HV & CD
0 INHOUD
0 INHOUD .................................................................................................................................................. 1
1 INTRODUCTIE .......................................................................................................................................... 6
1.1 TRANSCULTURELE GEESTELIJKE GEZONDHEIDSZORG & PSYCHOTHERAPIE .................................................... 6
1.2 CASUSANALYSE AMMAR ........................................................................................................................... 6
1.2.1 toeleiding en opbouw vertrouwensrelatie ......................................................................... 6
1.2.2 diagnostische beeldvorming .................................................................................................. 7
1.2.3 therapeutische relatie .............................................................................................................. 7
1.2.4 therapeutische interventies..................................................................................................... 7
2 HC 2: CULTURELE PSYCHOLOGIE: WAT EN WAAROM? ................................................................... 8
2.1 WAT IS CULTUUR? ...................................................................................................................................... 8
2.2 WAT IS CULTURELE PSYCHOLOGIE DAN? ................................................................................................... 8
2.2.1.1 waarom hebben we culturele psychologie nodig? ..................................................................... 9
2.3 CULTURELE VERSCHILLEN IN ZELF-CONCEPT ................................................................................................ 9
2.3.1 culturele verschillen in zelf ....................................................................................................... 9
2.3.2 onafhankelijk model van zelf ................................................................................................ 10
2.3.3 interafhankelijk model van zelf ............................................................................................ 10
2.4 CULTURELE VERSCHILLEN IN MOTIVATIE EN AGENCY ................................................................................. 11
2.4.1 culturele verschillen in motivatie ......................................................................................... 11
2.4.2 culturele verschillen in agency ............................................................................................ 11
2.4.2.1 verschillende vormen van agency.................................................................................................. 11
2.5 CULTURELE VERSCHILLEN IN PERCEPTIE EN COGNITIE ................................................................................ 12
2.5.1 een andere kijk op de wereld: zelfde wereld, andere perceptie ............................. 12
2.5.2 niet zo fundamenteel: de wereld anders begrijpen ...................................................... 12
2.6 BESLUIT: KERNBOODSCHAP UIT CULTUUR-PSYCHOLOGISCHE STUDIES ........................................................ 13
2.6.1 beste optie: universality without uniformity ....................................................................... 13
2.7 POSITIE VAN EEN INDIVIDU IN DE CULTURELE WERELD ................................................................................ 13
2.7.1 implicaties .................................................................................................................................. 13
2.7.1.1 implicatie 1: iedereen is multicultureel ........................................................................................... 14
2.7.1.2 implicatie 2: intersectionaliteit doet ertoe ..................................................................................... 14
2.7.1.3 implicatie 3: culturen zijn niet monolitisch ..................................................................................... 14
2.7.1.4 implicatie 4: culturen zijn niet statisch ............................................................................................. 14
2.7.1.5 implicatie 5: opgelegde vs eigen betekenis ................................................................................ 14
2.7.1.6 implicatie 6: verschillen naargelang context ............................................................................... 14
2.7.1.7 implicatie 7: participatie cultuur ≠ identiteit ................................................................................. 14
2.7.2 allemaal hetzelfde én verschillend ..................................................................................... 15
2.8 CULTUREEL GEÏNFORMEERD ..................................................................................................................... 15
2.9 NIET-WETEND........................................................................................................................................... 15
3 HC 3: HOE WE SAMEN CULTUUR DOEN: DE ‘ENCULTURALISATIE’ VAN KINDEREN ..................... 16
3.1 CULTURELE VERSCHILLEN IN DAGELIJKSE OUDERLIJKE PRAKTIJKEN ............................................................. 16
3.1.1 ouderlijke praktijken................................................................................................................. 16
3.2 HOE OUDER-KIND INTERACTIES MEE VORM GEVEN AAN DE PSYCHE ......................................................... 16
3.2.1 perceptie en cognitie ............................................................................................................. 16
1
Anke Mathijs
, 3.2.2 vormgeven aan zelf-concept .............................................................................................. 16
