Gezondheidsbevordering 22 – 23
INLEIDING TOT DE
GEZONDHEIDSBEVORDERING
WAT IS GEZONDHEID?
KENMERKEN VAN GEZONDHEID
1. 3 dimensies: lichaam, geest en sociale relaties
2. Gezond zijn en gezond voelen
3. Een positief concept
4. Een middel tot zelfrealisatie
5. Een onderdeel van breder geheel
→ Gezondheid is een complex begrip!
KENMERK 1: 3 DIMENSIES: LICHAAM, GEEST EN SOCIALE RELATIES
FYSIEKE GEZONDHEID MENTALE GEZONDHEID SOCIALE GEZONDHEID
- Vitaal en energiek - Goed in je vel zitten - Sociale relaties
- Medische feiten - Jezelf kunnen zijn - Sociaal netwerk
- Fysiek functioneren - Jezelf kunnen ontplooien - Participeren in de
- Lichamelijke klachten en - Jezelf verbonden voelen met maatschappij
pijn anderen
Gezondheid = holistisch begrip
1
,Gezondheidsbevordering 22 – 23
KENMERK 2: GEZOND ZIJN EN GEZOND VOELEN
Subjectieve beleving = hoe we ons voelen heeft een invloed
Variabel = variabel in de tijd
Objecties vs subjectief
KENMERK 3: GEZONDHEID ALS POSITIEF BEGRIP
1) Klassieke biomedische visie
= de afwezigheid van ziekte en/of handicap (ziekte ↔︎ gezondheid)
2) Gezondheid gedefinieerd door de WHO
= een toestand van volledig fysiek, psychisch en sociaal welzijn en niet slechts de afwezigheid van ziekte of
gebrek
Centraal staat:
Inzetten op het in staat stellen om zelf gezonde leefstijlkeuzes te maken via:
- Het versterken van de competenties (bv. Kennis, vaardigheden…)
- Creëren van een omgeving die gezondheid ondersteunt
➔ Inspelen op een brede waaier gezondheidsdeterminanten
Biomedisch model (klassieke visie) Bio-psycho-sociaal model
Vertrekt vanuit de pathogenese (het ontstaan van
Vertrekt vanuit de salutogenese (oorsprong van
ziekte)
gezondheid)
Ziekte: gevolg van biologische interacties Ziekte: gevolg van bio-psycho-sociale interactie
Holistische visie: aandacht voor wisselwerking
Scheiding lichaam en geest
tussen lichaam en geest
Patiënt: passief lijder Patiënt: medeverantwoordelijk
Behandelaar: actief, autoritair, curatief &
Behandelaar: collaborerend, adviseren, preventief
afwachtend
Monocausaal model Multifactorieel model
2
,Gezondheidsbevordering 22 – 23
KENMERK 4: GEZONDHEID ALS EEN MIDDEL TOT ZELFREALISATIE
Definitie gezondheid WHO → realistisch
- Toestand = statistische formulering
- Volledig welzijn = wat is dat eigenlijk? Is dat zelfs mogelijk?
Positieve gezondheid
→ “gezondheid als het vermogen zich aan te passen en een eigen regie te voeren, in het licht van de fysieke,
emotionele en sociale uitdagingen van het leven”
Middel om
- Doelen te gaan realiseren Gezondheid als middel, niet als
- Een eigen regie te voeren einddoel op zich
- Een kwaliteitsvol leven na te streven
Minder goede gezondheidstoestand (bv. Ziekte, aandoedingen)
- Kan een belemmerende factor/hindernis vormen
- Iemand kan nog steeds gezondheid ervaren wanneer levensdoelen kunnen aangepast worden
Vanuit deze visie (gezondheid is een middel tot realiseren van levensdoelen) wordt gestreefd naar het
empoweren van mensen om de determinanten van gezondheid zoveel mogelijk in eigen handen te nemen
Empoweren = in staat stellen / versterken van de competenties
Staan mensen alleen in voor hun gezondheid?
Enkel het individu is verantwoordelijk voor zijn gezondheid?
→ NEEN
Ook andere factoren hebben ene impact op gezondheid
- Biologische factoren
- De organisatie van de gezondheidszorg
- De sociale en fysieke omgeving
- Het beleid en de wetgeving (politieke omgeving)
Het nastreven van gezondheid = gedeelde verantwoordelijkheid tussen individu en maatschappij
‘Health field concept’
2 routes om gezondheid te bevorderen
- Risicofactoren voor ziekte aanpakken (pathogenese)
- Gezonde omgeving en gezond gedrag stimuleren (salutogenese)
→ basis voor de gezondheidsbevordering
3
, Gezondheidsbevordering 22 – 23
KENMERK 5: GEZONDHEID ALS EEN DEEL VAN EEN BREDER GEHEEL
Gezondheid: belangrijk facet van welzijn
- Invloed van facetten van welzijn op gezondheid
- Gezondheid beïnvloed op zijn beurt de facetten van welzijn
Welzijn is veel breder dan gezondheid
Gezondheid is een onderdeel van welzijn
Enkele voorbeelden van kunnen geven
Doel: betere en duurzame toekomst voor iedereen
Gezondheid als doelstelling voor duurzame ontwikkeling
Gezondheid is nauw verbonden met andere doelstellingen → het is daarom noodzakelijk om aan alle
doelstellingen te werken om gezondheidswinst te kunnen boeken
- Denk aan armoede en onderwijs
Voorbeelden:
- Een interventie die een bepaalde groep stigmatiseert kan gezondheidswinst opleveren, maar
negatieve gevoelens opwekken bij deze groepen waardoor ze zich niet als gelijk beschouwd voelen
- Een methodiek die gezondheidswinst oplevert maar de materialen zijn niet ecologisch verantwoord
4
INLEIDING TOT DE
GEZONDHEIDSBEVORDERING
WAT IS GEZONDHEID?
