Scheikunde H6
6.1 Koolwaterstoffen
Koolstofchemie
Het bestuderen van koolstofverbinding werd organische chemie genoemd, nu wordt de
koolstofchemie genoemd.
Koolstofbindingen worden verdeeld onder klassen, een van deze klasse heet
koolwaterstoffen. In deze klasse behoren alle verbindingen die bestaan uit koolstofatomen
en waterstofatomen. Binnen de koolwaterstoffen kan je weer groepen
onderscheiden:
Homologe reeksen
In één homologe reeks is de verhouding tussen C- en H-atomen in de molecuul
gelijk. Een voorbeeld hiervan zijn alkanen die de algemene formule CnH2n+2. (C=n)
Onvertakte en vertakte koolwaterstoffen
In een onvertakt koolwaterstofmolecuul is elk C-atoom met 1 of 2 C-atomen
verbonden. Een vertakt koolwaterstofmolecuul komt minstens 1 C-atoom voor dat
met 3 of 4 andere C-atomen is verbonden.
Uit C4H10 kan je twee verschillende moleculen bouwen, een vertakt een
onvertakt. Dit heet isomerie en de twee verschillende stoffen zijn isomeren.
Verzadigde en onverzadigde koolwaterstoffen
In een verzadigd koolwaterstofmolecuul komen enkele atoombindingen voor tussen C-
atomen. De eenvoudigste groep hiervan zijn alkanen.
In een onverzadigd koolwaterstofmolecuul komen één of meer dubbele atoombindingen
tussen C-atomen voor. De eenvoudigste groep hiervan zijn alkenen.
Onverzadigde stoffen met drievoudige bindingen tussen twee C-atomen hebben als
eenvoudigste groep alkynen.
Cyclische koolwaterstoffen
Cyclische koolwaterstoffen zijn moleculen waar een ring van C-atomen in voorkomt, de
eenvoudigste groep zijn de cycloalkanen.
Als in het molecuul een ring voorkomt, dan heet dit een cyclische verbinding. Onvertakte en
vertakte ketens noem je ook wel acyclisch of niet-cyclisch.
Aromaten
De structuurformule van benzeen (C6H6) wordt vaak sterk vereenvoudigd weergeven:
Stoffen met een benzeenring heten aromaten.
Alle koolwaterstoffen die geen bezeenstructuur bevatten, heten
alifatische koolwaterstoffen.
, 6.2 Systematische namen
Regels voor de naamgeving van alkanen
1. Zoek de langste onvertakte keten van C-atomen
2. Tel hoeveelheid C-atomen en geef de naam ervoor
3. Geef de nummers van de zijgroepen, dit kan van links naar recht of van rechts naar links
afhankelijk van waar de zijgroep het snelst voorkomt.
4. De vertakkingen hebben een naam, deze noteer je voor de naam van de hoofdteken op
alfabetische volgorde.
5. Als een vertakking vaker voorkomt dan gebruik je de voorvoegsels di, tri, tetra, etc.
6. In de naam van een alkaan worden getallen gescheiden door een komma en tussen een
getal en letter door een streepje.
Voorbeeld: 4-ethyl-2,2-dimethylhexaan
Alkenen en alkynen
De naamgeving van alkenen is afgeleid van die van de alkanen. Er zijn
twee verschillen:
1 De uitgang van de naam is niet -aan maar -een;
2 De plaats van de dubbele binding wordt aangegeven met een cijfer
Voorbeeld: 4,4-dimethylpent-2-een
6.1 Koolwaterstoffen
Koolstofchemie
Het bestuderen van koolstofverbinding werd organische chemie genoemd, nu wordt de
koolstofchemie genoemd.
Koolstofbindingen worden verdeeld onder klassen, een van deze klasse heet
koolwaterstoffen. In deze klasse behoren alle verbindingen die bestaan uit koolstofatomen
en waterstofatomen. Binnen de koolwaterstoffen kan je weer groepen
onderscheiden:
Homologe reeksen
In één homologe reeks is de verhouding tussen C- en H-atomen in de molecuul
gelijk. Een voorbeeld hiervan zijn alkanen die de algemene formule CnH2n+2. (C=n)
Onvertakte en vertakte koolwaterstoffen
In een onvertakt koolwaterstofmolecuul is elk C-atoom met 1 of 2 C-atomen
verbonden. Een vertakt koolwaterstofmolecuul komt minstens 1 C-atoom voor dat
met 3 of 4 andere C-atomen is verbonden.
Uit C4H10 kan je twee verschillende moleculen bouwen, een vertakt een
onvertakt. Dit heet isomerie en de twee verschillende stoffen zijn isomeren.
Verzadigde en onverzadigde koolwaterstoffen
In een verzadigd koolwaterstofmolecuul komen enkele atoombindingen voor tussen C-
atomen. De eenvoudigste groep hiervan zijn alkanen.
In een onverzadigd koolwaterstofmolecuul komen één of meer dubbele atoombindingen
tussen C-atomen voor. De eenvoudigste groep hiervan zijn alkenen.
Onverzadigde stoffen met drievoudige bindingen tussen twee C-atomen hebben als
eenvoudigste groep alkynen.
Cyclische koolwaterstoffen
Cyclische koolwaterstoffen zijn moleculen waar een ring van C-atomen in voorkomt, de
eenvoudigste groep zijn de cycloalkanen.
Als in het molecuul een ring voorkomt, dan heet dit een cyclische verbinding. Onvertakte en
vertakte ketens noem je ook wel acyclisch of niet-cyclisch.
Aromaten
De structuurformule van benzeen (C6H6) wordt vaak sterk vereenvoudigd weergeven:
Stoffen met een benzeenring heten aromaten.
Alle koolwaterstoffen die geen bezeenstructuur bevatten, heten
alifatische koolwaterstoffen.
, 6.2 Systematische namen
Regels voor de naamgeving van alkanen
1. Zoek de langste onvertakte keten van C-atomen
2. Tel hoeveelheid C-atomen en geef de naam ervoor
3. Geef de nummers van de zijgroepen, dit kan van links naar recht of van rechts naar links
afhankelijk van waar de zijgroep het snelst voorkomt.
4. De vertakkingen hebben een naam, deze noteer je voor de naam van de hoofdteken op
alfabetische volgorde.
5. Als een vertakking vaker voorkomt dan gebruik je de voorvoegsels di, tri, tetra, etc.
6. In de naam van een alkaan worden getallen gescheiden door een komma en tussen een
getal en letter door een streepje.
Voorbeeld: 4-ethyl-2,2-dimethylhexaan
Alkenen en alkynen
De naamgeving van alkenen is afgeleid van die van de alkanen. Er zijn
twee verschillen:
1 De uitgang van de naam is niet -aan maar -een;
2 De plaats van de dubbele binding wordt aangegeven met een cijfer
Voorbeeld: 4,4-dimethylpent-2-een
