Samenvatting bulletin MTB1
Blok 1:
- Wat zijn de voor- en nadelen van elk van de designs (ecologisch, patiënt-controle studie, cohortonderzoek,
transversaal onderzoek, experimenteel onderzoek)?
Ecologische onderzoek: vindt de bestudering van de relatie tussenziekte en andere verschijnselen plaats
aan de hand van geaggregeerde gegevens over de relevante variabelen. Groepen worden met elkaar
vergeleken zoals landen, regio’s, praktijken, scholen enzovoort.
Twee subtypen onderzoek van ecologische:
1. Tijdstrendonderzoek: de populatie op twee of meer verschillende tijdstippen meten voor de te
onderzoeken determinant
2. Geografische-correlatie onderzoek: twee of meer populaties vergelijken met veelal geografische
eenheden, op 1 moment in de tijd.
Voordeel Snel en efficiënt, data makkelijke te verkrijgen via
internet hypothesevormend
Nadeel a) Hypothesevormend: het is alleen maar
hypothesen vormen, toetsen is
ingewikkeld
b) Ecologische valkuil: uitspraken gebaseerd
op waarnemingen aan populaties
(geaggregeerd niveau) ten onrechte
vertalen naar effecten op individueel
niveau.
Patiënt-controle studie: vormt de onderzochte ziekte het uitgangspunt, vaak ziek en niet ziek vergeleken.
En worden gevolgd en die status van ziekte wordt vergeleken met het voorkomen van de verschillende
categorieën van de determinant. De cases en controles worden uit vergelijkbare groepen geselecteerd. Vb:
Nieuw gediagnosticeerde HIV-patiënten selecteren uit bepaald postcodegebied Gezonde controles uit
hetzelfde gebied.
Voordeel Geschikt voor zeldzame uitkomsten je selecteert
immers op de uitkomst en inzicht in oorzaak –
gevolg
Nadeel Bij terugvragen in de tijd kan gemakkelijk fouten
opleveren (recall bias) en een selectie van goed
vergelijkbare controlegroep kan lastig zijn
Cohortonderzoek: vormt de onderzochte determinant het uitgangspunt, subgroepen met verschillende
determinanten status worden aan het begin van de observatieperiode vergeleken en gevolgd om te zien of
de verschillen in determinant status gepaard gaan met verschillen in het optreden van de bestudeerde
uitkomst
Het cohort bestaat uit een wel en niet blootgestelde groep. Bij start van de studie is iedereen nog “all risk”.
Overige determinanten naast de te onderzoeken determinant worden ook gemeten zodat het verstorende
effect kan worden gecorrigeerd
Voordeel a) Goed inzicht in oorzaak – gevolg
b) Minder selectieproblemen, omdat uitkomst
nog moet optreden
c) Mogelijk meerdere meetmomenten
, Nadeel a) Kostbaar
b) Gevoelig voor (selectieve) uitval
Transversaal onderzoek: metingen van determinant en ziekte uitkomst tegelijkertijd, dus 1 meet moment.
VB: Onderzoek HIV infectiegraad i.r.t. armoede in Zuid-Afrika
Voordeel Snel-efficiënt-relatief goedkoop
Nadeel Vanwege gelijktijdige metingen ongeschikt voor
onderzoek naar oorzaak – gevolg
Experimenteel onderzoek: Centraal staat het ingrijpen op de proefpersonen, de determinant wordt
toegewezen.
Voordeel a) Gecontroleerd, dus weinig kans op
vertekening van het gevonden effect.
b) Determinant is toegewezen en groepen
zijn vergelijkbaar
Nadeel a) Ethische bezwaren
b) Generaliseerbaarheid van de resultaten
vaak matig (het zijn kleine groepen,
specifieke doelgroep)
- Wat is het grootste verschil tussen ecologisch onderzoek en de andere onderzoeksdesigns?
Ecologische onderzoek gaat over groepen en is daardoor alleen hypothesevormend, want je mag geen
uitspraken doen over individu, dus het is niet mogelijk om de hypothese op basis van ecologische
onderzoek te toetsen. Hierna kan je wel een cohort-onderzoek uitvoeren om vervolgens je hypothese te
testen.
- Wat is het verschil tussen prospectief, transversaal en retrospectief?
1) Retrospectief = terug in de tijd gemeten
2) Prospectief = in de toekomst meten
3) Transversaal = moment opname
- Welke verschillende experimentele onderzoeksdesigns zijn er en Hoe ziet voor elk experimenteel design de
opbouw eruit (i.e. op welk tijdspunt vindt/vinden meting(en) en interventie(s) plaats)?
Experimenteel onderzoek verschillende soorten:
1.Voor en na meting:
meetmoment interventie meetmoment
2.Parallel-arm onderzoek:
Elke patiënt krijgt slecht 1 interventie toegewezen en draagt daarmee 1 keer bij aan het vaststellen van het
effect.