KENMERKEN VAN GEZONDHEID
1. 3 dimensies: lichaam, geest en sociale relaties
2. Gezond zijn en gezond voelen
3. Een positief concept
4. Een middel tot zelfrealisatie
5. Een onderdeel van breder geheel
→ Gezondheid is een complex begrip!
KENMERK 1: 3 DIMENSIES: LICHAAM, GEEST EN SOCIALE RELATIES
FYSIEKE GEZONDHEID MENTALE GEZONDHEID SOCIALE GEZONDHEID
- Vitaal en energiek - Goed in je vel zitten - Sociale relaties
- Medische feiten - Jezelf kunnen zijn - Sociaal netwerk
- Fysiek functioneren - Jezelf kunnen ontplooien - Participeren in de
- Lichamelijke klachten en - Jezelf verbonden voelen met maatschappij
pijn anderen
Gezondheid = holistisch begrip
1
,Gezondheidsbevordering 22 – 23
KENMERK 2: GEZOND ZIJN EN GEZOND VOELEN
Subjectieve beleving = hoe we ons voelen heeft een invloed
Variabel = variabel in de tijd
Objecties vs subjectief
KENMERK 3: GEZONDHEID ALS POSITIEF BEGRIP
1) Klassieke biomedische visie
= de afwezigheid van ziekte en/of handicap (ziekte ↔︎ gezondheid)
2) Gezondheid gedefinieerd door de WHO
= een toestand van volledig fysiek, psychisch en sociaal welzijn en niet slechts de afwezigheid van ziekte of
gebrek
Centraal staat:
Inzetten op het in staat stellen om zelf gezonde leefstijlkeuzes te maken via:
- Het versterken van de competenties (bv. Kennis, vaardigheden…)
- Creëren van een omgeving die gezondheid ondersteunt
➔ Inspelen op een brede waaier gezondheidsdeterminanten
Biomedisch model (klassieke visie) Bio-psycho-sociaal model
Vertrekt vanuit de pathogenese (het ontstaan van
Vertrekt vanuit de salutogenese (oorsprong van
ziekte)
gezondheid)
Ziekte: gevolg van biologische interacties Ziekte: gevolg van bio-psycho-sociale interactie
Holistische visie: aandacht voor wisselwerking
Scheiding lichaam en geest
tussen lichaam en geest
Patiënt: passief lijder Patiënt: medeverantwoordelijk
Behandelaar: actief, autoritair, curatief &
Behandelaar: collaborerend, adviseren, preventief
afwachtend
Monocausaal model Multifactorieel model
2
,Gezondheidsbevordering 22 – 23
KENMERK 4: GEZONDHEID ALS EEN MIDDEL TOT ZELFREALISATIE
Definitie gezondheid WHO → realistisch
- Toestand = statistische formulering
- Volledig welzijn = wat is dat eigenlijk? Is dat zelfs mogelijk?
Positieve gezondheid
→ “gezondheid als het vermogen zich aan te passen en een eigen regie te voeren, in het licht van de fysieke,
emotionele en sociale uitdagingen van het leven”
Middel om
- Doelen te gaan realiseren Gezondheid als middel, niet als
- Een eigen regie te voeren einddoel op zich
- Een kwaliteitsvol leven na te streven
Minder goede gezondheidstoestand (bv. Ziekte, aandoedingen)
- Kan een belemmerende factor/hindernis vormen
- Iemand kan nog steeds gezondheid ervaren wanneer levensdoelen kunnen aangepast worden
Vanuit deze visie (gezondheid is een middel tot realiseren van levensdoelen) wordt gestreefd naar het
empoweren van mensen om de determinanten van gezondheid zoveel mogelijk in eigen handen te nemen
Empoweren = in staat stellen / versterken van de competenties
Staan mensen alleen in voor hun gezondheid?
Enkel het individu is verantwoordelijk voor zijn gezondheid?
→ NEEN
Ook andere factoren hebben ene impact op gezondheid
- Biologische factoren
- De organisatie van de gezondheidszorg
- De sociale en fysieke omgeving
- Het beleid en de wetgeving (politieke omgeving)
Het nastreven van gezondheid = gedeelde verantwoordelijkheid tussen individu en maatschappij
‘Health field concept’
2 routes om gezondheid te bevorderen
- Risicofactoren voor ziekte aanpakken (pathogenese)
- Gezonde omgeving en gezond gedrag stimuleren (salutogenese)
→ basis voor de gezondheidsbevordering
3
, Gezondheidsbevordering 22 – 23
KENMERK 5: GEZONDHEID ALS EEN DEEL VAN EEN BREDER GEHEEL
Gezondheid: belangrijk facet van welzijn
- Invloed van facetten van welzijn op gezondheid
- Gezondheid beïnvloed op zijn beurt de facetten van welzijn
Welzijn is veel breder dan gezondheid
Gezondheid is een onderdeel van welzijn
Enkele voorbeelden van kunnen geven
Doel: betere en duurzame toekomst voor iedereen
Gezondheid als doelstelling voor duurzame ontwikkeling
Gezondheid is nauw verbonden met andere doelstellingen → het is daarom noodzakelijk om aan alle
doelstellingen te werken om gezondheidswinst te kunnen boeken
- Denk aan armoede en onderwijs
Voorbeelden:
- Een interventie die een bepaalde groep stigmatiseert kan gezondheidswinst opleveren, maar
negatieve gevoelens opwekken bij deze groepen waardoor ze zich niet als gelijk beschouwd voelen
- Een methodiek die gezondheidswinst oplevert maar de materialen zijn niet ecologisch verantwoord
4
