Bedrijfskunde en
management
UGent - Handelswetenschappen
, Bedrijfskunde en management - samenvatting
Inhoud
Hoofdstuk 1 – Inleiding tot management en organisaties ............................................................................................ 6
1.1 Wie zijn de managers ?...................................................................................................................................... 6
1.2 Wat is management ?........................................................................................................................................ 6
1.3 Wat doet de manager ? ..................................................................................................................................... 7
1.3.1 Managementfuncties en -processen ........................................................................................................... 7
1.3.2 Managementrollen ..................................................................................................................................... 7
1.3.3 Managementvaardigheden......................................................................................................................... 8
1.3.4 Omgaan met veranderingen ....................................................................................................................... 8
1.4 Wat is een organisatie ? .................................................................................................................................... 9
1.5 Het belang van management ........................................................................................................................... 10
1.5.1 De universaliteit van management ........................................................................................................... 10
1.5.2 Management : de uitdaging en de beloning .............................................................................................. 10
Hoofdstuk 2 – De veranderende wereld van management ........................................................................................ 11
2.1 De veranderende wereld ................................................................................................................................. 11
2.2 De klassieke benadering .................................................................................................................................. 11
2.2.1 Scientific management ............................................................................................................................. 11
2.2.2 De algemeen bureaucratische organisatietheorie ..................................................................................... 12
2.3 De kwantitatieve aanpak ................................................................................................................................. 13
2.4 De gedragsbenadering..................................................................................................................................... 13
2.5 De hedendaagse benadering ........................................................................................................................... 13
2.5.1 De systeembenadering ............................................................................................................................. 13
2.5.2 De contingentiebenadering ...................................................................................................................... 14
2.5.3 Concurrerende-waardenmodel van Quinn ................................................................................................ 14
2.6 Management 2.0 ............................................................................................................................................. 15
Hoofdstuk 3 : De speelruimte van de manager .......................................................................................................... 16
3.1 De cultuur binnen een organisatie ................................................................................................................... 16
3.1.1 Wat is organisatiecultuur ? ....................................................................................................................... 16
3.1.2 Hoe ontstaat een organisatiecultuur ? ...................................................................................................... 17
3.1.3 Hoe een organisatiecultuur blijft voortbestaan ......................................................................................... 17
3.1.4 Hoe medewerkers zich een cultuur eigen maken ...................................................................................... 18
3.1.5 Hoe cultuur managers beïnvloedt en vice versa ........................................................................................ 18
3.1.6 Sterke VS zwakke culturen ........................................................................................................................ 18
3.2 Actuele organisatiecultuurkwesties voor managers ......................................................................................... 19
3.3 De invloed van de manager : onbeperkte macht of symbolische macht ? ........................................................ 19
3.4 Management in een wereldwijde omgeving .................................................................................................... 20
1
, Bedrijfskunde en management - samenvatting
3.4.1 De culturele omgeving .............................................................................................................................. 20
3.4.2 Modellen om culturen te beoordelen ....................................................................................................... 20
3.4.3 Mondiaal management en turbulentie ..................................................................................................... 21
Hoofdstuk 4 : Maatschappelijk verantwoord handelen.............................................................................................. 22
4.1 Wat is maatschappelijke verantwoordelijkheid ? ............................................................................................. 22
4.1.1 Twee zienswijzen op maatschappelijke verantwoordelijkheid ................................................................... 22
4.1.2 Argumenten voor en tegen MVO .............................................................................................................. 23
4.1.4 Van verplichting tot maatschappelijke verantwoordelijkheid .................................................................... 23
4.1.5 Social impact management ....................................................................................................................... 24
4.2 Maatschappelijke verantwoordelijkheid en economische prestaties ................................................................ 24
4.3 De vergroening van management .................................................................................................................... 24
4.3.1 De vergroening van organisaties ............................................................................................................... 25
4.3.2 De vergroening van management evalueren ............................................................................................. 25
4.4 Waardemanagement....................................................................................................................................... 25
4.5 Maatschappelijk verantwoord handelen .......................................................................................................... 26
Hoofdstuk 5 : Innovatie en verandering .................................................................................................................... 28
5.1 Het veranderingsproces................................................................................................................................... 28
5.1.1 Twee zienswijzen op het veranderingsproces ........................................................................................... 28
5.2 Innovatie stimuleren ....................................................................................................................................... 28
