Samenvatting Nederlands Migratierecht
Derde druk (2020)
1. Inleiding migratierecht
Het Nederlandse vreemdelingenrecht wordt beïnvloed door zowel nationale wet- en
regelgeving als internationale (zoals Europese) wet- en regelgeving.
Nationaal
Waaruit bestaat het Nederlandse vreemdelingenrecht?
1. Vreemdelingenwet (Vw): de hoofdlijnen. De wet komt rechtstreeks voort uit de
Grondwet.
2. Vreemdelingenbesluit (Vb): regels nader uitgewerkt van de Vreemdelingenwet. Het
valt onder de Algemene maatregel van bestuur (Amvb).
3. Voorschrift Vreemdelingen (Vv): nadere uitleg op de regels die in de
Vreemdelingenwet en in het Vreemdelingenbesluit zijn opgenomen. Bijvoorbeeld
regels over leges, bevoegdheden en modellen. Ministeriële beschikking.
4. Vreemdelingencirculaire (Vc): beleidsregels die aangeven hoe de overheid dient te
handelen bij de uitvoering van het vreemdelingenrecht. Dus het valt niet onder wet-
of regelgeving. Van beleid mag de bewindspersoon afwijken.
5. Werkinstructies: instructies voor de toepassing van de beleidsregels (voor de IND)
Andere nationale wetgeving die ook raakvlakken hebben met het Nederlandse
vreemdelingenrecht:
1. WAV: Wet arbeid vreemdelingen
2. Wet Inburgering (WI)
3. Rijkswet op het Nederlanderschap
Aspecten van een aanvraag:
1. materiële aspecten: bijv. de voorwaarden voor verblijf
2. procedurele aspecten
Internationaal
Internationale verdragen die het nationale vreemdelingenrecht beïnvloeden:
1. Vluchtelingenverdrag (dit verdrag behandelt alleen maar asielzoekers)
2. Europese Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele
vrijheden (EVRM)
3. Europese Unie
a. VwEU: Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie
b. Europees Grondrechtenhandvest
c. EU-richtlijnen zoals de Terugkeerrichtlijn
d. Schengen Visumcode en de Schengen Grenscode
Europese gerechtshoven:
1. Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) van de Raad van Europa
houdt toezicht op de naleving van het EVRM. Het gaat hierbij om het behandelen van
klachten over schending door nationale overheden van het EVRM.
2. Hof van Justitie van de EU (HvJEU) houdt toezicht op de naleving van het
Unierecht
, 3. Standpunten van de Europese Commissie: zolang EU-jurisprudentie ontbreekt over
een bepaalde uitleg, biedt het standpunt van de EC houvast
Europese Verordeningen gelden rechtstreeks en mogen niet in nationale wetgeving worden
omgezet. EU-Richtlijnen mogen wel worden omgezet.
Welke soort grondrechten zijn er?
1. Klassieke grondrechten: de burgerlijke en politieke rechten
2. Sociale grondrechten: de economische, sociale en culturele rechten
Unierecht versus nationaal recht
In principe hebben verdrags- en Unierechtelijke bepalingen voorrang op het nationale recht.
Als de regels van het migratierecht voortkomen uit internationale verplichtingen of het
Unierecht, dan heeft de Nederlandse wetgever geen of slechts beperkte mogelijkheden om
daarvan af te kijken.
Unieburgersrichtlijn (URi): Het belangrijkste recht van het Unieburgerschap is het recht
van vrije verplaatsing en vrij verblijf op het grondgebied van de lidstaten
Begrippen
- waterscheiding: er is een strikte scheiding tussen verblijfsvergunningen asiel en
reguliere verblijfsvergunningen. Doel: overbelasting en doorprocederen voorkomen
- ministeriële beschikking: besluit van de minister ter invoering en nadere uitwerking
van een wet of algemene maatregel van bestuur
- doeltreffendheidsbeginsel: lidstaten mogen het doel van een Unierechtelijk
instrument niet ondermijnen door het nuttig effect (effet utile) eraan te ontnemen
- evenredigheidsbeginsel: lidstaten zijn verboden om bij de omzetting van een
richtlijn of toepassing van een verordening maatregelen te treffen die verder gaan
dan wat strikt noodzakelijk is. Dus alleen wat proportioneel is
- gelijkwaardigheidsbeginsel: regels die voortkomen uit Unierechtelijke
verplichtingen mogen niet moeilijker toegankelijk zijn dan nationale regels
- considerans: een uitleg van een overeenkomst. Het doel van een richtlijn of
verordening is in de considerans vastgelegd.
