Crisis B1 Literatuur
Introductie Crisis - Taken veiligheidsregio's - Planvorming
Basisinformatie regionale crisisbeheersing (H1 t/m H7)
H1 Inleiding
In de 21e eeuw niet meer alleen rampenbestrijding maar ook en vooral crisisbeheersing.
H2 Wetshistorie
2.1 Van lokaal naar regionaal
Wet veiligheidsregio's (Wvr) uit 2010 zorgde voor meer samenwerking tussen gemeenten door
verplichte veiligheidsregio’s te vormen in regionaal verband. Het bestuur van de veiligheidsregio
heeft een coördinerende rol bij rampenbestrijding en crisisbeheersing.
2.2 …en naar nationaal
De betrokkenheid van de rijksoverheid bij RB en CB is toegenomen vanaf de 9/11 aanslagen in 2001.
Het crisisbeheersing stelsel werd vernieuwd: ‘de verbreding van klassieke rampen naar moderne
crises’. Hierbij sluit de reactie op een terroristische aanslag of pandemie/dierziekte etc. zoveel
mogelijk aan op de aanpak van rampenbestrijding.
2.3 Wettelijke definities
Verschil ramp en crisis:
● Ramp → sprake van bedreiging van fysieke veiligheid; bij een crisis KAN daar sprake van zijn.
1 gebeurtenis.
● Crisis → meerdere factoren in het spel en vaak geen sprake van een plotselinge, duidelijk
gemarkeerde overgang van een normale naar een buitengewone situatie. Meestal meerdere
gebeurtenissen als oorsprong.
Sprake van crisis als vitale belangen worden bedreigd, fysieke veiligheid is daar een van. Dus
een ramp is een crisis.
Definitie ramp:
● “Een ramp is een zwaar ongeval of een andere gebeurtenis, waarbij het leven en de
gezondheid van veel personen, het milieu of grote materiële belangen in ernstige mate zijn
geschaad of worden bedreigd, en waarbij een gecoördineerde inzet van diensten of
organisaties van verschillende disciplines is vereist om de dreiging weg te nemen of de
schadelijke gevolgen te beperken.” (artikel 1 Wvr)
2.4 Rampenbestrijding en crisisbeheersing
Rampenbestrijding is een vorm van crisisbeheersing. Crisisbeheersing is breder en gaat over
preparatie, repressie en nazorg van rampen en andere crises.
H3 Soorten rampen en crises
3.2 Het domein van rampen en crises
De domeinen zijn niet per se gelijk aan de omvang van de gebeurtenis maar heeft vooral betrekking
op de schaal waarop de effecten voelbaar zijn. Vijf domeinen:
, ● Transnationaal. Een orkaan, pandemie of uitbraak van dierziekten heeft vaak voor meerdere
landen gevolgen. Ze doen zich dus voor op transnationaal of internationaal niveau.
● Nationaal. Gebeurtenissen met landelijke impact zoals Watersnoodramp en de moord op
Pim Fortuyn. De gehele Nederlandse samenleving stond op z’n kop, terwijl de moord op
Fortuyn op lokaal niveau, in Hilversum, plaatsvond.
● Trans- of bovenregionaal. Gebeurtenissen met regio-overschrijdende gevolgen. Bijvoorbeeld
een hoogwatersituatie die meerdere regio’s raakt.
● Regionaal. Gebeurtenissen die in 1 regio plaatsvinden, zoals de uitval van nutsvoorzieningen.
Bijvoorbeeld de gasstoring in Apeldoorn in 2015.
● Lokaal. Incidenten met gevolgen op lokaal niveau. Bijvoorbeeld verkeersongevallen en
geweldsincidenten.
3.3 De aard van rampen en crises
Behalve het domein waar de gebeurtenis zich voordoet wordt ook onderscheid gemaakt naar de
wijze waarop. Zo zijn er plotselinge gebeurtenissen (sudden impact) en langzaam opbouwende
gebeurtenissen (slow onset). Toch komen deze crises niet altijd helemaal onverwacht, hierop zijn we
over het algemeen goed voorbereid. Crises die zich ineens en onverwacht voordoen zijn lastig om
adequaat op te reageren door weinig informatie over de bron, oorzaak en de omvang van de
gevolgen.