5.2.1 Innovatie stimuleren en ondersteunen ..................................................................................................... 29
5.3 Disruptieve innovatie ...................................................................................................................................... 30
5.4 Veranderingsmanagement .............................................................................................................................. 31
5.5 Hedendaagse vraagstukken over veranderingsmanagement ........................................................................... 32
5.5.1 Veranderen van organisatiecultuur ........................................................................................................... 32
5.5.2 Omgaan met stress van medewerkers ...................................................................................................... 32
Hoofdstuk 6 : Besluitvorming .................................................................................................................................... 34
6.1 Het besluitvormingsproces .............................................................................................................................. 34
6.2 De manager als beslisser ................................................................................................................................. 35
6.2.1 Besluitvorming : rationaliteit , beperkte rationaliteit en intuïtie ................................................................ 35
6.2.2 Typen problemen en besluitvorming ........................................................................................................ 36
6.2.3 Besluitvorming in verschillende situaties .................................................................................................. 37
6.2.4 De stijl van besluitvorming ........................................................................................................................ 38
6.2.5 Evidence-based management ................................................................................................................... 38
6.3 Vertekeningen en fouten in besluitvorming ..................................................................................................... 38
Hoofdstuk 7 : Planning .............................................................................................................................................. 39
7.1 Wat is planning ? ............................................................................................................................................. 39
2
, Bedrijfskunde en management - samenvatting
7.2 Waarom plannen managers ? .......................................................................................................................... 39
7.3 Hoe plannen managers ? ................................................................................................................................. 40
7.4 Doelstellingen formuleren en plannen ontwikkelen ......................................................................................... 40
7.4.1 Conventionele doelbepaling ..................................................................................................................... 40
7.4.2 Management by objectives ....................................................................................................................... 41
7.4.3 Kenmerken van goed opgestelde doelen .................................................................................................. 42
7.4.4 Plannen ontwikkelen ................................................................................................................................ 42
7.5 Actuele vraagstukken over planning ................................................................................................................ 43
Hoofdstuk 8 : Strategisch management ..................................................................................................................... 44
8.1 Het belang van strategisch management ......................................................................................................... 44
8.2 Het strategisch-managementproces ................................................................................................................ 44
8.3 De externe omgeving ...................................................................................................................................... 46
8.3.1 De specifieke omgeving ............................................................................................................................ 46
8.3.2 De algemene omgeving ............................................................................................................................ 47
8.3.3 De invloed van omgeving op strategische keuzes ...................................................................................... 47
8.3.4 De interne omgeving ................................................................................................................................ 47
8.4 Soorten organisatiestrategieën........................................................................................................................ 48
8.4.1 Strategieën op concernniveau .................................................................................................................. 48
8.4.2 Strategieën op businessunitniveau ........................................................................................................... 49
8.4.3 Strategieën op functioneel niveau ............................................................................................................ 50
8.5 Strategisch management in de huidige omgeving ............................................................................................ 50
Hoofdstuk 9 – Organisatiestructuur .......................................................................................................................... 52
9.1 Ontwerpen van de organisatiestructuur .......................................................................................................... 52
9.2 De organisatiestructuur ................................................................................................................................... 54
9.2.1 De mechanische en organische organisatie ............................................................................................... 54
9.3 Algemene organisatiestructuren...................................................................................................................... 54
9.3.1 Klassieke organisatiestructuren ................................................................................................................ 54
9.3.2 Hedendaagse organisatiestructuren ......................................................................................................... 55
Hoofdstuk 15 : Leiderschap ....................................................................................................................................... 57
15.1 Wie zijn leiders en wat is leiderschap ? .......................................................................................................... 57
15.2 Vroege theorieën over leiderschap ................................................................................................................ 57
15.2.1 Theorieën over leiderschapskenmerken ................................................................................................. 57
15.2.2 Theorieën over leiderschapsgedrag ........................................................................................................ 58
15.3 Contingentietheorieën over leiderschap ........................................................................................................ 58
15.3.1 Situationele leiderschapstheorie van Hersey en Blanchard...................................................................... 58
15.3.2 Participerend leiding geven van Vroom & Yetton .................................................................................... 59
3
, Bedrijfskunde en management - samenvatting