Relevante wetten en regelgeving in dit hoofdstuk
- Art 8. Vw: gronden voor rechtmatig verblijf
- Art. 13 Vw: heeft betrekking tot wanneer een aanvraag tot het verlenen van een
verblijfsvergunning wordt ingewilligd
- Art. 8.11 en 8.12 Vb: rechtmatig verblijf
- Art. 45 Handvest: geeft Unieburgers het recht zich vrij te verplaatsen + te verblijven
binnen de EU
- Art. 3 EVRM: verbod van onmenselijke behandeling en foltering
- Art. 20 VwEU: Iedereen die de nationaliteit van een lidstaat heeft, is een
gemeenschapsonderdaan en geniet ook reis- en verblijfsrecht
- Art. 21 VWEU: recht op vrij verkeer voor Unieburgers
- dit is verder uitgewerkt in Richtlijn 2003/38 (de Unieburgersrichtlijn [URi])
- paragraaf B1/2 Vc: heeft betrekking tot de erkenning van een referent (bij reguliere
vreemdelingen)
, 2. Toegang en kort verblijf
Europese Verordeningen
Regels voor visa zijn gebaseerd op Europese Verordeningen:
- Schengengrenscode (SGC): de voorwaarden voor toegang in de EU
- geen paspoortcontrole (behalve in uitzonderlijke gevallen)
- doel: om mensenhandel en illegale immigratie tegen te gaan
- Visumcode: de regels omtrent het verlenen van een visum
- wat hierin staat moet elk land toepassen
In het nationale vreemdelingenrecht is er geen uitgebreide regeling die visa kort
verblijf regelt. Dat komt omdat dit al is geregeld in Europese verordeningen. Een
verordening is verbindend in al haar onderdelen en rechtstreeks toepasselijk in alle
lidstaten. Voor lidstaten betekent dit dat zij niet bevoegd zijn om wetgeving vast te
stellen die raakt aan de in een verordening geregelde materie.
Visa procedures
Soorten verblijf met een visa:
1. Visa voor kort verblijf
a. een verblijf van maximaal 90 dagen
2. Visa voor lang verblijf (dit noemen we een machtiging voorlopig verblijf; de MVV)
Welke soorten visa zijn er?
1. Enkelvoudige visa (artikel 24): 1x op en neer
2. Territoriaal beperkt (artikel 25): bijvoorbeeld het Terugkeervisum
3. Transitvisum (artikel 26): alleen voor op een luchthaven
Waar vraag je een visum aan?
1. Bij de Nederlandse ambassade of het consulaat
2. Bij een externe dienstverlener (zoals VFS Global)
Voor welk land vraag je een visum aan als je een rondreis maakt door Schengengebied?
→ het land waar je het langst zal verblijven (‘hoofdverblijf’)
Wat is belangrijk bij het aanvragen van een visum?
- Aangeven wat het doel van de reis is en dit onderbouwen met bewijsstukken
- Het overtuigen van een lidstaat dat je na het verloop van de visumperiode weer terug
naar je eigen land gaat → ‘vestigingsgevaar’. Dit overtuigen doe je door het
aantonen van je sociale en economische banden met het land van herkomst. Ook
helpt het wanneer een referent in Nederland een historie heeft waaruit blijkt dat alle
mensen die hij/zij uitnodigt ook weer op tijd teruggaan.
- Het beschikken over voldoende middelen van bestaan (zakgeld of garantstelling)
Wat als je visum wordt geweigerd?
- Optie 1: in bezwaar gaan bij de IND
- Daarna kan je nog in beroep gaan bij de rechter
- Er is geen hoger beroep mogelijk (artikel 84 Vw)
- Optie 2: verzoeken om een voorlopige voorziening (“kort geding”) bij spoedgevallen
Derde druk (2020)
1. Inleiding migratierecht
Het Nederlandse vreemdelingenrecht wordt beïnvloed door zowel nationale wet- en
regelgeving als internationale (zoals Europese) wet- en regelgeving.