3.2.3 vormgeven aan emoties ....................................................................................................... 16
3.3 HOE INSTITUTIES EN PRODUCTEN MEE VORM GEVEN AAN DE PSYCHE ........................................................ 17
3.3.1 zelf-concept en emoties in een institutie als school ....................................................... 17
3.3.2 emoties in culturele producten als kinderboeken .......................................................... 17
3.3.3 ook in de volwassen wereld .................................................................................................. 17
3.3.4 we doen dus allemaal cultuur ............................................................................................. 18
3.4 FYSIEKE GEZONDHEID EN HET VOORBEELD VAN TRADITIONAL CHINESE MEDICINE ...................................... 18
3.4.1 algemene vs cultuur-sensitieve benadering van fysiek welzijn ................................... 18
3.4.1.1 algemene geneeskunde ................................................................................................................... 18
3.4.1.2 antropologische geneeskunde ........................................................................................................ 18
3.4.2 verschillende culturele modellen van fysieke gezondheid .......................................... 18
3.4.2.1 biomedisch model van gezondheid (domineert in weird-contexten) .................................. 18
3.4.3 verschillende westerse modellen van gezondheid ........................................................ 19
3.4.3.1 europees-amerikaans model ............................................................................................................ 19
3.4.3.2 frans model ............................................................................................................................................ 19
3.4.4 chinees model .......................................................................................................................... 19
3.4.5 botsingen in culturele modellen van fysieke gezondheid ........................................... 19
3.4.5.1 cultural clashes ..................................................................................................................................... 19
3.5 CUTLUUR EN WELZIJN: MENTALE GEZONDHEID EN HET VOORBEELD VAN HET KANAKA MAOLI MODEL ........ 20
3.5.1 algemene vs cultuur-sensitieve benadering van welzijn .............................................. 20
3.5.1.1 algemene psychologie/psychiatrie ................................................................................................ 20
3.5.1.2 culturele psychologie/psychiatrie ................................................................................................... 20
3.5.2 over normaliteit en andere aandoeningen: culturele modellen van geestelijke
gezondheid ............................................................................................................................................... 20
3.5.2.1 biomedisch model van mentale gezondheid ............................................................................. 20
3.5.2.2 kanaka maoli model van mentale gezondheid.......................................................................... 20
3.5.2.3 mediterraans model van mentale gezondheid .......................................................................... 21
3.5.3 opnieuw botsingen/cultural clashes in culturele modellen van mentale
gezondhed ................................................................................................................................................ 21
3.6 CULTURELE MODELLEN EN CYCLI VAN ZIEKTE EN GEZONDHEID .................................................................. 21
3.6.1 welke aspecten van (mentaal) welzijn zijn gelijk/verschillend over vss culturen?. 21
3.6.2 symptoom, syndroom & idioom ........................................................................................... 22
3.6.2.1 voorbeelden van wat er op dit moment in bepaalde symptom pools zit ........................... 22
3.6.3 hoe situeren we (mentale) ziekte en gezondheid in culturele cycli? ....................... 23
3.6.3.1 voorbeeld: depressie in VS ................................................................................................................ 23
3.6.3.2 voorbeeld: adhd in west europa ..................................................................................................... 23
3.7 WELKE INZICHTEN BEKOMEN WE DOOR BEPAALDE (AFWIJKENDE) GEDRAGINGEN EN PSYCHOLOGISCHE
STOORNISSEN TE SITUEREN IN DE CULTURELE CYCLUS? .......................................................................................... 24
3.7.1 implicatie 1: mentale gezondheid in context .................................................................. 24
3.7.2 implicatie 2: different ways to ‘fix it’ ................................................................................... 24
3.7.3 implicatie 3: cultural clashes & matches ........................................................................... 24
3.8 HOE DEZE INZICHTEN INZETTEN IN INTERCULTURELE HULPVERLENING? ........................................................ 24
3.8.1 cultureel geïnformeerd........................................................................................................... 24
3.8.2 niet-wetend ............................................................................................................................... 24
HC 4: ACCULTURATIE ................................................................................................................................. 25
3.9 ACHTERGRONDINFO: WAT IS MIGRATIE? ................................................................................................. 25