15.3.3 Pad-doelmodel van House ...................................................................................................................... 59
15.4 Moderne ideeën over leiderschap ................................................................................................................. 59
15.4.1 Transformationeel en transactioneel leider ............................................................................................ 60
15.4.2 Charismatisch en visionair leiderschap .................................................................................................... 60
15.4.3 Teamleiderschap .................................................................................................................................... 60
15.4.4 Dienstbaar leiderschap ........................................................................................................................... 60
15.4.5 Flexibel leiderschap ................................................................................................................................ 61
15.5 Hedendaagse vraagstukken over leiderschap ................................................................................................ 61
Hoofdstuk 16 : Procesmanagement .......................................................................................................................... 62
16.1 De rol van procesmanagement ...................................................................................................................... 62
16.1.1 Dienstverlening en productie .................................................................................................................. 62
16.1.2 Processen managen ................................................................................................................................ 62
16.1.3 Strategische rol van procesmanagement ................................................................................................ 62
16.2 Value chain management .............................................................................................................................. 63
16.3 Actuele vraagstukken over procesmanagement............................................................................................. 64
16.3.1 Rol van technologie in e-manufacturing .................................................................................................. 64
16.3.2 Integraal beheersen en besturen van goederenstroom ........................................................................... 64
16.3.3 Geïndividualiseerde massaproductie ...................................................................................................... 65
Hoofdstuk 17 : Beheersing van kwaliteit.................................................................................................................... 66
17.1 Wat is controle ? ........................................................................................................................................... 66
17.2 Het belang van controle ................................................................................................................................ 66
17.3 Controle van organisatieprestaties ................................................................................................................ 66
17.3.1 Wat zijn organisatieprestaties ? .............................................................................................................. 66
17.3.2 Meting van de organisatieprestatie......................................................................................................... 66
17.4 Het controleproces ........................................................................................................................................ 67
17.5 Vormen van controle ..................................................................................................................................... 69
17.6 Controle – instrumenten ............................................................................................................................... 69
17.6.1 Financiële controlemiddelen ................................................................................................................... 69
17.6.2 De balanced scorecard (BSC)................................................................................................................... 70
17.6.3 Informatiecontrole als instrument .......................................................................................................... 70
17.6.4 Benchmarking van best practices ............................................................................................................ 70
17.7 Kwaliteit ........................................................................................................................................................ 71
17.7.1 Kwaliteitsmanagement ........................................................................................................................... 71
17.7.2 Kwaliteitsprogramma’s ........................................................................................................................... 71
17.8 Hedendaagse controlevraagstukken .............................................................................................................. 71
17.8.1 Problemen op de werkplek ..................................................................................................................... 71
4
, Bedrijfskunde en management - samenvatting
17.8.2 De interactie met klanten beheersen ...................................................................................................... 71
17.8.3 Corporate governance ............................................................................................................................ 72
5
, Bedrijfskunde en management - samenvatting
Hoofdstuk 1 – Inleiding tot management en organisaties
1.1 Wie zijn de managers ?
Een manager = iemand die samenwerkt met anderen en daarin een coördinerende en leidinggevende taak heeft ,
met als oogmerk de doelstelling van de organisatie te realiseren .
• Taken van de manager :
o Leidinggeven
o Plannen
o Organiseren
o Controleren
o Evt. uitvoerende taken
• Beslissingen i.v.m. :
o Arbeidsspecialisatie
o Arbeidscoördinatie
In organisaties met traditionele structuur → hiërarchie (duidelijke gezagslijn)
Hiërarchie = de ononderbroken lijn van gezag die van het hoogste organisatieniveau naar de lagere niveaus loopt
en die verduidelijkt wie aan wie verantwoording moet afleggen .
Een lagere manager = een manager in de lagere regionen van de organisatiestructuur . Deze mensen geven leiding
aan en coördineren het werk van de ‘gewone’ medewerkers die de producten of diensten van de organisatie
realiseren .
Een middenmanager = een manager tussen de lagere en managers en topmanagers in . Deze mensen geven
leiding aan en coördineren het werk van de lagere managers .
Een topmanager = een manager in de top van de organisatie die verantwoordelijk is voor het definiëren van
doelstellingen en het nemen van beslissingen die van invloed zijn op de organisatie als geheel .
1.2 Wat is management ?
Management = het proces van het leidinggeven aan en coördineren van werkzaamheden , zodat deze efficiënt en
effectief met en door andere kunnen worden uitgevoerd .
Efficiëntie = het behalen van de grootst mogelijke productie met de minst mogelijke input .
• Efficiëntie → “de dingen goed doen” (op gebied van middelen)
o KT-doelstellingen
o Kosten drukken
o Productiviteit verhogen
Effectiviteit = het voltooien van de juiste activiteiten voor het realiseren van de organisatiedoelstellingen .
• Effectiviteit → “de goede dingen doen” (op gebied van
einddoel)
o Duurzame groei
o LT-doelstellingen
o Organisatieperformantie verhogen
6
, Bedrijfskunde en management - samenvatting
1.3 Wat doet de manager ?
1.3.1 Managementfuncties en -processen
• Volgens Fayol → 5 managementfuncties :
o Plannen
o Organiseren
o Leidinggeven (zichtbaar voor medewerkers)
o Coördineren → in meeste boeken weggelaten
o Controleren (zichtbaar voor medewerkers)
Plannen = het formuleren van doelstellingen en strategieën en het ontwikkelen van plannen om de benodigde
activiteiten te coördineren .