, 3.Parallel-arm onderzoek (uitgebreid)
Zelfde als hierboven maar ipv 1 interventie groep zijn er twee interventie groepen aanwezig in de studie en
een controle groep
4.Cross-over design
Elke proefpersoon krijgt beide behandelingen: randomisatie bepaalt in welke volgorde de interventies bij
de patiënt plaatsvinden. Elke patiënt vormt zo zijn eigen referentie voor het effect van de verschillende
behandelingen en door verschillende volgordes te vergelijken, kan men corrigeren voor het natuurlijke
verloop.
Voordeel gevonden effect kan niet zijn ontstaan door
toevallige verschillen tussen groepen
Nadeel a) Tijdsintensief
b) Niet altijd mogelijk (als effect langdurig of
blijvend is)
5.Randomized controlled triall (RCT):
Berust op randomisatie, waardoor iedere deelnemer evenveel kans heeft om in de interventie groep
terecht te komen
Voordeel a) Weinig gevoelig voor bias waardoor hoge
interne validiteit
b) Goed inzicht van causale relatie hoge
bwijskracht
Nadeel a) Vaak niet ethische haalbaar
b) Hoge kosten en tijdsintensief
- Waarom is blindering belangrijk?
Blindering is een procedure waarbij een of meer partijen in een onderzoek niet weten in welke
behandelarmen deelnemers zijn ingedeeld of, met andere woorden, welke behandeling ze hebben
gekregen. Blindering is een belangrijk aspect van elk uitgevoerd onderzoek om bewuste of onbewuste bias
(vooringenomenheid) in de opzet en uitvoering van een klinisch onderzoek te vermijden en te voorkomen.
(selectie bias).
- Welke volgorde in onderzoeksdesigns kun je opstellen in termen van bewijskracht (van zwak naar sterk)?
Hierarchie van epidemiologische onderzoek designs in termen van bewijskracht:
1. RCT
2. Cohort onderzoek
3. patiënt- controle studie
4. patientenseries
5. case report
Case reports zijn gebasserd op een of enkele patiënten en hebben daardoor de minste bewijskracht.
Patiënt series zijn beter, maar kleinschaliger en kennen geen controles. Het patiënt controle onderzoek en
de cohort studie hebben wel controle groepen en groter omvang en vanwege de prospectieve aard van het
cohort onderzoek wordt deze zwaarder gewogen. En RTC meeste bewijskracht omdat de confounding
maximaal onder controle kan houden
- Beschrijf: wat zijn punt- en periodeprevalentie? Wat zijn cumulatieve incidentie en incidentiedichtheid?
Blok 1:
- Wat zijn de voor- en nadelen van elk van de designs (ecologisch, patiënt-controle studie, cohortonderzoek,
transversaal onderzoek, experimenteel onderzoek)?
Ecologische onderzoek: vindt de bestudering van de relatie tussenziekte en andere verschijnselen plaats
aan de hand van geaggregeerde gegevens over de relevante variabelen. Groepen worden met elkaar
vergeleken zoals landen, regio’s, praktijken, scholen enzovoort.
Twee subtypen onderzoek van ecologische:
1. Tijdstrendonderzoek: de populatie op twee of meer verschillende tijdstippen meten voor de te
onderzoeken determinant
2. Geografische-correlatie onderzoek: twee of meer populaties vergelijken met veelal geografische
eenheden, op 1 moment in de tijd.
Voordeel Snel en efficiënt, data makkelijke te verkrijgen via
internet hypothesevormend
Nadeel a) Hypothesevormend: het is alleen maar
hypothesen vormen, toetsen is
ingewikkeld
b) Ecologische valkuil: uitspraken gebaseerd
op waarnemingen aan populaties
(geaggregeerd niveau) ten onrechte
vertalen naar effecten op individueel
niveau.
Patiënt-controle studie: vormt de onderzochte ziekte het uitgangspunt, vaak ziek en niet ziek vergeleken.
En worden gevolgd en die status van ziekte wordt vergeleken met het voorkomen van de verschillende
categorieën van de determinant. De cases en controles worden uit vergelijkbare groepen geselecteerd. Vb:
Nieuw gediagnosticeerde HIV-patiënten selecteren uit bepaald postcodegebied Gezonde controles uit
hetzelfde gebied.
Voordeel Geschikt voor zeldzame uitkomsten je selecteert
immers op de uitkomst en inzicht in oorzaak –
gevolg
Nadeel Bij terugvragen in de tijd kan gemakkelijk fouten
opleveren (recall bias) en een selectie van goed
vergelijkbare controlegroep kan lastig zijn
Cohortonderzoek: vormt de onderzochte determinant het uitgangspunt, subgroepen met verschillende
determinanten status worden aan het begin van de observatieperiode vergeleken en gevolgd om te zien of
de verschillen in determinant status gepaard gaan met verschillen in het optreden van de bestudeerde
uitkomst
Het cohort bestaat uit een wel en niet blootgestelde groep. Bij start van de studie is iedereen nog “all risk”.
