuit begeerte/gehechtheid
Waarheid van oorsprong
Zowel materiaal bezit als relationeel
Door bezittende begeerte verliezen we controle over onszelf
o Ophouden van lijden: vrij worden van gehechtheid
Waarheid over ophouden
Westen: lijden bestrijden met pijnstilling <-> oosten: geestelijk geneeskundige op
mentaal/spiritueel niveau
o Waarheid van edele 8-voudige pad met 3 dimensies:
Morele waarden vergelijkbaar met joodse 10 geboden (niet stelen, niet doden, geen seksueel
wangedrag,…)
Bepaalde manier van leven -> wat boeddha vraagt
Cognitieve dimensie: kennis en inzicht/wetenschappelijke dimensies
, Ware inzicht bereiken, rationaliteit, wetenschap
Meditatie: oa yoga, mindfulness
1.3 De leegte
- Karma (handeling met intentie)
o Wet van oorzaak en gevolg (niet-deterministisch), holistisch wereldbeeld, reciprociteit (wederkerigheid)
positief karma verzamelen om je boeddha-natuur te ontwikkelen met positieve emoties (mededogen,
vriendelijkheid,…)
o Storende giftige emoties (woede, jaloezie,…) veroorzaken negatief karma geen pleidooi voor apathie,
wel vinden van evenwicht, innerlijke vrede
o Wat je vroeger gedaan hebt in vorige levens bepaalt je leven nu en verklaart situatie waarin je zit
o Wetmatigheid van verband tussen oorzaak en gevolg: onze huidige ervaring is uitkomst van wat
voorafgaande handelingen en intenties, toekomstige omstandigheden zijn afhankelijk van wat wa nu
doen
- Dynamische leegte (no-thing, vol-ledigheid)
o Metafoor voor oceaan: iedere golf draagt in zich oceaan
- Reïncarnatie/cyclische visie
o Kringloop/levensrad met overdracht van karmische energie (geen ik) met als einddoel bereiken van
narvana iedere levenscyclus als groeikans
- Nirvana
o Ervaring van volle leegte, fase van onbewogenheid zoals rimpelloos water
o Verlossing gebeurt doorheen ‘talloze wedergeboorten’
o Letterlijke betekenis: ophouden van waaien, uitdoven van vuur, einde van koorts
1.4 Meditatie
- Mindfulness
- Yoga
o Doel: leren ophouden met denken en tot eenheid komen met leegte
1.5 Het mededogen
- = onze vijanden liefhebben, net als onze vrienden
- Uitspraken van Dalai Lama: wijzen op betrokkenheid van boeddhist
- Niet wereldvreemd, geëngageerd boeddhisme: emancipatorische kracht, pacifisme, ecologie
o Strijd tegen nuclaire wedloop, bevolkingsexplosie, ontbossing en verhitting van atmosfeer
- Totale broederschap als streefdoel, mededogen met alle levende wezens (vegetarisme maar niet als plicht)
1.6 Vroedvrouwen info: geboorterituelen
- Geen rituelen door Boeddha (tegenreactie als ritualisme van hindoeïsme)
- Culturele gebruiken bij belangrijke levensmomenten
- Geboorte als opdracht om levenscyclus te doorbreken
- Zegening bij geboorte door lama (boeddhistische geestelijke) + mogelijke geboorterituelen uit andere religie
- Geen opname in geloofsgemeenschap: boeddhisme als persoonlijke levenskeuze (toevlucht zoeken)
Dalai Lama: ‘We mogen dan andere kleren dragen, andere huidskleur hebben en andere taal spreken, we zijn allemaal
mensen. Dat verbindt ons. Daarom kunnen we elkaar begrijpen en vriendschap en eensgezindheid ontwikkelen.’
Hoofdstuk 2: vluchthoudingen
Niet kennen
Hoofdstuk 3: afweerhoudingen
3.1 Vrijzinnig humanisme
3.1.1 De houding van revolte Albert Camus
- Camus = grondlegger van absurdisme, filosofie die gerelateerd is aan existentialisme
- Volgens absurdisme zijn mensen fundamenteel irrationeel + menselijk lijden resultaat van vergeefse pogingen
door individuen om reden of betekenis in absurde kloof van bestaan te vinden
- Volgens Camus: enige ware filosofische vraag die van zelfmoord
o Zouden wij ons intensief bezig moeten houden met leven of zouden wij ons eenvoudig moeten doden?