Organiseren = het vaststellen van wat er moet worden gedaan , hoe dit moet worden gedaan en wie dit moet
doen .
Leidinggeven = het aansturen en motiveren van alle deelnemende partijen en het oplossen van conflicten .
Controleren = het controleren van activiteiten , om er zeker van te zijn dat alles volgens plan verloopt .
• Het managementproces :
1.3.2 Managementrollen
• Volgens Mintzberg → 10 managementrollen :
o Intermenselijke rollen
o Informatieve rollen
o Beslissingsrollen
→ belang van verschillende rollen verschilt volgens
managementniveau
Intermenselijke rollen = managementrollen die te maken hebben
met mensen en met vertegenwoordigende en symbolische zaken .
Informatieve rollen = managementrollen die te maken hebben met het ontvangen , verzamelen en verspreiden
van informatie .
Beslissingsrollen = managementrollen die te maken hebben met het maken van keuzes .
7
, Bedrijfskunde en management - samenvatting
• Manieren om dingen gedaan te krijgen als manager :
o Actie direct managen
o Mensen managen
o Informatie managen
1.3.3 Managementvaardigheden
• Verschillende vaardigheden per managementniveau :
o Technische vaardigheden
o Menselijke vaardigheden
o Conceptuele vaardigheden
Technische vaardigheden = vakkundigheid in en kennis van een specialistisch vakgebied (inhoud) .
Menselijke vaardigheden = vaardigheid om goed met anderen te kunnen samenwerken , zowel met individuen als
in teamverband (relatie) .
Conceptuele vaardigheden = het vermogen om over abstracte en ingewikkelde situaties na te denken en ze te
conceptualiseren (abstract denken) .
1.3.4 Omgaan met veranderingen
• Veranderingen :
o Binnen de organisatie
o Buiten de organisatie
• 6 belangrijke veranderingen :
o Klanten
o Technologie
o Sociale media
o Innovatie
o Duurzaamheid
o De werknemer
8
, Bedrijfskunde en management - samenvatting
Het belang van klanten voor het werk van de manager
• Oude gedachte : “klanten zijn de verantwoordelijkheid van marketingmensen”
o FOUT → houding en gedrag van medewerkers spelen grote rol in klanttevredenheid
o Essentieel om klanten voortdurend hoogwaardige dienstverlening te bieden
= klantenservicemanagement
Klantenservicemanagement = het creëren van een klantgerichte organisatie waarin medewerkers vriendelijk ,
beleefd en toegankelijk zijn , kennis van zaken hebben , direct reageren op de behoeften van de klant en bereid
zijn om te doen wat nodig is om de klant tevreden te stellen .
Het belang van technologie
• Technologie verandert gang van zaken
• MAAR managen van technologische apparaten is belangrijk , anders kunnen ze negatief werken op
samenwerking
Het belang van sociale media
• Managers moeten kracht en gevaren van sociale media begrijpen
• KRACHT : medewerkers kunnen elkaar versterken
• GEVAAR : medewerkers die pronken met resultaten , managers die eenrichtingsboodschappen sturen of
ruziën tussen medewerkers …
Het belang van innovatie voor het werk van de manager
• Innovatie is niet alleen nieuwe producten MAAR ook nieuwe manier van werken
→ management moet sfeer creëren waarin medewerkers durven innoveren
Het belang van duurzaamheid
• Steeds belangrijker wordend
Duurzaamheid = het vermogen van een organisatie om haar zakelijke doelen te bereiken en waarde voor alle
belanghebbenden voor de lange termijn te vergroten door het integreren van economische , milieutechnische en
sociale kansen in haar organisatiestrategieën .
Het belang van medewerkers
• Belangrijk dat medewerkers goed handelen → prestatiefeedback geven als manager
• Ontwikkeling die werknemers zal motiveren uit te blinken
1.4 Wat is een organisatie ?
Organisatie = een geheel waarin mensen op een doelbewuste manier samenwerken om specifieke doelstellingen
te verwezenlijken .