3.4 De effecten
Een andere manier van ordening is de rampen en crises indelen naar de te verwachten gevolgen en
effecten. Het gaat dan om de ernst (beperkt/catastrofaal) en de waarschijnlijkheid.
, Crisistypen
Er zijn 25 verschillende typen crises. Deze zijn verdeeld in 7 thema’s:
1. Natuurlijke omgeving
2. Gebouwde omgeving
3. Technologische omgeving
4. Kernincidenten vitale infrastructuur (verstoringen)
5. Verkeer en vervoer
6. Gezondheid
7. Sociaal maatschappelijke omgeving
H4 Uitgangspunten voor crisisbeheersing
4.2 De uitgangspunten op een rij
1. Crisismanagement is niet gelijk aan crisisplanning
2. Stem hulpverlening af op (zelf)redzaamheid van burgers
3. Wat je zelden doet, doe je zelden goed
4. Schoenmaker blijf bij je leest
5. Het ‘opperbevel’ kent zijn grenzen
6. Crisismanagement is goed netwerkmanagement
7. Crisisbeheersing is voor een belangrijk deel crisiscommunicatie
8. Samenwerken, maar ook professioneel optreden maken het verschil
1. Crisismanagement is niet gelijk aan crisisplanning
De Amerikaan Enrico Quarantelli wilde met deze stelling aangeven dat goede crisisplanning niet
garandeert dat ook het crisismanagement altijd goed zal gaan. De werkelijke crisis is anders dan de
voorziene crisis. Aspecten die een rol spelen zijn:
● Geregeld vallen sleutelpersonen weg
● Er staan spontaan nieuwe leiders op (en zittende leiders vallen soms door de mand)
● Er zijn altijd veel meer actoren betrokken dan waarmee vooraf rekening is gehouden
● Toch blijkt ook vaak dat bepaalde sleutelpersonen/actoren niet zijn uitgenodigd
Introductie Crisis - Taken veiligheidsregio's - Planvorming
Basisinformatie regionale crisisbeheersing (H1 t/m H7)
H1 Inleiding
In de 21e eeuw niet meer alleen rampenbestrijding maar ook en vooral crisisbeheersing.
H2 Wetshistorie
2.1 Van lokaal naar regionaal
Wet veiligheidsregio's (Wvr) uit 2010 zorgde voor meer samenwerking tussen gemeenten door
verplichte veiligheidsregio’s te vormen in regionaal verband. Het bestuur van de veiligheidsregio
heeft een coördinerende rol bij rampenbestrijding en crisisbeheersing.
2.2 …en naar nationaal
De betrokkenheid van de rijksoverheid bij RB en CB is toegenomen vanaf de 9/11 aanslagen in 2001.
Het crisisbeheersing stelsel werd vernieuwd: ‘de verbreding van klassieke rampen naar moderne
crises’. Hierbij sluit de reactie op een terroristische aanslag of pandemie/dierziekte etc. zoveel
mogelijk aan op de aanpak van rampenbestrijding.
2.3 Wettelijke definities
Verschil ramp en crisis:
● Ramp → sprake van bedreiging van fysieke veiligheid; bij een crisis KAN daar sprake van zijn.
1 gebeurtenis.
● Crisis → meerdere factoren in het spel en vaak geen sprake van een plotselinge, duidelijk
gemarkeerde overgang van een normale naar een buitengewone situatie. Meestal meerdere
gebeurtenissen als oorsprong.
Sprake van crisis als vitale belangen worden bedreigd, fysieke veiligheid is daar een van. Dus
een ramp is een crisis.
Definitie ramp:
● “Een ramp is een zwaar ongeval of een andere gebeurtenis, waarbij het leven en de
gezondheid van veel personen, het milieu of grote materiële belangen in ernstige mate zijn
geschaad of worden bedreigd, en waarbij een gecoördineerde inzet van diensten of
organisaties van verschillende disciplines is vereist om de dreiging weg te nemen of de
schadelijke gevolgen te beperken.” (artikel 1 Wvr)
2.4 Rampenbestrijding en crisisbeheersing
Rampenbestrijding is een vorm van crisisbeheersing. Crisisbeheersing is breder en gaat over
preparatie, repressie en nazorg van rampen en andere crises.
