Psychodynamische
perspectieven op seksuele
ontwikkeling- Thys
Inhoud
1 Van drift tot verlangen. De onbewuste dimensie van seksualiteit. De body-mind link.....................4
1.1 Inleiding..................................................................................................................................................4
1.2 Freud en het onbewuste (Vermote)........................................................................................................4
1.2.1 Freuds Topische Model....................................................................................................................5
1.2.2 Freuds Structurele Model (ijsbergmodel) (1923).............................................................................6
1.2.3 Psychoanalytische therapie..............................................................................................................8
1.2.4 Evaluatie Freudiaanse model...........................................................................................................8
1.3 Een neurowetenschappelijke kijk............................................................................................................8
1.3.1 Gouden plaat revisited.....................................................................................................................9
1.3.2 Visueel systeem...............................................................................................................................9
1.3.3 Perceptie en conceptie.....................................................................................................................9
1.3.4 Embodied en embedded..................................................................................................................9
1.3.5 Enactivisme....................................................................................................................................10
1.3.6 Extended mind...............................................................................................................................10
1.3.7 Spiegelneuronen............................................................................................................................11
1.3.8 Voorspelling en salience.................................................................................................................11
1.3.9 Zien is niet visueel..........................................................................................................................12
1.3.10 Bewustzijn en vrije wil..................................................................................................................12
1.3.11 Egotunnel (Metzinger).................................................................................................................13
1.3.12 Sociale dimensie...........................................................................................................................13
2 Onbewuste fantaseren. Seksuele mentale representaties en de beleving ervan in relaties.
Verliefdheid en passie.............................................................................................................14
2.1 Seksuele fantasieën..............................................................................................................................14
2.1.1 Historiek.........................................................................................................................................14
2.1.2 Empirische gegevens......................................................................................................................15
2.1.3 Hedendaagse revoluties.................................................................................................................17
2.1.4 Fantasie in de psychoanalyse.........................................................................................................18
3 Hedendaagse visie op de psychoseksuele ontwikkelings-stadia en het oedipuscomplex...............25
3.1 Inleiding................................................................................................................................................25
1
, 3.1.1 Leerproces......................................................................................................................................25
3.1.2 Seksuele scripts (Gangon en Simon)..............................................................................................26
3.1.3 Hechtingstheorie Bowlby...............................................................................................................26
3.1.4 Seksueel kindermisbruik................................................................................................................26
3.2 Voor Freud............................................................................................................................................26
3.3 Freud: 3 verhandelingen over de theorie vd seksualiteit 1905.............................................................28
a) Seksuele aberraties.............................................................................................................................28
b) De infantiele seksualiteit.....................................................................................................................30
c) Transformaties in de puberteit...........................................................................................................32
Het oedipuscomplex...............................................................................................................................33
3.3.1 Evaluatie vd verhandelingen..........................................................................................................34
3.3.2 Transgressing the boundaries: Toward a transformative hermeneutics of quantum gravity.........36
3.4 Het wezenlijke van seks: geïntegreerde visie Ariane Bazan (niet te kennen)........................................37
3.5 Na Freud...............................................................................................................................................37
4 Het mentaliseren vh seksuele.........................................................................................................38
4.1 Bion.......................................................................................................................................................38
4.1.1 Bions theorie over denken.............................................................................................................39
4.1.2 Bion en therapie.............................................................................................................................43
4.1.3 Bion en seksualiteit........................................................................................................................43
4.2 Fogany (Psycholoog).............................................................................................................................44
4.2.1 Historische trends in woordgebruik...............................................................................................45
4.2.2 Libido vs objectrelaties...................................................................................................................45
4.2.3 Psychoseksuele ontwikkeling.........................................................................................................46
4.2.4 Mature seksualiteit........................................................................................................................46
5 Mannelijkheid en vrouwelijkheid....................................................................................................48
5.1 Determinanten van genderidentiteit....................................................................................................48
5.1.1 Chromosomen................................................................................................................................48
5.1.2 Gonaden.........................................................................................................................................48