• Organisaties hebben 3 kenmerken :
o Specifiek doel (1/meer concrete
doelstellingen)
o Doelbewuste structuur
o Mensen
• Doelbewuste structuur is :
o Open en flexibel → zonder echte afbakening
van taken …
o Traditioneler → met duidelijk omschreven
regels , voorschriften en werkwijzen
9
management
UGent - Handelswetenschappen
, Bedrijfskunde en management - samenvatting
Inhoud
Hoofdstuk 1 – Inleiding tot management en organisaties ............................................................................................ 6
1.1 Wie zijn de managers ?...................................................................................................................................... 6
1.2 Wat is management ?........................................................................................................................................ 6
1.3 Wat doet de manager ? ..................................................................................................................................... 7
1.3.1 Managementfuncties en -processen ........................................................................................................... 7
1.3.2 Managementrollen ..................................................................................................................................... 7
1.3.3 Managementvaardigheden......................................................................................................................... 8
1.3.4 Omgaan met veranderingen ....................................................................................................................... 8
1.4 Wat is een organisatie ? .................................................................................................................................... 9
1.5 Het belang van management ........................................................................................................................... 10
1.5.1 De universaliteit van management ........................................................................................................... 10
1.5.2 Management : de uitdaging en de beloning .............................................................................................. 10
Hoofdstuk 2 – De veranderende wereld van management ........................................................................................ 11
2.1 De veranderende wereld ................................................................................................................................. 11
2.2 De klassieke benadering .................................................................................................................................. 11
2.2.1 Scientific management ............................................................................................................................. 11
2.2.2 De algemeen bureaucratische organisatietheorie ..................................................................................... 12
2.3 De kwantitatieve aanpak ................................................................................................................................. 13
2.4 De gedragsbenadering..................................................................................................................................... 13
2.5 De hedendaagse benadering ........................................................................................................................... 13
2.5.1 De systeembenadering ............................................................................................................................. 13
2.5.2 De contingentiebenadering ...................................................................................................................... 14
2.5.3 Concurrerende-waardenmodel van Quinn ................................................................................................ 14
2.6 Management 2.0 ............................................................................................................................................. 15
Hoofdstuk 3 : De speelruimte van de manager .......................................................................................................... 16
3.1 De cultuur binnen een organisatie ................................................................................................................... 16
3.1.1 Wat is organisatiecultuur ? ....................................................................................................................... 16
3.1.2 Hoe ontstaat een organisatiecultuur ? ...................................................................................................... 17
3.1.3 Hoe een organisatiecultuur blijft voortbestaan ......................................................................................... 17
3.1.4 Hoe medewerkers zich een cultuur eigen maken ...................................................................................... 18
3.1.5 Hoe cultuur managers beïnvloedt en vice versa ........................................................................................ 18
3.1.6 Sterke VS zwakke culturen ........................................................................................................................ 18
3.2 Actuele organisatiecultuurkwesties voor managers ......................................................................................... 19
3.3 De invloed van de manager : onbeperkte macht of symbolische macht ? ........................................................ 19
3.4 Management in een wereldwijde omgeving .................................................................................................... 20
1
, Bedrijfskunde en management - samenvatting
3.4.1 De culturele omgeving .............................................................................................................................. 20
3.4.2 Modellen om culturen te beoordelen ....................................................................................................... 20
3.4.3 Mondiaal management en turbulentie ..................................................................................................... 21
Hoofdstuk 4 : Maatschappelijk verantwoord handelen.............................................................................................. 22
4.1 Wat is maatschappelijke verantwoordelijkheid ? ............................................................................................. 22
4.1.1 Twee zienswijzen op maatschappelijke verantwoordelijkheid ................................................................... 22
4.1.2 Argumenten voor en tegen MVO .............................................................................................................. 23
4.1.4 Van verplichting tot maatschappelijke verantwoordelijkheid .................................................................... 23
4.1.5 Social impact management ....................................................................................................................... 24
4.2 Maatschappelijke verantwoordelijkheid en economische prestaties ................................................................ 24
4.3 De vergroening van management .................................................................................................................... 24
4.3.1 De vergroening van organisaties ............................................................................................................... 25
4.3.2 De vergroening van management evalueren ............................................................................................. 25
4.4 Waardemanagement....................................................................................................................................... 25
4.5 Maatschappelijk verantwoord handelen .......................................................................................................... 26
Hoofdstuk 5 : Innovatie en verandering .................................................................................................................... 28
5.1 Het veranderingsproces................................................................................................................................... 28
5.1.1 Twee zienswijzen op het veranderingsproces ........................................................................................... 28