3.10 EEN TRADITIONELE BLIK OP ACCULTURATIE............................................................................................ 25
2
Anke Mathijs
, 3.10.1 definitie en conceptualisatie van acculturatie ............................................................... 25
3.10.1.1 definitie ............................................................................................................................................... 25
3.10.1.2 conceptualisatie .............................................................................................................................. 25
3.10.2 traditionele focus op attitudes en identiteit: de ijsberg ................................................ 26
3.11 VERSCHILLENDE ACCULTURATIE MODELLEN: 1-2 DIMENSIONEEL EN CONTEXTUEEL ................................ 26
3.11.1 1-dimensioneel model ............................................................................................................ 26
3.11.2 2-dimensioneel model ............................................................................................................ 26
3.11.3 contextueel model .................................................................................................................. 26
3.12 HOE ACCULTUREREN ATTITUDES EN IDENTITEITEN? ................................................................................. 27
3.12.1 operationalisatie van deze vraag doet ertoe ................................................................. 27
3.12.2 integratiestrategie als ideaal?.............................................................................................. 27
3.13 UITSLUITINGSMECHANISMEN IN DE CONTEXT VAN MIGRATIE EN ACCULTURATIE ..................................... 27
3.13.1 de positie van etnisch culturele minderheden in de samenleving ........................... 27
3.13.2 het rad van ongelijkheid ........................................................................................................ 28
3.13.2.1 etniciteit, ras en racisme ................................................................................................................ 28
3.13.3 specifieke uitsluitingsmechanismen .................................................................................... 29
3.13.3.1 stereotypen en bedreiging ........................................................................................................... 29
3.13.3.2 vooroordelen .................................................................................................................................... 29
3.13.3.3 zelfvervullende voorspellingen ..................................................................................................... 29
3.13.3.4 discriminatie....................................................................................................................................... 29
3.14 CULTUREEL-PSYCHOLOGISCHE VISIE OP ACCULTURATIE EN UITSLUITING................................................. 29
3.14.1 cultureel-psychologische benadering ............................................................................... 30
3.14.2 wat betekent deze visie op acculturatie voor de hulpverleningspraktijk? ............. 30
3.14.2.1 conceptualisatie .............................................................................................................................. 30
3.14.2.2 (mis)matches in culturele cyclus & welzijn ................................................................................ 30
3.14.3 welke inzichten over (onze eigen houding tov) migratie en acculturatie zijn
belangrijk voor de praktijk? ................................................................................................................... 31
3.14.3.1 jouw positie ........................................................................................................................................ 31
3.14.3.2 cultureel geïnformeerd................................................................................................................... 31
3.14.3.3 niet wetend/onderzoekend .......................................................................................................... 31
4 HC 5: BASISVAARDIGHEDEN/HOUDINGEN IN INTERCULTURELE HULPVERLENING .................... 32
4.1 ZOEKEN NAAR VERWEVENDHEID MET HERKOMST/OORSPRONG: OORSPRONGSGEHECHTHEID.................. 32
4.2 CASUS UIT ARTIKEL ‘HERSTEL VAN VERWEVENDHEID MET HERKOMST’......................................................... 33
4.3 ETNOPSYCHIATRIE.................................................................................................................................... 33
4.4 KERNPUNTEN ........................................................................................................................................... 34
4.5 HET GELIJKE EN HET VERSCHILLENDE IN DE INTERCULTURELE ONTMOETING ................................................. 34
4.6 VERWEVENDHEID VAN OORSPRONGSGEHECHTHEID EN TOEKOMSTGERICHTHEID; HERKOMST EN INTEGRATIE
35
4.7 BELANG OM EIGENHEID VAN MIGRATIEGOLVEN TE KENNEN ..................................................................... 35
5 HC 6: HISTORISCHE PERSPECTIEVEN IN TRANSCULTURELE PSYCHIATRIE & PSYCHOTHERAPIE . 36
5.1 GENERALE PROBLEEMSTELLING ................................................................................................................ 36
5.1.1 Dimensies/lagen omtrent de rol van cultuur in de ziekte-ervaring & ziektegedrag
36
5.2 HISTORISCHE FASERING VAN TRANSCULTURELE PSYCHIATRIE ..................................................................... 36
5.2.1 koloniale & comparatieve psychiatrie............................................................................... 37