5.1.3 Hormonen......................................................................................................................................49
5.1.4 Toegewezen geslacht.....................................................................................................................49
5.1.5 Genderidentiteit.............................................................................................................................50
5.2 Psychoanalytische opvattingen over gender.........................................................................................51
5.2.1 Freud en genderidentiteit..............................................................................................................51
5.2.2 Lacan..............................................................................................................................................53
5.2.3 Feministische psychoanalyse.........................................................................................................54
5.2.4 Psychoanalyse en queer theory.....................................................................................................55
2
, 5.2.5 Solaris.............................................................................................................................................56
6 Integratie van verschillende modellen............................................................................................57
6.1 Inleiding................................................................................................................................................57
6.1.1 Jung................................................................................................................................................57
6.1.2 Jung en Pauli..................................................................................................................................58
6.2 Denkstijlen: psychoanalytische en neurowetenschappelijke modellen................................................58
6.2.1 2 soorten van denken bij Freud......................................................................................................58
6.2.2 Melanie Klein.................................................................................................................................59
6.2.3 Bion................................................................................................................................................59
6.2.4 Psychoanalytische parallellen........................................................................................................60
6.2.5 Neurowetenschappelijke parallellen..............................................................................................60
6.2.6 Een geïntegreerd model.................................................................................................................63
6.3 Neurobiologische benadering...............................................................................................................64
6.3.1 Subject en object............................................................................................................................64
6.3.2 Liefde.............................................................................................................................................66
6.3.3 Verliefdheid....................................................................................................................................67
6.4 Slot........................................................................................................................................................68
3
, 1 Van drift tot verlangen. De onbewuste dimensie van seksualiteit. De body-mind link
1.1 Inleiding
- Gouden plaque
Ruimte ingestuurd Informatie over de aarde en mens
Delen met eventuele buitenaardse wezens
Stervormige figuur: onze plaats in melkwegstelsel
Menselijke figuren
Veel controverse:
Hoe beeld je dingen af zonder af te doen aan rest v bevolking en samenleving
o Racisme
o Naaktheid
o Seksisme
o Cliché dominante heteroseksuele blanke man
Tijdsgebonden stereotypen over seksualiteit, cultuur
Sterke overtuiging huidige stereotypen definitieve, meest verfijnde en juiste zijn
Vertelt iets over onbewuste
Test-case voor alle impliciete aannames die we koesteren over onszelf en de
wereld maar waar we ons niet bewust van zijn
Indruk dat we iets bewust doen, maar gedreven door allerlei onbewuste ideeën,
motieven en gevoeligheden
- Seksuele identiteit
Hoe je je seksueel verhoudt tot anderen (Hetero, homo, bi, a)
> Seksuele oriëntatie (smaller begrip)
- Genderidentiteit
Met welk geslacht je je identificeert
1.2 Freud en het onbewuste (Vermote)
- Charcot (leermeester Freud)
Neurologische manier over hysterie
Vroeger: Afkomstig baarmoede
Charcot: Afkomstig zenuwstelsel (Neurologische oorzaak)
Behandeling
Elektrotherapie
Hypnotiseren
Toestand brengen v veranderd bewustzijn en problematische inhouden
naar boven brengen
- Freud
Hysterische klachten verbonden met psychisch functioneren
Concept vh Onbewuste
Behandeling
Vrije associëren (≈Automatisch schrijven ~Janet & ≈ Hypnotiseren ~Charcot)
= Nieuwe methode die in gesprekstherapie kon toegepast w en
mogelijkheid geeft om volkomen willekeurige gedachten te verwoorden
Contact met onbewuste
4
perspectieven op seksuele
ontwikkeling- Thys
Inhoud
1 Van drift tot verlangen. De onbewuste dimensie van seksualiteit. De body-mind link.....................4
1.1 Inleiding..................................................................................................................................................4
1.2 Freud en het onbewuste (Vermote)........................................................................................................4
1.2.1 Freuds Topische Model....................................................................................................................5
1.2.2 Freuds Structurele Model (ijsbergmodel) (1923).............................................................................6
1.2.3 Psychoanalytische therapie..............................................................................................................8
1.2.4 Evaluatie Freudiaanse model...........................................................................................................8
1.3 Een neurowetenschappelijke kijk............................................................................................................8
1.3.1 Gouden plaat revisited.....................................................................................................................9
1.3.2 Visueel systeem...............................................................................................................................9
1.3.3 Perceptie en conceptie.....................................................................................................................9
1.3.4 Embodied en embedded..................................................................................................................9
1.3.5 Enactivisme....................................................................................................................................10
1.3.6 Extended mind...............................................................................................................................10
1.3.7 Spiegelneuronen............................................................................................................................11
1.3.8 Voorspelling en salience.................................................................................................................11
1.3.9 Zien is niet visueel..........................................................................................................................12
1.3.10 Bewustzijn en vrije wil..................................................................................................................12
1.3.11 Egotunnel (Metzinger).................................................................................................................13
1.3.12 Sociale dimensie...........................................................................................................................13