5.2 Innovatie stimuleren ....................................................................................................................................... 28
5.2.1 Innovatie stimuleren en ondersteunen ..................................................................................................... 29
5.3 Disruptieve innovatie ...................................................................................................................................... 30
5.4 Veranderingsmanagement .............................................................................................................................. 31
5.5 Hedendaagse vraagstukken over veranderingsmanagement ........................................................................... 32
5.5.1 Veranderen van organisatiecultuur ........................................................................................................... 32
5.5.2 Omgaan met stress van medewerkers ...................................................................................................... 32
Hoofdstuk 6 : Besluitvorming .................................................................................................................................... 34
6.1 Het besluitvormingsproces .............................................................................................................................. 34
6.2 De manager als beslisser ................................................................................................................................. 35
6.2.1 Besluitvorming : rationaliteit , beperkte rationaliteit en intuïtie ................................................................ 35
6.2.2 Typen problemen en besluitvorming ........................................................................................................ 36
6.2.3 Besluitvorming in verschillende situaties .................................................................................................. 37
6.2.4 De stijl van besluitvorming ........................................................................................................................ 38
6.2.5 Evidence-based management ................................................................................................................... 38
6.3 Vertekeningen en fouten in besluitvorming ..................................................................................................... 38
Hoofdstuk 7 : Planning .............................................................................................................................................. 39
7.1 Wat is planning ? ............................................................................................................................................. 39
2
, Bedrijfskunde en management - samenvatting
7.2 Waarom plannen managers ? .......................................................................................................................... 39
7.3 Hoe plannen managers ? ................................................................................................................................. 40
7.4 Doelstellingen formuleren en plannen ontwikkelen ......................................................................................... 40
7.4.1 Conventionele doelbepaling ..................................................................................................................... 40
7.4.2 Management by objectives ....................................................................................................................... 41
7.4.3 Kenmerken van goed opgestelde doelen .................................................................................................. 42
7.4.4 Plannen ontwikkelen ................................................................................................................................ 42
7.5 Actuele vraagstukken over planning ................................................................................................................ 43
Hoofdstuk 8 : Strategisch management ..................................................................................................................... 44
8.1 Het belang van strategisch management ......................................................................................................... 44
8.2 Het strategisch-managementproces ................................................................................................................ 44
8.3 De externe omgeving ...................................................................................................................................... 46
8.3.1 De specifieke omgeving ............................................................................................................................ 46
8.3.2 De algemene omgeving ............................................................................................................................ 47
8.3.3 De invloed van omgeving op strategische keuzes ...................................................................................... 47
8.3.4 De interne omgeving ................................................................................................................................ 47
8.4 Soorten organisatiestrategieën........................................................................................................................ 48
8.4.1 Strategieën op concernniveau .................................................................................................................. 48
8.4.2 Strategieën op businessunitniveau ........................................................................................................... 49
8.4.3 Strategieën op functioneel niveau ............................................................................................................ 50
8.5 Strategisch management in de huidige omgeving ............................................................................................ 50
Hoofdstuk 9 – Organisatiestructuur .......................................................................................................................... 52
9.1 Ontwerpen van de organisatiestructuur .......................................................................................................... 52
9.2 De organisatiestructuur ................................................................................................................................... 54
9.2.1 De mechanische en organische organisatie ............................................................................................... 54
9.3 Algemene organisatiestructuren...................................................................................................................... 54
9.3.1 Klassieke organisatiestructuren ................................................................................................................ 54
9.3.2 Hedendaagse organisatiestructuren ......................................................................................................... 55
Hoofdstuk 15 : Leiderschap ....................................................................................................................................... 57
15.1 Wie zijn leiders en wat is leiderschap ? .......................................................................................................... 57
15.2 Vroege theorieën over leiderschap ................................................................................................................ 57
15.2.1 Theorieën over leiderschapskenmerken ................................................................................................. 57
15.2.2 Theorieën over leiderschapsgedrag ........................................................................................................ 58
15.3 Contingentietheorieën over leiderschap ........................................................................................................ 58
15.3.1 Situationele leiderschapstheorie van Hersey en Blanchard...................................................................... 58
15.3.2 Participerend leiding geven van Vroom & Yetton .................................................................................... 59