Nationaal
Waaruit bestaat het Nederlandse vreemdelingenrecht?
1. Vreemdelingenwet (Vw): de hoofdlijnen. De wet komt rechtstreeks voort uit de
Grondwet.
2. Vreemdelingenbesluit (Vb): regels nader uitgewerkt van de Vreemdelingenwet. Het
valt onder de Algemene maatregel van bestuur (Amvb).
3. Voorschrift Vreemdelingen (Vv): nadere uitleg op de regels die in de
Vreemdelingenwet en in het Vreemdelingenbesluit zijn opgenomen. Bijvoorbeeld
regels over leges, bevoegdheden en modellen. Ministeriële beschikking.
4. Vreemdelingencirculaire (Vc): beleidsregels die aangeven hoe de overheid dient te
handelen bij de uitvoering van het vreemdelingenrecht. Dus het valt niet onder wet-
of regelgeving. Van beleid mag de bewindspersoon afwijken.
5. Werkinstructies: instructies voor de toepassing van de beleidsregels (voor de IND)
Andere nationale wetgeving die ook raakvlakken hebben met het Nederlandse
vreemdelingenrecht:
1. WAV: Wet arbeid vreemdelingen
2. Wet Inburgering (WI)
3. Rijkswet op het Nederlanderschap
Aspecten van een aanvraag:
1. materiële aspecten: bijv. de voorwaarden voor verblijf
2. procedurele aspecten
Internationaal
Internationale verdragen die het nationale vreemdelingenrecht beïnvloeden:
1. Vluchtelingenverdrag (dit verdrag behandelt alleen maar asielzoekers)
2. Europese Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele
vrijheden (EVRM)
3. Europese Unie
a. VwEU: Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie
b. Europees Grondrechtenhandvest
c. EU-richtlijnen zoals de Terugkeerrichtlijn
d. Schengen Visumcode en de Schengen Grenscode
Europese gerechtshoven:
1. Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) van de Raad van Europa
houdt toezicht op de naleving van het EVRM. Het gaat hierbij om het behandelen van
klachten over schending door nationale overheden van het EVRM.
2. Hof van Justitie van de EU (HvJEU) houdt toezicht op de naleving van het
Unierecht
, 3. Standpunten van de Europese Commissie: zolang EU-jurisprudentie ontbreekt over
een bepaalde uitleg, biedt het standpunt van de EC houvast
Europese Verordeningen gelden rechtstreeks en mogen niet in nationale wetgeving worden
omgezet. EU-Richtlijnen mogen wel worden omgezet.
Welke soort grondrechten zijn er?
1. Klassieke grondrechten: de burgerlijke en politieke rechten
2. Sociale grondrechten: de economische, sociale en culturele rechten
Unierecht versus nationaal recht
In principe hebben verdrags- en Unierechtelijke bepalingen voorrang op het nationale recht.
Als de regels van het migratierecht voortkomen uit internationale verplichtingen of het
Unierecht, dan heeft de Nederlandse wetgever geen of slechts beperkte mogelijkheden om
daarvan af te kijken.
Unieburgersrichtlijn (URi): Het belangrijkste recht van het Unieburgerschap is het recht
van vrije verplaatsing en vrij verblijf op het grondgebied van de lidstaten
Begrippen
- waterscheiding: er is een strikte scheiding tussen verblijfsvergunningen asiel en
reguliere verblijfsvergunningen. Doel: overbelasting en doorprocederen voorkomen
- ministeriële beschikking: besluit van de minister ter invoering en nadere uitwerking
van een wet of algemene maatregel van bestuur
- doeltreffendheidsbeginsel: lidstaten mogen het doel van een Unierechtelijk
instrument niet ondermijnen door het nuttig effect (effet utile) eraan te ontnemen
- evenredigheidsbeginsel: lidstaten zijn verboden om bij de omzetting van een
richtlijn of toepassing van een verordening maatregelen te treffen die verder gaan
dan wat strikt noodzakelijk is. Dus alleen wat proportioneel is
- gelijkwaardigheidsbeginsel: regels die voortkomen uit Unierechtelijke
verplichtingen mogen niet moeilijker toegankelijk zijn dan nationale regels
- considerans: een uitleg van een overeenkomst. Het doel van een richtlijn of
verordening is in de considerans vastgelegd.