5.2.1.1 VRAAGSTELLING: universaliteit/relativiteit van psychopathologie & behandelpraktijken?
37
5.2.2 maatschappelijke diversiteit: ggz in minderheidsgroepen .......................................... 38
3
Anke Mathijs
, 5.2.2.1 VRAAGSTELLING: geestelijke gezondheidszorg aan etnisch diverse populaties ................ 38
5.2.3 post-koloniale antropologie van de discipline ................................................................ 38
5.2.3.1 VRAAGSTELLING: analyse van psychiatrische/psychologische theorie & praktijk als
cultuurproduct ........................................................................................................................................................ 38
5.3 HISTORISCHE ONTWIKKELING OF ACTUELE CO-EXISTENTIE? ....................................................................... 39
6 HC 7: CULTURELE REGULATIE VAN PSYCHISCH LIJDEN & HERSTEL ............................................... 40
6.1 4 SOCIALE EN CULTURELE DIMENSIES VAN LIJDEN EN HERSTEL ................................................................... 40
6.1.1 1 intersectie/kruispunt tss cultuur & psychopathologie ................................................. 40
6.1.2 2 intersectie cultuur in interactieve processen in traject psychopathologie .......... 41
6.1.3 3 migratie & culturele identificaties (heel belangrijk) .................................................... 42
6.1.4 4 culturele differentie in de zorgrelatie .............................................................................. 43
6.2 ANALYSE VAN SOCIALE & CULTURELE DIMENSIES VAN PROBLEEMERVARING & HERSTEL ........................... 43
7 HC 8: DIAGNOSTISCHE BEELDVORMING: PERSON-CENTERED ETNOGRAPHY ........................... 44
7.1 ETNOGRAFISCHE BEELDVORMING ........................................................................................................... 44
7.1.1 Exploratie van sociale en culturele dimensie van lijden (Mezzich et al., 2008, 2009;
Lakes et al., 2006) ..................................................................................................................................... 44
7.1.2 instrumentarium ........................................................................................................................ 44
7.1.3 Culturele formulering: centrale thema’s in klinische implementatie ......................... 45
8 HC 11: CULTUURSENSITIEVE PREVENTIE BIJ OUDERS EN BABY’S MET MIGRATIEGESCHIEDENIS
(MEURS) ........................................................................................................................................................ 47
8.1 VARIATIES IN ONTWIKKELING .................................................................................................................... 47
8.2 MAATSCHAPPELIJKE CONTEXT VAN ‘EERSTE STAPPEN’-PROJECT ............................................................... 47
8.3 ANDERE HANDVATEN VOOR CULTUURSENSITIEF WERK .............................................................................. 48
8.4 EMPIRISCH ONDERZOEK........................................................................................................................... 49
8.5 EFFECTEN VAN EERSTE STAPPEN OP KORTE TERMIJN .................................................................................. 49
8.6 LANGERE TERMIJN EFFECTEN.................................................................................................................... 49
8.7 HOE WERKT EERSTE STAPPEN? .................................................................................................................. 49
8.8 CULTURELE SENSITIVITEIT (AANDACHTSPUNTEN VOOR BIJ DE CASUS-ANALYSE) → KLEMTONEN VOLGENS
MEURS 50
9 HC 12: STRUCTURELE ONGELIJKHEDEN IN HET ONDERWIJS EN MOGELIJKE VERKLARINGEN
(DE LEERSNYDER) ........................................................................................................................................ 51
9.1 DE PRESTATIEKLOOF ................................................................................................................................. 51
9.2 POGINGEN OM DE KLOOF TE VERKLAREN ................................................................................................ 51
9.2.1 poging 1: tijd en generatie ? ................................................................................................ 51
9.2.2 poging 2: ses .............................................................................................................................. 51
9.2.3 poging 3: thuistaal ................................................................................................................. 52
9.2.4 poging 4: iq ................................................................................................................................ 52
9.2.5 conclusie .................................................................................................................................... 52
9.3 WAT VERKLAART DE PRESTATIEKLOOF DAN WEL?...................................................................................... 52
9.3.1 structurele factoren ................................................................................................................. 52
9.3.2 omgang met diversiteit: verschillende modellen van diversiteit hebben
verschillende impact op schoolprestaties ........................................................................................ 53
9.4 WERKZAME BESTANDDELEN VAN INTERVENTIES: DE PSYCHOLOGIE VAN IN- EN UITSLUITING ....................... 54
9.4.1 rad van ongelijkheid ............................................................................................................... 54
9.4.2 specifieke uitsluitingsmechanismen .................................................................................... 54