3
, Bedrijfskunde en management - samenvatting
15.3.3 Pad-doelmodel van House ...................................................................................................................... 59
15.4 Moderne ideeën over leiderschap ................................................................................................................. 59
15.4.1 Transformationeel en transactioneel leider ............................................................................................ 60
15.4.2 Charismatisch en visionair leiderschap .................................................................................................... 60
15.4.3 Teamleiderschap .................................................................................................................................... 60
15.4.4 Dienstbaar leiderschap ........................................................................................................................... 60
15.4.5 Flexibel leiderschap ................................................................................................................................ 61
15.5 Hedendaagse vraagstukken over leiderschap ................................................................................................ 61
Hoofdstuk 16 : Procesmanagement .......................................................................................................................... 62
16.1 De rol van procesmanagement ...................................................................................................................... 62
16.1.1 Dienstverlening en productie .................................................................................................................. 62
16.1.2 Processen managen ................................................................................................................................ 62
16.1.3 Strategische rol van procesmanagement ................................................................................................ 62
16.2 Value chain management .............................................................................................................................. 63
16.3 Actuele vraagstukken over procesmanagement............................................................................................. 64
16.3.1 Rol van technologie in e-manufacturing .................................................................................................. 64
16.3.2 Integraal beheersen en besturen van goederenstroom ........................................................................... 64
16.3.3 Geïndividualiseerde massaproductie ...................................................................................................... 65
Hoofdstuk 17 : Beheersing van kwaliteit.................................................................................................................... 66
17.1 Wat is controle ? ........................................................................................................................................... 66
17.2 Het belang van controle ................................................................................................................................ 66
17.3 Controle van organisatieprestaties ................................................................................................................ 66
17.3.1 Wat zijn organisatieprestaties ? .............................................................................................................. 66
17.3.2 Meting van de organisatieprestatie......................................................................................................... 66
17.4 Het controleproces ........................................................................................................................................ 67
17.5 Vormen van controle ..................................................................................................................................... 69
17.6 Controle – instrumenten ............................................................................................................................... 69
17.6.1 Financiële controlemiddelen ................................................................................................................... 69
17.6.2 De balanced scorecard (BSC)................................................................................................................... 70
17.6.3 Informatiecontrole als instrument .......................................................................................................... 70
17.6.4 Benchmarking van best practices ............................................................................................................ 70
17.7 Kwaliteit ........................................................................................................................................................ 71
17.7.1 Kwaliteitsmanagement ........................................................................................................................... 71
17.7.2 Kwaliteitsprogramma’s ........................................................................................................................... 71
17.8 Hedendaagse controlevraagstukken .............................................................................................................. 71
17.8.1 Problemen op de werkplek ..................................................................................................................... 71
4
, Bedrijfskunde en management - samenvatting
17.8.2 De interactie met klanten beheersen ...................................................................................................... 71
17.8.3 Corporate governance ............................................................................................................................ 72
5
, Bedrijfskunde en management - samenvatting
Hoofdstuk 1 – Inleiding tot management en organisaties
1.1 Wie zijn de managers ?
Een manager = iemand die samenwerkt met anderen en daarin een coördinerende en leidinggevende taak heeft ,
met als oogmerk de doelstelling van de organisatie te realiseren .
• Taken van de manager :
o Leidinggeven
o Plannen
o Organiseren
o Controleren
o Evt. uitvoerende taken
• Beslissingen i.v.m. :
o Arbeidsspecialisatie
o Arbeidscoördinatie
In organisaties met traditionele structuur → hiërarchie (duidelijke gezagslijn)
Hiërarchie = de ononderbroken lijn van gezag die van het hoogste organisatieniveau naar de lagere niveaus loopt
en die verduidelijkt wie aan wie verantwoording moet afleggen .
Een lagere manager = een manager in de lagere regionen van de organisatiestructuur . Deze mensen geven leiding
aan en coördineren het werk van de ‘gewone’ medewerkers die de producten of diensten van de organisatie
realiseren .
Een middenmanager = een manager tussen de lagere en managers en topmanagers in . Deze mensen geven
leiding aan en coördineren het werk van de lagere managers .
Een topmanager = een manager in de top van de organisatie die verantwoordelijk is voor het definiëren van
doelstellingen en het nemen van beslissingen die van invloed zijn op de organisatie als geheel .
1.2 Wat is management ?
Management = het proces van het leidinggeven aan en coördineren van werkzaamheden , zodat deze efficiënt en
effectief met en door andere kunnen worden uitgevoerd .
Efficiëntie = het behalen van de grootst mogelijke productie met de minst mogelijke input .
• Efficiëntie → “de dingen goed doen” (op gebied van middelen)
o KT-doelstellingen
o Kosten drukken
o Productiviteit verhogen
Effectiviteit = het voltooien van de juiste activiteiten voor het realiseren van de organisatiedoelstellingen .
• Effectiviteit → “de goede dingen doen” (op gebied van
einddoel)
o Duurzame groei
o LT-doelstellingen
o Organisatieperformantie verhogen
6
, Bedrijfskunde en management - samenvatting
1.3 Wat doet de manager ?
1.3.1 Managementfuncties en -processen
• Volgens Fayol → 5 managementfuncties :
o Plannen
o Organiseren
o Leidinggeven (zichtbaar voor medewerkers)
o Coördineren → in meeste boeken weggelaten
o Controleren (zichtbaar voor medewerkers)
Plannen = het formuleren van doelstellingen en strategieën en het ontwikkelen van plannen om de benodigde
activiteiten te coördineren .