Overige determinanten naast de te onderzoeken determinant worden ook gemeten zodat het verstorende
effect kan worden gecorrigeerd
Voordeel a) Goed inzicht in oorzaak – gevolg
b) Minder selectieproblemen, omdat uitkomst
nog moet optreden
c) Mogelijk meerdere meetmomenten
, Nadeel a) Kostbaar
b) Gevoelig voor (selectieve) uitval
Transversaal onderzoek: metingen van determinant en ziekte uitkomst tegelijkertijd, dus 1 meet moment.
VB: Onderzoek HIV infectiegraad i.r.t. armoede in Zuid-Afrika
Voordeel Snel-efficiënt-relatief goedkoop
Nadeel Vanwege gelijktijdige metingen ongeschikt voor
onderzoek naar oorzaak – gevolg
Experimenteel onderzoek: Centraal staat het ingrijpen op de proefpersonen, de determinant wordt
toegewezen.
Voordeel a) Gecontroleerd, dus weinig kans op
vertekening van het gevonden effect.
b) Determinant is toegewezen en groepen
zijn vergelijkbaar
Nadeel a) Ethische bezwaren
b) Generaliseerbaarheid van de resultaten
vaak matig (het zijn kleine groepen,
specifieke doelgroep)
- Wat is het grootste verschil tussen ecologisch onderzoek en de andere onderzoeksdesigns?
Ecologische onderzoek gaat over groepen en is daardoor alleen hypothesevormend, want je mag geen
uitspraken doen over individu, dus het is niet mogelijk om de hypothese op basis van ecologische
onderzoek te toetsen. Hierna kan je wel een cohort-onderzoek uitvoeren om vervolgens je hypothese te
testen.
- Wat is het verschil tussen prospectief, transversaal en retrospectief?
1) Retrospectief = terug in de tijd gemeten
2) Prospectief = in de toekomst meten
3) Transversaal = moment opname
- Welke verschillende experimentele onderzoeksdesigns zijn er en Hoe ziet voor elk experimenteel design de
opbouw eruit (i.e. op welk tijdspunt vindt/vinden meting(en) en interventie(s) plaats)?
Experimenteel onderzoek verschillende soorten:
1.Voor en na meting:
meetmoment interventie meetmoment
2.Parallel-arm onderzoek:
Elke patiënt krijgt slecht 1 interventie toegewezen en draagt daarmee 1 keer bij aan het vaststellen van het
effect.
, 3.Parallel-arm onderzoek (uitgebreid)
Zelfde als hierboven maar ipv 1 interventie groep zijn er twee interventie groepen aanwezig in de studie en
een controle groep
4.Cross-over design
Elke proefpersoon krijgt beide behandelingen: randomisatie bepaalt in welke volgorde de interventies bij
de patiënt plaatsvinden. Elke patiënt vormt zo zijn eigen referentie voor het effect van de verschillende
behandelingen en door verschillende volgordes te vergelijken, kan men corrigeren voor het natuurlijke
verloop.
Voordeel gevonden effect kan niet zijn ontstaan door
toevallige verschillen tussen groepen
Nadeel a) Tijdsintensief
b) Niet altijd mogelijk (als effect langdurig of
blijvend is)
5.Randomized controlled triall (RCT):
Berust op randomisatie, waardoor iedere deelnemer evenveel kans heeft om in de interventie groep
terecht te komen
Voordeel a) Weinig gevoelig voor bias waardoor hoge
interne validiteit
b) Goed inzicht van causale relatie hoge
bwijskracht
Nadeel a) Vaak niet ethische haalbaar
b) Hoge kosten en tijdsintensief
- Waarom is blindering belangrijk?
Blindering is een procedure waarbij een of meer partijen in een onderzoek niet weten in welke
behandelarmen deelnemers zijn ingedeeld of, met andere woorden, welke behandeling ze hebben
gekregen. Blindering is een belangrijk aspect van elk uitgevoerd onderzoek om bewuste of onbewuste bias
(vooringenomenheid) in de opzet en uitvoering van een klinisch onderzoek te vermijden en te voorkomen.
(selectie bias).
- Welke volgorde in onderzoeksdesigns kun je opstellen in termen van bewijskracht (van zwak naar sterk)?
Hierarchie van epidemiologische onderzoek designs in termen van bewijskracht:
1. RCT
2. Cohort onderzoek
3. patiënt- controle studie
4. patientenseries
5. case report
Case reports zijn gebasserd op een of enkele patiënten en hebben daardoor de minste bewijskracht.
Patiënt series zijn beter, maar kleinschaliger en kennen geen controles. Het patiënt controle onderzoek en
de cohort studie hebben wel controle groepen en groter omvang en vanwege de prospectieve aard van het
cohort onderzoek wordt deze zwaarder gewogen. En RTC meeste bewijskracht omdat de confounding
maximaal onder controle kan houden
- Beschrijf: wat zijn punt- en periodeprevalentie? Wat zijn cumulatieve incidentie en incidentiedichtheid?