4
Anke Mathijs
0 INHOUD
0 INHOUD .................................................................................................................................................. 1
1 INTRODUCTIE .......................................................................................................................................... 6
1.1 TRANSCULTURELE GEESTELIJKE GEZONDHEIDSZORG & PSYCHOTHERAPIE .................................................... 6
1.2 CASUSANALYSE AMMAR ........................................................................................................................... 6
1.2.1 toeleiding en opbouw vertrouwensrelatie ......................................................................... 6
1.2.2 diagnostische beeldvorming .................................................................................................. 7
1.2.3 therapeutische relatie .............................................................................................................. 7
1.2.4 therapeutische interventies..................................................................................................... 7
2 HC 2: CULTURELE PSYCHOLOGIE: WAT EN WAAROM? ................................................................... 8
2.1 WAT IS CULTUUR? ...................................................................................................................................... 8
2.2 WAT IS CULTURELE PSYCHOLOGIE DAN? ................................................................................................... 8
2.2.1.1 waarom hebben we culturele psychologie nodig? ..................................................................... 9
2.3 CULTURELE VERSCHILLEN IN ZELF-CONCEPT ................................................................................................ 9
2.3.1 culturele verschillen in zelf ....................................................................................................... 9
2.3.2 onafhankelijk model van zelf ................................................................................................ 10
2.3.3 interafhankelijk model van zelf ............................................................................................ 10
2.4 CULTURELE VERSCHILLEN IN MOTIVATIE EN AGENCY ................................................................................. 11
2.4.1 culturele verschillen in motivatie ......................................................................................... 11
2.4.2 culturele verschillen in agency ............................................................................................ 11
2.4.2.1 verschillende vormen van agency.................................................................................................. 11
2.5 CULTURELE VERSCHILLEN IN PERCEPTIE EN COGNITIE ................................................................................ 12
2.5.1 een andere kijk op de wereld: zelfde wereld, andere perceptie ............................. 12
2.5.2 niet zo fundamenteel: de wereld anders begrijpen ...................................................... 12
2.6 BESLUIT: KERNBOODSCHAP UIT CULTUUR-PSYCHOLOGISCHE STUDIES ........................................................ 13
2.6.1 beste optie: universality without uniformity ....................................................................... 13
2.7 POSITIE VAN EEN INDIVIDU IN DE CULTURELE WERELD ................................................................................ 13
2.7.1 implicaties .................................................................................................................................. 13
2.7.1.1 implicatie 1: iedereen is multicultureel ........................................................................................... 14
2.7.1.2 implicatie 2: intersectionaliteit doet ertoe ..................................................................................... 14
2.7.1.3 implicatie 3: culturen zijn niet monolitisch ..................................................................................... 14
2.7.1.4 implicatie 4: culturen zijn niet statisch ............................................................................................. 14
2.7.1.5 implicatie 5: opgelegde vs eigen betekenis ................................................................................ 14
2.7.1.6 implicatie 6: verschillen naargelang context ............................................................................... 14
2.7.1.7 implicatie 7: participatie cultuur ≠ identiteit ................................................................................. 14
2.7.2 allemaal hetzelfde én verschillend ..................................................................................... 15
2.8 CULTUREEL GEÏNFORMEERD ..................................................................................................................... 15
2.9 NIET-WETEND........................................................................................................................................... 15
3 HC 3: HOE WE SAMEN CULTUUR DOEN: DE ‘ENCULTURALISATIE’ VAN KINDEREN ..................... 16
3.1 CULTURELE VERSCHILLEN IN DAGELIJKSE OUDERLIJKE PRAKTIJKEN ............................................................. 16
3.1.1 ouderlijke praktijken................................................................................................................. 16
3.2 HOE OUDER-KIND INTERACTIES MEE VORM GEVEN AAN DE PSYCHE ......................................................... 16
3.2.1 perceptie en cognitie ............................................................................................................. 16
1
Anke Mathijs
, 3.2.2 vormgeven aan zelf-concept .............................................................................................. 16