H3 Soorten rampen en crises
3.2 Het domein van rampen en crises
De domeinen zijn niet per se gelijk aan de omvang van de gebeurtenis maar heeft vooral betrekking
op de schaal waarop de effecten voelbaar zijn. Vijf domeinen:
, ● Transnationaal. Een orkaan, pandemie of uitbraak van dierziekten heeft vaak voor meerdere
landen gevolgen. Ze doen zich dus voor op transnationaal of internationaal niveau.
● Nationaal. Gebeurtenissen met landelijke impact zoals Watersnoodramp en de moord op
Pim Fortuyn. De gehele Nederlandse samenleving stond op z’n kop, terwijl de moord op
Fortuyn op lokaal niveau, in Hilversum, plaatsvond.
● Trans- of bovenregionaal. Gebeurtenissen met regio-overschrijdende gevolgen. Bijvoorbeeld
een hoogwatersituatie die meerdere regio’s raakt.
● Regionaal. Gebeurtenissen die in 1 regio plaatsvinden, zoals de uitval van nutsvoorzieningen.
Bijvoorbeeld de gasstoring in Apeldoorn in 2015.
● Lokaal. Incidenten met gevolgen op lokaal niveau. Bijvoorbeeld verkeersongevallen en
geweldsincidenten.
3.3 De aard van rampen en crises
Behalve het domein waar de gebeurtenis zich voordoet wordt ook onderscheid gemaakt naar de
wijze waarop. Zo zijn er plotselinge gebeurtenissen (sudden impact) en langzaam opbouwende
gebeurtenissen (slow onset). Toch komen deze crises niet altijd helemaal onverwacht, hierop zijn we
over het algemeen goed voorbereid. Crises die zich ineens en onverwacht voordoen zijn lastig om
adequaat op te reageren door weinig informatie over de bron, oorzaak en de omvang van de
gevolgen.
3.4 De effecten
Een andere manier van ordening is de rampen en crises indelen naar de te verwachten gevolgen en
effecten. Het gaat dan om de ernst (beperkt/catastrofaal) en de waarschijnlijkheid.
, Crisistypen
Er zijn 25 verschillende typen crises. Deze zijn verdeeld in 7 thema’s:
1. Natuurlijke omgeving
2. Gebouwde omgeving
3. Technologische omgeving
4. Kernincidenten vitale infrastructuur (verstoringen)
5. Verkeer en vervoer
6. Gezondheid
7. Sociaal maatschappelijke omgeving
H4 Uitgangspunten voor crisisbeheersing
4.2 De uitgangspunten op een rij
1. Crisismanagement is niet gelijk aan crisisplanning
2. Stem hulpverlening af op (zelf)redzaamheid van burgers
3. Wat je zelden doet, doe je zelden goed
4. Schoenmaker blijf bij je leest
5. Het ‘opperbevel’ kent zijn grenzen
6. Crisismanagement is goed netwerkmanagement
7. Crisisbeheersing is voor een belangrijk deel crisiscommunicatie
8. Samenwerken, maar ook professioneel optreden maken het verschil
1. Crisismanagement is niet gelijk aan crisisplanning
De Amerikaan Enrico Quarantelli wilde met deze stelling aangeven dat goede crisisplanning niet
garandeert dat ook het crisismanagement altijd goed zal gaan. De werkelijke crisis is anders dan de
voorziene crisis. Aspecten die een rol spelen zijn:
● Geregeld vallen sleutelpersonen weg
● Er staan spontaan nieuwe leiders op (en zittende leiders vallen soms door de mand)
● Er zijn altijd veel meer actoren betrokken dan waarmee vooraf rekening is gehouden
● Toch blijkt ook vaak dat bepaalde sleutelpersonen/actoren niet zijn uitgenodigd