2 Onbewuste fantaseren. Seksuele mentale representaties en de beleving ervan in relaties.
Verliefdheid en passie.............................................................................................................14
2.1 Seksuele fantasieën..............................................................................................................................14
2.1.1 Historiek.........................................................................................................................................14
2.1.2 Empirische gegevens......................................................................................................................15
2.1.3 Hedendaagse revoluties.................................................................................................................17
2.1.4 Fantasie in de psychoanalyse.........................................................................................................18
3 Hedendaagse visie op de psychoseksuele ontwikkelings-stadia en het oedipuscomplex...............25
3.1 Inleiding................................................................................................................................................25
1
, 3.1.1 Leerproces......................................................................................................................................25
3.1.2 Seksuele scripts (Gangon en Simon)..............................................................................................26
3.1.3 Hechtingstheorie Bowlby...............................................................................................................26
3.1.4 Seksueel kindermisbruik................................................................................................................26
3.2 Voor Freud............................................................................................................................................26
3.3 Freud: 3 verhandelingen over de theorie vd seksualiteit 1905.............................................................28
a) Seksuele aberraties.............................................................................................................................28
b) De infantiele seksualiteit.....................................................................................................................30
c) Transformaties in de puberteit...........................................................................................................32
Het oedipuscomplex...............................................................................................................................33
3.3.1 Evaluatie vd verhandelingen..........................................................................................................34
3.3.2 Transgressing the boundaries: Toward a transformative hermeneutics of quantum gravity.........36
3.4 Het wezenlijke van seks: geïntegreerde visie Ariane Bazan (niet te kennen)........................................37
3.5 Na Freud...............................................................................................................................................37
4 Het mentaliseren vh seksuele.........................................................................................................38
4.1 Bion.......................................................................................................................................................38
4.1.1 Bions theorie over denken.............................................................................................................39
4.1.2 Bion en therapie.............................................................................................................................43
4.1.3 Bion en seksualiteit........................................................................................................................43
4.2 Fogany (Psycholoog).............................................................................................................................44
4.2.1 Historische trends in woordgebruik...............................................................................................45
4.2.2 Libido vs objectrelaties...................................................................................................................45
4.2.3 Psychoseksuele ontwikkeling.........................................................................................................46
4.2.4 Mature seksualiteit........................................................................................................................46
5 Mannelijkheid en vrouwelijkheid....................................................................................................48
5.1 Determinanten van genderidentiteit....................................................................................................48
5.1.1 Chromosomen................................................................................................................................48
5.1.2 Gonaden.........................................................................................................................................48
5.1.3 Hormonen......................................................................................................................................49
5.1.4 Toegewezen geslacht.....................................................................................................................49
5.1.5 Genderidentiteit.............................................................................................................................50
5.2 Psychoanalytische opvattingen over gender.........................................................................................51
5.2.1 Freud en genderidentiteit..............................................................................................................51
5.2.2 Lacan..............................................................................................................................................53
5.2.3 Feministische psychoanalyse.........................................................................................................54
5.2.4 Psychoanalyse en queer theory.....................................................................................................55
2
, 5.2.5 Solaris.............................................................................................................................................56
6 Integratie van verschillende modellen............................................................................................57
6.1 Inleiding................................................................................................................................................57
6.1.1 Jung................................................................................................................................................57
6.1.2 Jung en Pauli..................................................................................................................................58
6.2 Denkstijlen: psychoanalytische en neurowetenschappelijke modellen................................................58
6.2.1 2 soorten van denken bij Freud......................................................................................................58
6.2.2 Melanie Klein.................................................................................................................................59
6.2.3 Bion................................................................................................................................................59
6.2.4 Psychoanalytische parallellen........................................................................................................60
6.2.5 Neurowetenschappelijke parallellen..............................................................................................60
6.2.6 Een geïntegreerd model.................................................................................................................63
6.3 Neurobiologische benadering...............................................................................................................64
6.3.1 Subject en object............................................................................................................................64
6.3.2 Liefde.............................................................................................................................................66
6.3.3 Verliefdheid....................................................................................................................................67
6.4 Slot........................................................................................................................................................68
3
, 1 Van drift tot verlangen. De onbewuste dimensie van seksualiteit. De body-mind link
1.1 Inleiding
- Gouden plaque
Ruimte ingestuurd Informatie over de aarde en mens
Delen met eventuele buitenaardse wezens
Stervormige figuur: onze plaats in melkwegstelsel
Menselijke figuren
Veel controverse:
Hoe beeld je dingen af zonder af te doen aan rest v bevolking en samenleving
o Racisme
o Naaktheid
o Seksisme
o Cliché dominante heteroseksuele blanke man
Tijdsgebonden stereotypen over seksualiteit, cultuur
Sterke overtuiging huidige stereotypen definitieve, meest verfijnde en juiste zijn
Vertelt iets over onbewuste
Test-case voor alle impliciete aannames die we koesteren over onszelf en de
wereld maar waar we ons niet bewust van zijn
Indruk dat we iets bewust doen, maar gedreven door allerlei onbewuste ideeën,
motieven en gevoeligheden
- Seksuele identiteit
Hoe je je seksueel verhoudt tot anderen (Hetero, homo, bi, a)
> Seksuele oriëntatie (smaller begrip)
- Genderidentiteit
Met welk geslacht je je identificeert
1.2 Freud en het onbewuste (Vermote)
- Charcot (leermeester Freud)
Neurologische manier over hysterie
Vroeger: Afkomstig baarmoede
Charcot: Afkomstig zenuwstelsel (Neurologische oorzaak)
Behandeling
Elektrotherapie
Hypnotiseren
Toestand brengen v veranderd bewustzijn en problematische inhouden
naar boven brengen
- Freud
Hysterische klachten verbonden met psychisch functioneren
Concept vh Onbewuste
Behandeling
Vrije associëren (≈Automatisch schrijven ~Janet & ≈ Hypnotiseren ~Charcot)
= Nieuwe methode die in gesprekstherapie kon toegepast w en
mogelijkheid geeft om volkomen willekeurige gedachten te verwoorden
Contact met onbewuste
4