3.2.3 vormgeven aan emoties ....................................................................................................... 16
3.3 HOE INSTITUTIES EN PRODUCTEN MEE VORM GEVEN AAN DE PSYCHE ........................................................ 17
3.3.1 zelf-concept en emoties in een institutie als school ....................................................... 17
3.3.2 emoties in culturele producten als kinderboeken .......................................................... 17
3.3.3 ook in de volwassen wereld .................................................................................................. 17
3.3.4 we doen dus allemaal cultuur ............................................................................................. 18
3.4 FYSIEKE GEZONDHEID EN HET VOORBEELD VAN TRADITIONAL CHINESE MEDICINE ...................................... 18
3.4.1 algemene vs cultuur-sensitieve benadering van fysiek welzijn ................................... 18
3.4.1.1 algemene geneeskunde ................................................................................................................... 18
3.4.1.2 antropologische geneeskunde ........................................................................................................ 18
3.4.2 verschillende culturele modellen van fysieke gezondheid .......................................... 18
3.4.2.1 biomedisch model van gezondheid (domineert in weird-contexten) .................................. 18
3.4.3 verschillende westerse modellen van gezondheid ........................................................ 19
3.4.3.1 europees-amerikaans model ............................................................................................................ 19
3.4.3.2 frans model ............................................................................................................................................ 19
3.4.4 chinees model .......................................................................................................................... 19
3.4.5 botsingen in culturele modellen van fysieke gezondheid ........................................... 19
3.4.5.1 cultural clashes ..................................................................................................................................... 19
3.5 CUTLUUR EN WELZIJN: MENTALE GEZONDHEID EN HET VOORBEELD VAN HET KANAKA MAOLI MODEL ........ 20
3.5.1 algemene vs cultuur-sensitieve benadering van welzijn .............................................. 20
3.5.1.1 algemene psychologie/psychiatrie ................................................................................................ 20
3.5.1.2 culturele psychologie/psychiatrie ................................................................................................... 20
3.5.2 over normaliteit en andere aandoeningen: culturele modellen van geestelijke
gezondheid ............................................................................................................................................... 20
3.5.2.1 biomedisch model van mentale gezondheid ............................................................................. 20
3.5.2.2 kanaka maoli model van mentale gezondheid.......................................................................... 20
3.5.2.3 mediterraans model van mentale gezondheid .......................................................................... 21
3.5.3 opnieuw botsingen/cultural clashes in culturele modellen van mentale
gezondhed ................................................................................................................................................ 21
3.6 CULTURELE MODELLEN EN CYCLI VAN ZIEKTE EN GEZONDHEID .................................................................. 21
3.6.1 welke aspecten van (mentaal) welzijn zijn gelijk/verschillend over vss culturen?. 21
3.6.2 symptoom, syndroom & idioom ........................................................................................... 22
3.6.2.1 voorbeelden van wat er op dit moment in bepaalde symptom pools zit ........................... 22
3.6.3 hoe situeren we (mentale) ziekte en gezondheid in culturele cycli? ....................... 23
3.6.3.1 voorbeeld: depressie in VS ................................................................................................................ 23
3.6.3.2 voorbeeld: adhd in west europa ..................................................................................................... 23
3.7 WELKE INZICHTEN BEKOMEN WE DOOR BEPAALDE (AFWIJKENDE) GEDRAGINGEN EN PSYCHOLOGISCHE
STOORNISSEN TE SITUEREN IN DE CULTURELE CYCLUS? .......................................................................................... 24
3.7.1 implicatie 1: mentale gezondheid in context .................................................................. 24
3.7.2 implicatie 2: different ways to ‘fix it’ ................................................................................... 24
3.7.3 implicatie 3: cultural clashes & matches ........................................................................... 24
3.8 HOE DEZE INZICHTEN INZETTEN IN INTERCULTURELE HULPVERLENING? ........................................................ 24
3.8.1 cultureel geïnformeerd........................................................................................................... 24
3.8.2 niet-wetend ............................................................................................................................... 24
HC 4: ACCULTURATIE ................................................................................................................................. 25