Organiseren = het vaststellen van wat er moet worden gedaan , hoe dit moet worden gedaan en wie dit moet
doen .
Leidinggeven = het aansturen en motiveren van alle deelnemende partijen en het oplossen van conflicten .
Controleren = het controleren van activiteiten , om er zeker van te zijn dat alles volgens plan verloopt .
• Het managementproces :
1.3.2 Managementrollen
• Volgens Mintzberg → 10 managementrollen :
o Intermenselijke rollen
o Informatieve rollen
o Beslissingsrollen
→ belang van verschillende rollen verschilt volgens
managementniveau
Intermenselijke rollen = managementrollen die te maken hebben
met mensen en met vertegenwoordigende en symbolische zaken .
Informatieve rollen = managementrollen die te maken hebben met het ontvangen , verzamelen en verspreiden
van informatie .
Beslissingsrollen = managementrollen die te maken hebben met het maken van keuzes .
7
, Bedrijfskunde en management - samenvatting
• Manieren om dingen gedaan te krijgen als manager :
o Actie direct managen
o Mensen managen
o Informatie managen
1.3.3 Managementvaardigheden
• Verschillende vaardigheden per managementniveau :
o Technische vaardigheden
o Menselijke vaardigheden
o Conceptuele vaardigheden
Technische vaardigheden = vakkundigheid in en kennis van een specialistisch vakgebied (inhoud) .
Menselijke vaardigheden = vaardigheid om goed met anderen te kunnen samenwerken , zowel met individuen als
in teamverband (relatie) .
Conceptuele vaardigheden = het vermogen om over abstracte en ingewikkelde situaties na te denken en ze te
conceptualiseren (abstract denken) .
1.3.4 Omgaan met veranderingen
• Veranderingen :
o Binnen de organisatie
o Buiten de organisatie
• 6 belangrijke veranderingen :
o Klanten
o Technologie
o Sociale media
o Innovatie
o Duurzaamheid
o De werknemer
8
, Bedrijfskunde en management - samenvatting
Het belang van klanten voor het werk van de manager
• Oude gedachte : “klanten zijn de verantwoordelijkheid van marketingmensen”
o FOUT → houding en gedrag van medewerkers spelen grote rol in klanttevredenheid
o Essentieel om klanten voortdurend hoogwaardige dienstverlening te bieden
= klantenservicemanagement
Klantenservicemanagement = het creëren van een klantgerichte organisatie waarin medewerkers vriendelijk ,
beleefd en toegankelijk zijn , kennis van zaken hebben , direct reageren op de behoeften van de klant en bereid
zijn om te doen wat nodig is om de klant tevreden te stellen .
Het belang van technologie
• Technologie verandert gang van zaken
• MAAR managen van technologische apparaten is belangrijk , anders kunnen ze negatief werken op
samenwerking
Het belang van sociale media
• Managers moeten kracht en gevaren van sociale media begrijpen
• KRACHT : medewerkers kunnen elkaar versterken
• GEVAAR : medewerkers die pronken met resultaten , managers die eenrichtingsboodschappen sturen of
ruziën tussen medewerkers …
Het belang van innovatie voor het werk van de manager
• Innovatie is niet alleen nieuwe producten MAAR ook nieuwe manier van werken
→ management moet sfeer creëren waarin medewerkers durven innoveren
Het belang van duurzaamheid
• Steeds belangrijker wordend
Duurzaamheid = het vermogen van een organisatie om haar zakelijke doelen te bereiken en waarde voor alle
belanghebbenden voor de lange termijn te vergroten door het integreren van economische , milieutechnische en
sociale kansen in haar organisatiestrategieën .
Het belang van medewerkers
• Belangrijk dat medewerkers goed handelen → prestatiefeedback geven als manager
• Ontwikkeling die werknemers zal motiveren uit te blinken
1.4 Wat is een organisatie ?
Organisatie = een geheel waarin mensen op een doelbewuste manier samenwerken om specifieke doelstellingen
te verwezenlijken .
• Organisaties hebben 3 kenmerken :
o Specifiek doel (1/meer concrete
doelstellingen)
o Doelbewuste structuur
o Mensen
• Doelbewuste structuur is :
o Open en flexibel → zonder echte afbakening
van taken …
o Traditioneler → met duidelijk omschreven
regels , voorschriften en werkwijzen
9