Relevante wetten en regelgeving in dit hoofdstuk
- Art 8. Vw: gronden voor rechtmatig verblijf
- Art. 13 Vw: heeft betrekking tot wanneer een aanvraag tot het verlenen van een
verblijfsvergunning wordt ingewilligd
- Art. 8.11 en 8.12 Vb: rechtmatig verblijf
- Art. 45 Handvest: geeft Unieburgers het recht zich vrij te verplaatsen + te verblijven
binnen de EU
- Art. 3 EVRM: verbod van onmenselijke behandeling en foltering
- Art. 20 VwEU: Iedereen die de nationaliteit van een lidstaat heeft, is een
gemeenschapsonderdaan en geniet ook reis- en verblijfsrecht
- Art. 21 VWEU: recht op vrij verkeer voor Unieburgers
- dit is verder uitgewerkt in Richtlijn 2003/38 (de Unieburgersrichtlijn [URi])
- paragraaf B1/2 Vc: heeft betrekking tot de erkenning van een referent (bij reguliere
vreemdelingen)
, 2. Toegang en kort verblijf
Europese Verordeningen
Regels voor visa zijn gebaseerd op Europese Verordeningen:
- Schengengrenscode (SGC): de voorwaarden voor toegang in de EU
- geen paspoortcontrole (behalve in uitzonderlijke gevallen)
- doel: om mensenhandel en illegale immigratie tegen te gaan
- Visumcode: de regels omtrent het verlenen van een visum
- wat hierin staat moet elk land toepassen
In het nationale vreemdelingenrecht is er geen uitgebreide regeling die visa kort
verblijf regelt. Dat komt omdat dit al is geregeld in Europese verordeningen. Een
verordening is verbindend in al haar onderdelen en rechtstreeks toepasselijk in alle
lidstaten. Voor lidstaten betekent dit dat zij niet bevoegd zijn om wetgeving vast te
stellen die raakt aan de in een verordening geregelde materie.
Visa procedures
Soorten verblijf met een visa:
1. Visa voor kort verblijf
a. een verblijf van maximaal 90 dagen
2. Visa voor lang verblijf (dit noemen we een machtiging voorlopig verblijf; de MVV)
Welke soorten visa zijn er?
1. Enkelvoudige visa (artikel 24): 1x op en neer
2. Territoriaal beperkt (artikel 25): bijvoorbeeld het Terugkeervisum
3. Transitvisum (artikel 26): alleen voor op een luchthaven
Waar vraag je een visum aan?
1. Bij de Nederlandse ambassade of het consulaat
2. Bij een externe dienstverlener (zoals VFS Global)
Voor welk land vraag je een visum aan als je een rondreis maakt door Schengengebied?
→ het land waar je het langst zal verblijven (‘hoofdverblijf’)
Wat is belangrijk bij het aanvragen van een visum?
- Aangeven wat het doel van de reis is en dit onderbouwen met bewijsstukken
- Het overtuigen van een lidstaat dat je na het verloop van de visumperiode weer terug
naar je eigen land gaat → ‘vestigingsgevaar’. Dit overtuigen doe je door het
aantonen van je sociale en economische banden met het land van herkomst. Ook
helpt het wanneer een referent in Nederland een historie heeft waaruit blijkt dat alle
mensen die hij/zij uitnodigt ook weer op tijd teruggaan.
- Het beschikken over voldoende middelen van bestaan (zakgeld of garantstelling)
Wat als je visum wordt geweigerd?
- Optie 1: in bezwaar gaan bij de IND
- Daarna kan je nog in beroep gaan bij de rechter
- Er is geen hoger beroep mogelijk (artikel 84 Vw)
- Optie 2: verzoeken om een voorlopige voorziening (“kort geding”) bij spoedgevallen