3.9 ACHTERGRONDINFO: WAT IS MIGRATIE? ................................................................................................. 25
3.10 EEN TRADITIONELE BLIK OP ACCULTURATIE............................................................................................ 25
2
Anke Mathijs
, 3.10.1 definitie en conceptualisatie van acculturatie ............................................................... 25
3.10.1.1 definitie ............................................................................................................................................... 25
3.10.1.2 conceptualisatie .............................................................................................................................. 25
3.10.2 traditionele focus op attitudes en identiteit: de ijsberg ................................................ 26
3.11 VERSCHILLENDE ACCULTURATIE MODELLEN: 1-2 DIMENSIONEEL EN CONTEXTUEEL ................................ 26
3.11.1 1-dimensioneel model ............................................................................................................ 26
3.11.2 2-dimensioneel model ............................................................................................................ 26
3.11.3 contextueel model .................................................................................................................. 26
3.12 HOE ACCULTUREREN ATTITUDES EN IDENTITEITEN? ................................................................................. 27
3.12.1 operationalisatie van deze vraag doet ertoe ................................................................. 27
3.12.2 integratiestrategie als ideaal?.............................................................................................. 27
3.13 UITSLUITINGSMECHANISMEN IN DE CONTEXT VAN MIGRATIE EN ACCULTURATIE ..................................... 27
3.13.1 de positie van etnisch culturele minderheden in de samenleving ........................... 27
3.13.2 het rad van ongelijkheid ........................................................................................................ 28
3.13.2.1 etniciteit, ras en racisme ................................................................................................................ 28
3.13.3 specifieke uitsluitingsmechanismen .................................................................................... 29
3.13.3.1 stereotypen en bedreiging ........................................................................................................... 29
3.13.3.2 vooroordelen .................................................................................................................................... 29
3.13.3.3 zelfvervullende voorspellingen ..................................................................................................... 29
3.13.3.4 discriminatie....................................................................................................................................... 29
3.14 CULTUREEL-PSYCHOLOGISCHE VISIE OP ACCULTURATIE EN UITSLUITING................................................. 29
3.14.1 cultureel-psychologische benadering ............................................................................... 30
3.14.2 wat betekent deze visie op acculturatie voor de hulpverleningspraktijk? ............. 30
3.14.2.1 conceptualisatie .............................................................................................................................. 30
3.14.2.2 (mis)matches in culturele cyclus & welzijn ................................................................................ 30
3.14.3 welke inzichten over (onze eigen houding tov) migratie en acculturatie zijn
belangrijk voor de praktijk? ................................................................................................................... 31
3.14.3.1 jouw positie ........................................................................................................................................ 31
3.14.3.2 cultureel geïnformeerd................................................................................................................... 31
3.14.3.3 niet wetend/onderzoekend .......................................................................................................... 31
4 HC 5: BASISVAARDIGHEDEN/HOUDINGEN IN INTERCULTURELE HULPVERLENING .................... 32
4.1 ZOEKEN NAAR VERWEVENDHEID MET HERKOMST/OORSPRONG: OORSPRONGSGEHECHTHEID.................. 32
4.2 CASUS UIT ARTIKEL ‘HERSTEL VAN VERWEVENDHEID MET HERKOMST’......................................................... 33
4.3 ETNOPSYCHIATRIE.................................................................................................................................... 33
4.4 KERNPUNTEN ........................................................................................................................................... 34
4.5 HET GELIJKE EN HET VERSCHILLENDE IN DE INTERCULTURELE ONTMOETING ................................................. 34
4.6 VERWEVENDHEID VAN OORSPRONGSGEHECHTHEID EN TOEKOMSTGERICHTHEID; HERKOMST EN INTEGRATIE
35
4.7 BELANG OM EIGENHEID VAN MIGRATIEGOLVEN TE KENNEN ..................................................................... 35
5 HC 6: HISTORISCHE PERSPECTIEVEN IN TRANSCULTURELE PSYCHIATRIE & PSYCHOTHERAPIE . 36
5.1 GENERALE PROBLEEMSTELLING ................................................................................................................ 36
5.1.1 Dimensies/lagen omtrent de rol van cultuur in de ziekte-ervaring & ziektegedrag
36
5.2 HISTORISCHE FASERING VAN TRANSCULTURELE PSYCHIATRIE ..................................................................... 36
5.2.1 koloniale & comparatieve psychiatrie............................................................................... 37
5.2.1.1 VRAAGSTELLING: universaliteit/relativiteit van psychopathologie & behandelpraktijken?
37
5.2.2 maatschappelijke diversiteit: ggz in minderheidsgroepen .......................................... 38
3
Anke Mathijs
, 5.2.2.1 VRAAGSTELLING: geestelijke gezondheidszorg aan etnisch diverse populaties ................ 38
5.2.3 post-koloniale antropologie van de discipline ................................................................ 38
5.2.3.1 VRAAGSTELLING: analyse van psychiatrische/psychologische theorie & praktijk als
cultuurproduct ........................................................................................................................................................ 38
5.3 HISTORISCHE ONTWIKKELING OF ACTUELE CO-EXISTENTIE? ....................................................................... 39
6 HC 7: CULTURELE REGULATIE VAN PSYCHISCH LIJDEN & HERSTEL ............................................... 40
6.1 4 SOCIALE EN CULTURELE DIMENSIES VAN LIJDEN EN HERSTEL ................................................................... 40
6.1.1 1 intersectie/kruispunt tss cultuur & psychopathologie ................................................. 40
6.1.2 2 intersectie cultuur in interactieve processen in traject psychopathologie .......... 41
6.1.3 3 migratie & culturele identificaties (heel belangrijk) .................................................... 42
6.1.4 4 culturele differentie in de zorgrelatie .............................................................................. 43
6.2 ANALYSE VAN SOCIALE & CULTURELE DIMENSIES VAN PROBLEEMERVARING & HERSTEL ........................... 43
7 HC 8: DIAGNOSTISCHE BEELDVORMING: PERSON-CENTERED ETNOGRAPHY ........................... 44
7.1 ETNOGRAFISCHE BEELDVORMING ........................................................................................................... 44
7.1.1 Exploratie van sociale en culturele dimensie van lijden (Mezzich et al., 2008, 2009;
Lakes et al., 2006) ..................................................................................................................................... 44
7.1.2 instrumentarium ........................................................................................................................ 44
7.1.3 Culturele formulering: centrale thema’s in klinische implementatie ......................... 45
8 HC 11: CULTUURSENSITIEVE PREVENTIE BIJ OUDERS EN BABY’S MET MIGRATIEGESCHIEDENIS
(MEURS) ........................................................................................................................................................ 47
8.1 VARIATIES IN ONTWIKKELING .................................................................................................................... 47
8.2 MAATSCHAPPELIJKE CONTEXT VAN ‘EERSTE STAPPEN’-PROJECT ............................................................... 47
8.3 ANDERE HANDVATEN VOOR CULTUURSENSITIEF WERK .............................................................................. 48
8.4 EMPIRISCH ONDERZOEK........................................................................................................................... 49
8.5 EFFECTEN VAN EERSTE STAPPEN OP KORTE TERMIJN .................................................................................. 49
8.6 LANGERE TERMIJN EFFECTEN.................................................................................................................... 49
8.7 HOE WERKT EERSTE STAPPEN? .................................................................................................................. 49
8.8 CULTURELE SENSITIVITEIT (AANDACHTSPUNTEN VOOR BIJ DE CASUS-ANALYSE) → KLEMTONEN VOLGENS
MEURS 50
9 HC 12: STRUCTURELE ONGELIJKHEDEN IN HET ONDERWIJS EN MOGELIJKE VERKLARINGEN
(DE LEERSNYDER) ........................................................................................................................................ 51
9.1 DE PRESTATIEKLOOF ................................................................................................................................. 51
9.2 POGINGEN OM DE KLOOF TE VERKLAREN ................................................................................................ 51
9.2.1 poging 1: tijd en generatie ? ................................................................................................ 51
9.2.2 poging 2: ses .............................................................................................................................. 51
9.2.3 poging 3: thuistaal ................................................................................................................. 52
9.2.4 poging 4: iq ................................................................................................................................ 52
9.2.5 conclusie .................................................................................................................................... 52
9.3 WAT VERKLAART DE PRESTATIEKLOOF DAN WEL?...................................................................................... 52
9.3.1 structurele factoren ................................................................................................................. 52
9.3.2 omgang met diversiteit: verschillende modellen van diversiteit hebben
verschillende impact op schoolprestaties ........................................................................................ 53
9.4 WERKZAME BESTANDDELEN VAN INTERVENTIES: DE PSYCHOLOGIE VAN IN- EN UITSLUITING ....................... 54
9.4.1 rad van ongelijkheid ............................................................................................................... 54
9.4.2 specifieke uitsluitingsmechanismen .................................................................................... 54
4
Anke Mathijs
